Zgjedhjet e vitit 2020 mund të mos kenë qenë një mashtrim, por fakti që miliona amerikanë mendojnë se ishin normalisht duhet të ndërmerren masa. “Prano dhe vazhdo” është një frazë që dëgjohet sa herë që Kenia ka zgjedhje. Është një frazë e shëmtuar, shpërfillëse që u thotë njerëzve se pavarësisht nga problemet që mund të kenë me rezultatin e deklaruar zyrtarisht të zgjedhjeve, ata thjesht duhet t’i pranojnë ato dhe t’i vazhdojnë më tej. Për një vend që gjithmonë ka pasur frikë nga zgjedhjet dhe kaosi dhe dhuna që ato sjellin, legjitimiteti i sondazheve ka luajtur gjithmonë një rol të dytë që nuk ka ndikuar në ruajtjen e paqes.
Sot, unë jam duke dëgjuar diçka shqetësuese të ngjashme që vjen nga media amerikane në këmbënguljen e saj se zhvillimi i procesit të shqyrtimit të zgjedhjeve nuk duhet të kërkohet. Ata që ngrenë çështje me kryerjen e sondazhit, edhe kur janë politikanë që vendosin të vërtetojnë rezultatin, akuzohen lehtësisht se kanë nxitur “Gënjeshtrën e Madhe” për mashtrim elektoral që çoi në dhunë. Kjo të kujton shumë se si media keniane mbylli mos rëndien dakord me dy zgjedhjet e fundit.
Sigurisht, ka dallime thelbësore. Ku në Kenia, ishte opozita që pretendonte mashtrim nga qeveria në favor të një kandidati, në SH.B.A. ishte presidenti në detyrë duke bërë pretendime që u kundërshtuan edhe nga zyrtarët e tij. Pretendimet e tij për manipulim janë hedhur poshtë nga dhjetëra gjykata, duke minuar besueshmërinë e tyre, ndërsa në çështjen e Kenias, vetëm Gjykata e Lartë ka juridiksion për të dëgjuar një mosmarrëveshje mbi zgjedhjet presidenciale.
Megjithatë, dy ngjashmëri dallohen: fakti që miliona njerëz besojnë se zgjedhjet u vodhën, dhe se kjo paraqet një probabilitet të përshkallëzuar të dhunës. Kjo nuk është mënyra se si sistemet zgjedhore duhet të funksionojnë. Qëllimi duhet të jetë të japim jo vetëm të vërtetën, domethënë ato duhet të jenë të lira dhe të drejta, por edhe legjitimitet, domethënë ata duhet të lënë njerëzit, veçanërisht ata që janë në anën e humbësit, të bindur se ishin të lira dhe të drejta. Kur një pjesë e konsiderueshme e elektoratit është e bindur se zgjedhjet janë vjedhur, në atë masë, sistemi ka dështuar dhe duhet të bëhet një përpjekje serioze për të adresuar dështimin.
Një argument i zakonshëm është se njerëzit që pretendojnë mashtrim janë aktorë me keqbesim, të cilët në thelb kanë arritur të bindin një turmë njerëzish budallenj dhe një bandë gënjeshtrësh. Kështu që nuk ka bindje për këta njerëz me fakte dhe argumente dhe për këtë arsye ka pak mundësi për të provuar rezultatet. Për ata që janë të interesuar të ruajnë paqen në të ardhmen, rifitimi i besimit të të pakënaqurve duhet të jetë një përparësi.
Në Kenia, pas zgjedhjeve të vitit 2007, u njoh që problemet nuk mund të zgjidheshin thjesht me rregullime teknike të zgjedhjeve – megjithëse këto janë të domosdoshme. Mosbesimi ishte i rrënjosur në ankesat historike që ishin ndezur nga praktikat e paqarta zgjedhore. Komisionet u krijuan për të hetuar këto dhe për të zhvilluar rekomandime. Sidoqoftë, sapo kaloi kriza, vrulli për ndryshim humbi dhe shumë prej atyre raporteve dhe rekomandimeve po mbledhin pluhur ndërsa zgjedhjet vazhdojnë të jenë arena të terrorit dhe vdekjes.
Ka një mësim këtu për SH.B.A. Hekuri rrihet sa është i nxehtë. Rregulloni ngërçet e vërteta në sistem – shtypja e votuesve dhe menaxhimi partiak i zgjedhjeve, p.sh. Sidoqoftë, gjithashtu pranoni që mosmarrëveshjet mbi rezultatin e zgjedhjeve rrallë kanë të bëjnë vetëm me numrin aktual, por edhe me thyerje më të thella të shoqërisë që duhet të sistemohen dhe se mundësitë për ta bërë këtë nuk zgjasin për shumë kohë. Nga të gjitha llogaritë, SH.B.A. ka një popullsi thellësisht të polarizuar.
“Ne jetojmë në dy universe. Një univers është një gënjeshtër… Universi tjetër është aty ku jemi, dhe këtu është sundimi i realitetit dhe ne merremi me të.
Dhe rrallë këto dy universe mbivendosen ndonjëherë,” siç deklaroi Rush Limbaugh, drejtuesi i programit të bisedës në një radio të djathtë, më shumë se një dekadë më parë. Gjërat janë përkeqësuar ndjeshëm që nga ajo kohë. Këto ndarje janë theksuar tani nga një sistem elektoral i vjetëruar, i paqartë i mbikëqyrur nga zyrtarë që kanë provuar se nuk përputhet për demagogji.
Kjo duhet t’i japë medias amerikane një pauzë për të menduar. Në fakt, sistemi zgjedhor amerikan ka pësuar një sulm nga Trump dhe aleatët e tij dhe ka provuar të jetë shumë i prekshëm.
Pas këtij sulmi, duke u thënë viktimave që thjesht të pranojnë që Joe Biden fitoi dhe të vazhdojë, do të bëjë pak për të qetësuar inatin.
Ai gjithashtu jep një mundësi thelbësore për të audituar dobësinë, si dhe për të nxitur një bisedë gjithëpërfshirëse kombëtare rreth asaj që e dëmton shoqërinë. Dhe kjo shkon përtej përgënjeshtrimit të akuzave për mashtrim.
Ai kërkon të bësh të njëjtat pyetje që do të bëheshin kur sistemet e tjera kombëtare dështuan dhe pastaj të vendoseshin reformat e nevojshme për ta bërë sistemin më shumë elastik.
Përkthyer dhe përshtatur nga Aljazeera / F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
