Pas Trump, Uashingtoni duhet të punojë përmes aleatëve për të ndikuar në Moskë.
Në Janar u regjistruan protesta të dhunshme si në Uashington ashtu edhe në Moskë. Mbështetësit e Presidentit të atëhershëm të SHBA-së, Donald Trump sulmuan Kapitolin e Shteteve të Bashkuara përpara inaugurimit të Presidentit të zgjedhur Joe Biden dhe në Rusi, kundërshtarët e Presidentit Vladimir Putin demonstruan kundër burgosjes së liderit të opozitës Alexei Navalny.
Kaosi, zemërimi dhe arrestimet: imazhet, madje edhe gjuha, ishin të ngjashme – media e Kremlinit përshkruan rregullisht protestat si “tentativë për kryengritje” – por përtej këtyre paraleleve sipërfaqësore, ekuivalenca përfundon. Protestuesit rusë po përpiqeshin të vendosnin sundimin e ligjit; amerikanët për ta rrëzuar atë.
Presidenca e Trump dhe akti i saj përfundimtar, në veçanti, zbuloi brishtësinë e demokracisë amerikane. Në sytë e Rusisë – dhe të shumë të tjerëve – shtati i Shteteve të Bashkuara ishte zvogëluar. Si rezultat, qasja e paracaktuar e Uashingtonit ndaj Moskës nuk është më e qëndrueshme. Me përjashtim të Trump, i cili kërkoi hapur miratimin e Putinit, çdo president i SHBA që nga fundi i Luftës së Ftohtë ka përdorur madhështinë morale si një mjet për të ndikuar në Moskë.
Nëse Biden ringjall këtë qasje – pasi retorika që del nga Shtëpia e Bardhë dhe disa nga emërimet e tij të reja tregojnë se ai mund, atëherë marrëdhëniet SHBA-Rusi ka të ngjarë të vazhdojnë spiralen e tyre të rënies së armiqësisë. T’i japësh leksion Putinit për të drejtat e njeriut thjesht do të zemërojë presidentin rus dhe mund të dëmtojë reformatorët demokratikë që Uashingtoni synon të mbështesë.
Por me përulësi dhe pragmatizëm, administrata e Biden mund të kërkojë ende të ndikojë në sjelljen ruse për më mirë, megjithëse më modeste sesa ka bërë Uashingtoni në të kaluarën. Do të kërkojë të punojë në bashkëpunim me aleatët dhe të njohë kufijtë e fuqisë amerikane. Duke hequr dorë nga pretendimi i tij ekskluziv për udhëheqjen morale, Shtetet e Bashkuara do të tregoheshin të zgjuara të rikthenin ambiciet e tyre ideologjike jashtë vendit në favor të vetë-përmirësimit në vend.
Trazirat në Capitol Hill, të shfaqura nëpër ekranet ruse përmes mediave sociale, rrëzuan mitin e epërsisë amerikane. Duket gjithashtu se shfajësonte portretizimin e Kremlinit për Shtetet e Bashkuara si një komb i përçarë, racist dhe hipokrit. Ndërsa oficerët e policisë kishin goditur me dhunë protestuesit e Jetëve të Zeza, vetëm disa muaj më parë në qytete anembanë Shteteve të Bashkuara, ata tani qëndruan mbrapa dhe lanë një turmë mbështetësish të Trump të sulmonte Kapitolin e SHBA.
Spektakli ftoi disa përshëndetje të parashikueshme nga zyrtarët rusë dhe media shtetërore. Por akoma më e qartë ishte përgjigjja shpërfillëse, pothuajse indiferente nga nivelet më të larta të qeverisë ruse. Putini ishte kryesisht i heshtur për tranzicionin presidencial amerikan. Dhe në ditën e inaugurimit të Biden, Kremlini lëshoi një deklaratë duke thënë se “nuk po përgatitej për inaugurimin. Asgjë nuk do të ndryshojë për Rusinë; ka ekzistuar për qindra vjet dhe do të vazhdojë të jetë.” Për herë të parë në dekada, Moska po thoshte se nuk i intereson veçanërisht çfarë bëjnë ose mendojnë Shtetet e Bashkuara.
Zyrtarët rusë mendojnë se nuk ishte vetëm Trump shkak për krizën e thellë në SHBA, kjo ishte simptomë e një konflikti më të thellë shoqëror si një shkak i tij dhe që marrëdhëniet SHBA-Rusi nuk mund dhe nuk duhet thjesht të kthehen në mënyrën se si ishin para-Trump.
Edhe opozita ruse ka qenë skeptike ndaj përpjekjeve për të fajësuar gjithçka tek Trump dhe Trumpizmi.
Navalny denoncoi ndalimin e ish presidentit amerikan nga Tuitter dhe anëtarët e tjerë të opozitës liberale ruse kanë qenë kritikë ndaj lëvizjes Black Lives Matter.
Termi “opozitë pro-perëndimore” është çorientues kur zbatohet për lëvizjet antiqeveritare në Bjellorusi dhe Ukrainë dhe i pakuptimtë kur zbatohet për lëvizje të tilla në Rusi. Kundërshtarët e Kremlinit nuk ndajnë më një besnikëri universale me Perëndimin. Dhe ata që janë pro-perëndimor nuk janë më domosdoshmërisht pro-amerikanë.
Ndërsa administrata e Biden kërkon të mbështesë kundërshtarët e Kremlinit, ajo mund të duket se dëmton më shumë sesa ndihmon. Qeveria ruse ka akuzuar prej kohësh kundërshtarët e saj politikë për bashkëpunim me fuqitë armiqësore, një taktikë e shëmtuar dhe efektive gjithnjë e më e përhapur në Shtetet e Bashkuara, gjithashtu. Kremlini do të kundërshtojë çdo mbështetje të SHBA për Navalnyn.
Një politikë më premtuese e SHBA ndaj Rusisë do të bazohej më shumë në interesa sesa në ideale. Për shumë vite, kryefjala midis diplomatëve dhe politikëbërësve në Moskë ka qenë “multipolariteti”: një rend ndërkombëtar në të cilin nuk ka më një fuqi të vetme të madhe. Kremlini kërkon të lundrojë dhe të përfitojë nga një botë shumëpolare në zhvillim duke bërë biznes jo me aleatë ideologjikë, por me partnerë efektivë, pragmatikë. Në vend që të kërkojë vlera të përbashkëta, Moska kërkon interesa të përbashkëta, qoftë në tregti, siguri apo ndonjë gjë tjetër.
Kur Kremlini mendon se rendi multipolar i porsalindur – ose sfera rajonale e ndikimit të Moskës – është e kërcënuar, ai vepron në mënyrë agresive (dhe nganjëherë në mënyrë të paligjshme) për të demonstruar se Uashingtoni nuk është më fuqia e vetme që mund të tregojë forcën e saj pa u ndëshkuar. Por ndryshe nga Bashkimi Sovjetik gjatë Luftës së Ftohtë, Rusia nuk dëshiron të zëvendësojë Shtetet e Bashkuara si një hegjemon politik ose moral. Thjesht dëshiron të ulë madhështinë e tyre.
Kur Rusia ndërhyn ose përzihet jashtë kufijve të saj, ajo nuk kërkon të imponojë vizionin e saj në botë por përkundrazi të avancojë interesat e saj kombëtarë. Ndoshta si rezultat i këtij botëkuptimi interesi vetjak, Kremlini i sheh Shtetet e Bashkuara si të motivuara në mënyrë të ngjashme. Uashingtoni mund t’i veshë qëllimet e tij në veshjen e lirisë, të drejtave universale dhe demokracisë, por në politikën e jashtme të Sh.B.A-së Kremlini ende sheh një imazh pasqyrues të vetin.
Në fjalimin e tij të inaugurimit, Biden tha se Shtetet e Bashkuara nuk do të udhëheqin nga “shembulli i fuqisë sonë por nga pushteti i shembullit tonë”. Por, për cilët shembuj mund të tregojë me besueshmëri Biden? Në Siri, për shembull, Rusia pa një ndërhyrje amerikane të gabuar të krijuar në terma moralë për shtetin islamik i njohur gjithashtu si ISIS. Në të kundërt, Moska beson se ajo zbatoi një arsyetim ligjor dhe praktik për të mbështetur Presidentin Sirian Bashar al-Asad: ajo mbështeti njeriun e fortë jo sepse ai ishte një djalë i mirë që bëri mirë për popullin e tij, por sepse ai ishte udhëheqësi i vendosur dhe një aleat rus të cilët garantuan hyrjen në një bazë të rëndësishme detare.
Ambicia e Biden për të udhëhequr nga shembulli sfidohet në mënyrë të ngjashme në frontin e vendit. Rusia mund të pushtojë fqinjët e saj dhe të helmojë kundërshtarët e saj politikë, por nga perspektiva e Moskës denoncimet amerikane bëhen të pakuptimta nga brutaliteti i vetë Shteteve të Bashkuara ndaj Amerikanëve të Zinj. Kremlini nuk mendon se Uashingtoni ka të drejtë të predikojë dhe as nuk mendon se udhëheqësit amerikanë në të vërtetë i besojnë ato që thonë ata.
Një qasje më e mirë do të ishte që Uashingtoni të pranojë një shkallë më të lartë të multipolaritetit dhe të kthejë kritikat publike ndaj Putinit në favor të diplomacisë private. Rusia mund të mos jetë në gjendje të dëgjojë Shtetet e Bashkuara, por ka edhe të tjerë – aleatë Amerikanë – komunikimet e të cilëve me Kremlinin janë më pak të pranishme. Gjermania, një partner i madh rus i energjisë dhe një ndërmjetës i rëndësishëm në konfliktin në Ukrainë, mund të provojë të jetë një bashkëbisedues më efektiv me Moskën. Kështu mund të jetë Kanadaja, Danimarka ose Norvegjia, të cilat janë anëtare të Këshillit të Arktikut, duke u dhënë atyre ndikim mbi Moskën ndërsa kërkon të zhvillojë “Veriun e Lartë”. Me pak fjalë, ka shumë aleatë të SH.B.A.-së që do të merrnin një qëndrim më dashamirës nga ana e Rusisë.
Bërësit e politikave amerikane do të duhet të braktisin pritjet joreale në lidhje me aftësinë e tyre për të ndryshuar kulturën politike të Rusisë dhe të pranojnë që ndryshimi i vërtetë do të vijë gradualisht, nga brenda dhe me ritmin e vet. Të qëndrosh në këmbë ndaj abuzimeve me pushtetin mund të tingëllojë si gjëja e duhur për të bërë, por sanksionet amerikane si Akti Magnitsky shpesh kanë dështuar – duke e nxitur Rusinë për të ndaluar hetimet që do të kishin rezultuar në përgjegjësi më të madhe, për shembull. Në dritën e burgosjes së Navalny dhe shtypjes brutale të Moskës ndaj mbështetësve të tij, kjo mund të duket si një këshillë kundërintuitive.
Por politikëbërësit amerikanë duhet të pyesin veten nëse sanksionet, presionet apo madhështia morale do të ndihmojnë ose dëmtojnë Navalny ose mbështetësit e tij. Shumë shpesh, iniciativa të tilla kanë të bëjnë më shumë me sinjalizimin e virtytit amerikan sesa me të vërtetë që i ndihmojnë rusët të qëndrojnë për veten e tyre. Administrata e Biden duhet të bëjë atë që funksionon më mirë, jo atë që ndihet më mirë.
Rritja e trazirave politike dhe zvogëlimi i ndikimit mund t’i bëjë qëndrimet ruse dhe amerikane të duken të ngjashme. Por ndryshimi është se Rusia kujdeset vetëm për interesat e saj, ndërsa Shtetet e Bashkuara – nën Biden, nëse jo nën paraardhësin e tij – ende besojnë se mund të bëjnë mirë në botë. Uashingtoni dëshiron të kundërshtojë ndërhyrjen e Moskës jashtë vendit dhe të ndalojë abuzimin e saj me kundërshtarët politikë në vend.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Affairs/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
