Me planin e tij për të ndërtuar një koalicion të demokracive për të përmbajtur Kinën, Presidenti i SHBA-së, Joe Biden po bën një gabim të rëndë. SH.B.A. dhe Kina duhet të jenë duke bërë pjesën e tyre për të mbrojtur të drejtat globale, duke mos konkurruar për dominimin global.
Kina është një vend i vështirë për tu kuptuar madje edhe për shumicën e kinezëve. Por shumë nga ato që e bëjnë Kinën enigmatike është historia e saj e gjatë, territori i gjerë dhe i larmishëm, popullsia e madhe dhe e larmishme, politika komplekse dhe ekonomia masive, dinamike gjithashtu e bëjnë të kuptuarit e vendit të rëndësishëm. Për mirë ose për keq, ajo që ndodh në Kinë prek të gjithë.
Vëzhguesit perëndimorë kanë tendencë të luftojnë më shumë në deshifrimin e Kinës. Si thotë edhe studiuesi Hans Kuijper, “Ekspertët e Kinës ose pretendojnë të kenë njohuri për çdo gjë në lidhje me Kinën, ose të pranojnë përfundimisht të mos jenë të gjithanshëm në njohuritë shkencore në lidhje me vendin, në këtë rast ata nuk mund të quhen “ekspertë të Kinës”.
“Ka arsye të dukshme pse perëndimorët e kanë kaq të vështirë të kuptojnë Kinën. Për fillestarët, Kina ka një histori shumë të gjatë si një civilizim bujqësor kontinental, me një qeveri të fortë qendrore dhe sisteme të unifikuara politike, sociale dhe ekonomike.
Kjo ndryshon shumë nga copëzimi gjeografik dhe konkurenca politike e parë historikisht në Perëndim vendlindja e shtetit modern kombëtar dhe kapitalizmit të tregut. Kjo divergjencë historike ndihmon për të shpjeguar pse Kina e sotme arrin disa objektiva, siç është ndërtimi në shkallë të gjerë i infrastrukturës, shumë më me efikasitet se Perëndimi, por është shumë më i ngadaltë në arritjen e të tjerave, siç është ndërtimi i demokracisë.
Por nuk ka një ndarje të qartë midis planifikimit qendror kinez dhe kapitalizmit demokratik perëndimor. Për shembull, Kina komuniste mund të jetë më “kapitaliste”, për sa i përket sjelljes së tregut të papërpunuar, sesa vendet perëndimore. Në fakt, dy të tretat e ekonomisë së saj “të drejtuar nga shteti” tani operohet privatisht.
Megjithatë, nuk e arriti këtë me “privatizimin” e stilit perëndimor.
Kina sfidon kornizat tradicionale perëndimore, me një qasje politikëbërëse që është afatgjatë, pragmatike dhe kontekstuale. Të ndikuar nga filozofia antike kineze, politikëbërësit përfshihen në sisteme komplekse të mendimit. Ata e dinë që sistemet nuk janë kurrë statike, dhe kështu nuk mund të qeverisen në mënyrë adekuate nga rregulla dhe procedura të ngurta. Për të mundësuar një reformë të vazhdueshme dhe politikëbërje adaptive thelbësore për stabilitetin, funksionimin dhe zhvillimin e sistemeve komplekse parimet relacionale fleksibël janë shpesh shumë më të dobishme.
Teknologjia ka ndihmuar në këtë proces të adaptimit, duke ndihmuar në kapërcimin e problemeve të koordinimit dhe komunikimit. Aplikacioni UeChat, për shembull, lidh rrjete dhe organizata komplekse, duke lehtësuar kështu shpërndarjen në kohë të projekteve të mëdha dhe komplekse.
Një karakteristikë tjetër e dukshme e politikëbërjes kineze është tendenca për të theksuar mbijetesën kolektive mbi interesat individuale. Ndryshe nga Shtetet e Bashkuara, për shembull, Kina ka përvojë të gjerë me prishjen dhe kolapsin sistematik. Drejtuesit e saj janë të vetëdijshëm për paqëndrueshmërinë që mund të shkaktojë kjo dhe sa e vështirë është të rindërtohet.
Ata, pra, janë të përkushtuar për të ruajtur, zhvilluar dhe forcuar sistemet ekzistuese, edhe nëse kjo nënkupton vendosjen e kostove afatshkurtra tek individët.
Por edhe këtu kemi rrezikun e të menduarit reduksionist. Në dukje, qasja e Kinës mund të krahasohet me ato të vendeve të tjera që përdorin një matricë dy nga dy, posaçërisht nën ish-Presidentin Donald Trump ka epitomizuar prej kohësh një qasje e tillë në të cilën e mira kolektive merr një vend pas për të drejtat dhe liritë individuale.
Por, nëse strategjia e saj ndaj COVID-19 është ndonjë tregues, administrata e Biden mund të vendoset të shtyjë SHBA drejt një qasje tjetër duke theksuar ende të drejtat individuale, por me një sy të vëmendshëm për të mirën kolektive, megjithëse padyshim që do të përballet me një rezistencë të fortë.
Vendet aziatike, nga ana e tyre, vendosin kryesisht kolektivin në vendin e parë, por duke theksuar ende të drejtat individuale. Sidoqoftë, kërkesat për të drejtat individuale po rriten më fort në të dy vendet.
Është e qartë, thellimi i integrimit ndërkombëtar u ka mundësuar forcave të jashtme të ndikojnë në të menduarit kinez, ashtu si Kina gjithnjë e më shumë formëson pjesën tjetër të botës. Fatkeqësisht, lakime të tilla dinamike të trajtimit shpesh trajtohen si një lojë me shumë zero, me vendet jo vetëm që i përmbahen qasjeve dhe perspektivave të njohura, por gjithashtu përpiqen t’u imponojnë mënyrat e tyre të tjerëve.
Me planin e tij për të ndërtuar një koalicion të demokracive për të përmbajtur Kinën si pjesë e një “konkurrence ekstreme” midis dy fuqive, kjo është pikërisht ajo që Biden është gati të bëjë. Kjo do t’i lërë të gjithë më keq. Mbi të gjitha, siç ka theksuar pandemia COVID-19, bashkëpunimi global është jetësor për të trajtuar sfidat transnacionale, përfshirë terrorizmin, migracionin, pabarazinë dhe ndryshimin e klimës. Nëse vendet zgjedhin luftime me njëra-tjetrën, ato sfida vetëm do të rriten.
Tani për tani, Kina po rregullon veten e saj, të tilla si duke zbatuar “strategjinë e saj të qarkullimit të dyfishtë”, e cila synon të rrisë zinxhirin e furnizimit të Kinës dhe qëndrueshmërinë e tregut përmes rritjes së mbështetjes në “qarkullimin e brendshëm”. Por kjo strategji nuk e përjashton bashkëpunimin.
Përkundrazi, Kina mirëpret bashkëpunim më të madh për sfidat e përbashkëta, për sa kohë që kjo nuk do të thotë kompromis në bindjet apo sistemet e saj themelore.
Kur Perëndimi është i gatshëm të bashkëpunojë pa u përpjekur ta detyrojë Kinën të kalojë vijat e kuqe si ndryshimi i regjimit – krijimi i një kontrate të re globale sociale do të jetë thelbësore. Kjo do të thotë, për fillestarët, reformimin e institucioneve shumëpalëshe, të tilla si Kombet e Bashkuara, Fondi Monetar Ndërkombëtar, Banka Botërore, Organizata Botërore e Tregtisë dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë.
Duke përfshirë të gjithë aktorët e interesuar, ky proces mund të nxisë zhvillimin e një rrëfimi të përbashkët, me secilin vend të përcaktojë rolin e tij brenda kolektivit global. Në një skenar të tillë, SH.B.A. dhe Kina do të bënin pjesën e tyre për të mbrojtur bashkësitë globale, në vend që të konkurronin për dominimin global.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Biden do të konkurrojë Kinën
