Në javët e tij të para si president Joe Biden ka qenë i përqendruar në shpërndarjen e vaksinave Covid-19 dhe duke u përpjekur të kalojë një paketë stimuluese prej $ 1.9tn. Por ai nuk ka hezituar as për të dhënë një mesazh tjetër të rëndësishëm kur bëhet fjalë për Kinën, ai nuk do të jetë i lehtë me të.
Duke folur në konferencën në internet të sigurisë në Monako muajin e kaluar, Biden tha se SHBA dhe aleatët e saj u përballën me “konkurrencën strategjike afatgjatë” me Kinën dhe u desh të “shtyjnë mbrapsht” kundër “abuzimeve ekonomike dhe detyrimit të Pekinit që prek bazat e sistemit ekonomik ndërkombëtar.”
“Ne jemi në mes të një debati themelor për të ardhmen dhe drejtimin e botës sonë”, tha ai, një zgjedhje midis atyre që argumentojnë se “autokracia është mënyra më e mirë përpara dhe atyre që e kuptojnë se demokracia është thelbësore”.
Në javët e para të administratës së tij, Antony Blinken, sekretar i shtetit, përshkroi arrestimin e 1 milion Ujgurëve në kampet e punës në Xinjiang si “gjenocid”, ndërsa këshilltari i sigurisë kombëtare Jake Sullivan kritikoi “sulmin” e Kinës ndaj lirive në Hong Kong, duke thënë se SHBA do t’i “impononte kosto” Kinës për çdo abuzim.
Ndërsa administrata e Biden-it është përpjekur të sinjalizojë një ndërprerje të pastër me paraardhësin e saj në shumicën e çështjeve, qëndrimi ndaj Kinës shpesh ka qenë i ngjashëm. Biden madje ka sinjalizuar se ai nuk ka asnjë plan të menjëhershëm për të hequr tarifat që Donald Trump vendosi mbi importet nga Kina gjatë luftës së tij tregtare.
“Njerëzit menduan se do të kishte një ndryshim të madh midis administratave Trump dhe Biden,” thotë Nadège Rolland, një ekspert i Kinës në Byronë Kombëtare të Kërkimeve Aziatike. “Por, nga javët e para, duket se do të ketë vazhdimësi në ndërgjegjësimin për sfidat e paraqitura nga Kina.”
Megjithatë, ekziston një ndryshim i madh. Biden beson se ai mund të hartojë një strategji shumë më efektive për t’u marrë me Pekinin duke krijuar gjuhë të përbashkët me aleatët dhe partnerët e SHBA. Në intervistat me një seri zyrtarësh të lartë që po drejtojnë marrëdhëniet e administratës me Kinën, ata përshkruajnë një strategji që mund të përmblidhet si e ashpër, por me mbështetjen e aleancës.
Zyrtarët e Biden besojnë se Trump ishte i saktë për të mbajtur një qëndrim më të ashpër ndaj Kinës. Por ata nuk i mbështetën metodat e tij, duke thënë se ish-presidenti, i cili kritikoi shumën që SHBA shpenzuan për të mbrojtur aleatët në Evropë dhe Azi, kishte krijuar vakume të pushtetit dhe dobësuar aleancat.
Një zyrtar i lartë tha që Biden dëshiron të krijojë atë që Dean Acheson, sekretari i shtetit i pasluftës i SH.B.A., i quajti “situata të forcës” ku kombet me mendje të njëjtë bashkëpunuan për të mbajtur nën kontroll Kinën.
Por pyetja me të cilën ai po përballet është se sa partnerë, veçanërisht në Evropë, janë të gatshëm të marrin pjesë në këto plane. Ndërsa opinioni ndaj Pekinit është ngurtësuar në shumë vende, aleatët evropianë në veçanti hezitojnë të tërhiqen në një konfrontim të stilit të luftës së ftohtë me Kinën.
“Ka një dëshirë të gjerë për dialog dhe diskutim, por nuk ka iluzion se shumë vende të BE janë të kujdesshme dhe duan të marrin një veprim hap pas hapi,” thotë zyrtari.
Ndarja e thellë
Kur Barack Obama mori detyrën mes krizës financiare globale në 2009, përparësia me Kinën në vitin e tij të parë ishte të shmangte konfrontimin e panevojshëm. Administrata e Biden, e cila vepron me shumë zyrtarë të njëjtë, nuk po përjashton bashkëpunimin me Kinën – ajo thotë se SH.B.A. do të angazhohen në çështje urgjente të tilla si Irani, Koreja e Veriut dhe ndryshimi i klimës. Por presidenti i ri, thonë ata, është më i përqendruar në rindërtimin e aleancave.
“Ata kanë sinjalizuar qartë se nuk janë në nxitim për të ndjekur dialogun”, thotë Evan Medeiros, ish-këshilltari i lartë i Azisë për Barack Obama.
Një zyrtar i lartë, megjithatë, theksoi se SH.B.A. “nuk po e pengon dialogun në asnjë mënyrë” me Pekinin, por do që së pari të eksplorojë zona të përbashkëta me aleatët e saj.
“Ne jemi duke i dhënë një mundësi të një shkëmbimi të thellë të pikëpamjeve me partnerët dhe aleatët për të na ndihmuar të pajisemi me perspektiva strategjike,” tha ai.
Biden lëshoi të mërkurën “udhëzimin e tij të ndërmjetëm strategjik të sigurisë kombëtare”, i cili tha se Kina ishte “konkurrenti i vetëm potencialisht i aftë për të kombinuar fuqinë e saj ekonomike, diplomatike, ushtarake dhe teknologjike për të ngritur një sfidë të qëndrueshme ndaj një sistemi të qëndrueshëm dhe të hapur ndërkombëtar”.
Në Azi, Biden dëshiron të forcojë “Quad”, një grup që përfshin Japoninë, Australinë dhe Indinë, për t’iu kundërvënë Kinës. Financial Times raportoi këtë javë se Shtëpia e Bardhë po drejton një iniciativë me Japoninë, Australinë dhe Indinë që do të përdorte diplomacinë e vaksinave në Azi për të kundërshtuar ndikimin e Kinës.
Në Evropë, ekipi i tij ka qenë i angazhuar me zyrtarë evropianë në një përpjekje për të gjetur zona ku ata mund të bashkëpunojnë me Kinën.
Por zyrtarët amerikanë thonë se ata e pranojnë që ndërsa SHBA dhe Evropa ndajnë shumë vlera, ekziston qëndrim i ndryshëm në rrezikun përtej Atlantikut. Pasi Biden foli në Monako, Kancelarja Angela Merkel dhe Presidenti Emmanuel Macron të dy dhanë vërejtje me më shumë theks mbi nevojën për të bashkëpunuar me Kinën.
Zyrtarët evropianë dhe amerikanë thonë se ata janë gati të mbajnë një seri diskutimesh në javët e ardhshme për gjithçka, nga qasjet strategjike deri te çështje specifike siç janë mënyra për të punuar së bashku për të ndaluar Kinën nga sigurimi i teknologjive të ndjeshme.
Një zyrtar i dytë i lartë amerikan thotë se bisedimet do të përqendrohen në gjetjen e zonave të konvergjencës dhe ndërtimin e koalicioneve “të ndërthurura dhe të mbivendosura”, në krahasim me një front të madh të bashkuar kundër Kinës.
Medeiros shton se ndërsa Merkel dhe Macron kanë qenë “shumë të qartë se rreshtimi kundër Kinës nuk është në karta”, SHBA mund të ndërtojë koalicione për çështje specifike.
“Ekziston një lojë e vërtetë gjeopolitike për të shfrytëzuar Evropën për të ndryshuar Kinën. Por kjo është ndryshe nga një lloj qasjeje që pretendon që Evropa të rreshtohet me SH.B.A. kundër Kinës,” thotë ai. “Ne nuk duhet të presim të shohim Biden, Merkel dhe Macron duke u ngritur dhe duke thënë, “Ne do të punojmë së bashku për të ekuilibruar fuqinë kineze”.
Zyrtarët amerikanë janë të bindur se mund të gjejnë çështje të përbashkëta me Evropën për çështje të tilla si Ujgurët dhe Hong Kong dhe për çështje ekonomike që përfshijnë hyrjen në tregun e Kinës. Por ata thonë se do të jetë më e vështirë të biesh dakord për çështjet e teknologjisë, siç është debati 5G që tensionoi marrëdhëniet transatlantike gjatë administratës Trump.
Një sfidë për Uashingtonin janë llogaritjet e ndryshme politike që duhet të bëhen kur balancojnë konsideratat konkurruese ekonomike dhe të sigurisë.
Përtej Atlantikut, pamja është më e përzier, pjesërisht sepse disa politikanë vendosin një çmim më të lartë për të siguruar marrëdhënie të mira tregtare me Pekinin.
“Kur diskutova mbi kërcënimin e strategjisë së Kinës dhe domosdoshmërinë e një përgjigje konkurruese me ministrinë e jashtme dhe zyrtarët e sigurisë në Evropë, ata ishin në marrëveshje të plotë”, thotë Alex Ëong, një ish zyrtar i Trump tani në Institutin Hudson. “Pyetja ishte gjithmonë nëse ata mund t’i bindnin politikanët e tyre.”
Por Uong shton se ligjvënësit evropianë duket se janë më të gatshëm të miratojnë një qëndrim më të ashpër pasi kanë parë mungesën e transparencës nga Kina përreth pandemisë.
Marrëveshje paraprake
Në një shembull tjetër të sfidës, ekipi i Biden ishte i zhgënjyer që Evropa nënshkroi një traktat investimi me Kinën pak para se presidenti i ri të merrte detyrën, madje edhe pasi Sullivan kishte sinjalizuar se ata do të preferonin që Evropa të diskutonte përpara se të vazhdonte.
“Bashkëpunimi SHBA-BE do të jetë më i vështirë se çdokush dëshiron të pranojë. Është e lehtë për t’u thënë, por është më e vështirë për tu bërë siç dëshmohet nga marrëveshja e investimeve BE-Kinë,” thotë Anja Manuel, drejtoresha e Forumit të Sigurisë së Aspen.
Zyrtari i parë amerikan i tha Financial Times se ata kishin supozuar se Kina kishte vendosur një marrëveshje kaq tërheqëse në tryezë sa BE u ndie e detyruar të lëvizte shpejt. Por ai thotë se zyrtarët amerikanë të cilët që nga ajo kohë e kanë shqyrtuar tekstin ishin shumë të “nënvlerësuar” për lëshimet që bëri Kina.
“Ne jemi të shqetësuar se këto lloj marrëveshjesh ose rregullimesh nuk e shtyjnë Kinën të largohet dhe të braktisë elemente të caktuara të praktikave të tyre ekonomike”, thotë ai.
Sfida e Kinës
Ndërsa shqetësimet tregtare mund të ndikojnë që disa politikanë evropianë të përmbahen në sulmin ndaj Kinës, një problem për SH.B.A. është se perceptimi në Evropë rreth sigurisë dhe kërcënimeve ekonomike nga Kina nuk është askund aq i fortë sa është në Uashington.
“Evropianët më në fund e kanë kuptuar që Kina nuk do të liberalizohet politikisht nën Presidentin Xi Jinping por ata janë ende të lidhur me shpresën se ata mund të formojnë sjelljen kineze për çështjet ekonomike”, thotë Rolland, një ish-zyrtar i ministrisë franceze të mbrojtjes.
Susan Thornton, një ish zyrtare e lartë e departamentit të shtetit të Azisë tani në Shkollën e Drejtësisë në Yale, shton se ndërsa evropianët ndajnë shqetësime rreth kapitalizmit të shtetit kinez dhe thyerjes së rregullave ekonomike, ata e shohin ngritjen e Kinës në një mënyrë më pak kërcënuese sesa amerikanët.
Shenjat e kontrollit
Ndërsa SHBA përqendrohet në gjetjen e marrëveshjes me aleatët, veprimet e saj në Paqësor tregojnë se Biden do të mbajë një qëndrim të ashpër ndaj Kinës. Flota detare e SH.B.A.-së ka kryer operacione të lirisë së lundrimit në ngushticën e Tajvanit dhe ka zhvilluar ushtrime të dyfishta të aeroplanit në Detin e Kinës Jugore, hera e tretë që ka ndodhur që nga viti 2012.
Por administrata e Biden-it ende nuk ka marrë ndonjë vendim të madh që do të tregonte nëse retorika e saj e ashpër do të përputhet me veprim po aq të ashpër.
Mike Gallagher, një ligjvënës republikan i Uisconsin dhe kritik kryesor i Kinës, thotë se ai ka parë shenja inkurajuese, por po merr një qëndrim “prisni dhe shikoni”. “Lajmi i mirë është se shumë këshilltarë të Biden kanë demonstruar një vetëdije në rritje të kërcënimit nga partia Komuniste Kineze.”
Përveç Blinken dhe Sullivan, Biden ka caktuar Kurt Campbell të jetë koordinatorja e tij Indo-Paqësor dhe Laura Rosenberger si zyrtarja e tij kryesore e NSC Kinës. Ndërkohë në Pentagon, Ely Ratner, një zyrtari tjetër i është kërkuar të drejtojë një task forcë të re të përqendruar në politikën e Kinës.
Një masë tjetër e qasjes së Biden do të jetë sa agresivisht ai përpiqet të parandalojë Kinën nga marrja e teknologjisë së ndjeshme amerikane, një zonë ku Trump ishte i sigurt me ndalime eksporti për kompani nga Huauei te DJI, prodhuesi i dronëve dhe SMIC, prodhuesi më i madh i gjysmëpërçuesve të Kinës.
Ndërsa Trump u përball me një kohë të vështirë për të bindur kombet evropiane për të përjashtuar Huauei nga rrjetet e tyre, e nominuara e Biden për sekretaren e tregtisë, Gina Raimondo, u kritikua për refuzimin gjatë dëgjimit të saj të emërimit për t’u zotuar për të mbajtur Huauei në një listë të zezë eksporti, para se të sqaronte më vonë pozicionin e saj pas një zhurmë e madhe.
Sarah Bauerle Danzman, një eksperte mbi implikimet e sigurisë së vendimeve të investimeve në Universitetin e Indiana, thotë se ekipi i Biden ndan të njëjtën pikëpamje për rreziqet e teknologjisë si ekipi Trump, por pyetja kryesore është se si ata do të vlerësonin nivelin e rrezikut dhe aftësinë për të zbutur kërcënimet në politikat e hartimit.
“Ata do të duhet të mendojnë për shkëmbimet në lidhje me kohën kur funksionon presioni maksimal dhe kur jo. Shumë nga këto kanë të bëjnë me ngadalësimin e Republikës Popullore të Kinës. Askush nuk mendon se ne mund ta mbajmë këtë teknologji përgjithmonë nga PRC. ”
Një tregues tjetër do të jetë se si Biden merret me një urdhër që Trump nënshkroi për të ndaluar amerikanët të investojnë në kompani kineze me lidhje të pretenduara me Ushtrinë Çlirimtare të Popullit.
“Nëse sekretarja e Thesarit Janet Yellen mban qëndrim të butë për këtë, ata do të humbin shumë mbështetje në Kongres,” thotë një ish zyrtar i lartë i administratës Trump.
John Smith, ish-kreu i Zyrës së Kontrollit të Pasurive të Huaja të Thesarit të SHBA, thotë se Biden nuk ka gjasa të bëjë lehtësime për këtë çështje. “Ka një mbështetje dypartiake në Kongres që do ta hedhë atë mbi Kinën”, thotë Smith, një partner në Morrison & Foerster. “Dhe ekipi i tij do të dëshirojë që ai të mbajë një qëndrim më të ashpër ndaj Kinës, por me aleatët.”
Ndërsa Biden mban një qëndrim të ashpër ndaj Kinës, Pekini gjithashtu ka marrë një qëndrim më të ftohtë ndaj Uashingtonit, duke sugjeruar se marrëdhëniet do të mbeten të paqëndrueshme.
“Kina nuk ka iluzione për mënyrën se si SHBA po e shikon marrëdhënien”, thotë Jude Blanchette e Qendrës për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare. “Pekini gjithashtu ka pësuar një ndryshim. Tani ka një diskutim më të hapur të rivalitetit afatgjatë me SH.B.A., e cila ishte gjithmonë aty, por ishte ‘groposur’.”
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ F.H, konica.al
