Paaftësi për të kryer lëvizje të mësuara (të njohura) edhe pse komanda është e kuptueshme dhe ekziston një gatishmëri për të kryer lëvizjen?
Mësoni shkaqet dhe trajtimin e kësaj gjendje.
Apraksia është një çrregullim neurologjik i karakterizuar nga paaftësia për të kryer lëvizje të mësuara (të njohura) me komandë, edhe pse komanda është e kuptueshme dhe ekziston një gatishmëri për të kryer lëvizjen. Edhe dëshira edhe aftësia për të lëvizur janë të pranishme, por personi thjesht nuk mund ta ekzekutojë veprën.
Pacientët me apraksi nuk mund të përdorin mjete ose të kryejnë veprime të tilla si lidhja e lidhësave të kepuceve ose këmishave me butona etj. Kërkesat e jetës së përditshme janë të vështira për t’u përmbushur. Pacientët, tek të cilët aftësia e të folurit ndërpritet (afazia) por që nuk preken nga apraksia, janë në gjendje të bëjnë një jetë relativisht normale; ata me apraksi të konsiderueshme janë pothuajse të varur.
Apraksia vjen në disa forma të ndryshme:
- Apraksia kinetike e gjymtyrëve është pamundësia për të bërë lëvizje të sakta me një gisht, një krah ose një këmbë. Një shembull është pamundësia për të përdorur një kaçavidë pavarësisht se personi i prekur kupton se çfarë duhet bërë dhe e ka bërë atë në të kaluarën.
- Apraksia ideomotore është pamundësia për të kryer një komandë nga truri për të imituar lëvizjet e gjymtyrëve ose kokës të kryera ose sugjeruar nga të tjerët.
- Apraksia konceptuale ngjan shumë me ataksinë ideomotore, por sjell një mosfunksionim më të thellë, në të cilin funksioni i mjeteve nuk kuptohet më.
- Apraksia ideale është pamundësia për të krijuar një plan për një lëvizje specifike.
- Apraksia Buccofacial, (ndonjëherë e quajtur apraksi fytyre-orale) është pamundësia për të koordinuar dhe kryer lëvizjet e fytyrës dhe buzëve të tilla si fishkëllimë, shkelje syri, kollitje etj. Kjo formë përfshin apraksinë verbale ose të të folurit, ndoshta forma më e zakonshme e çrregullimit.
- Apraksia konstruktive ndikon në aftësinë e personit për të vizatuar ose kopjuar diagrame të thjeshta ose për të ndërtuar figura të thjeshta.
- Apraksia okulomotorike është një gjendje në të cilën pacientët e kanë të vështirë të lëvizin sytë.
*Apraksia besohet të jetë shkaktuar nga një dëmtim në rrugët nervore të trurit që përmbajnë modelet e mësuara të lëvizjes. Shpesh është një simptomë e çrregullimeve neurologjike, metabolike ose të tjera që mund të përfshijnë trurin.
Shenjat dhe simptomat
Simptoma kryesore e Apraksisë është paaftësia e një personi për të kryer lëvizje në mungesë të ndonjë paralize fizike. Komandat për të lëvizur kuptohen, por nuk mund të ekzekutohen. Kur fillohet lëvizja, ajo zakonisht është shumë e ngathët, e pakontrolluar dhe e papërshtatshme. Në disa raste, lëvizja mund të ndodhë pa dashje. Apraksia nganjëherë shoqërohet nga humbja e aftësisë së një personi për të kuptuar ose përdorur fjalë (Afazia).
Llojet specifike të Apraksisë karakterizohen nga një paaftësi për të kryer lëvizje të veçanta me komandë. Për shembull, në Apraksinë Buccofaciale, një individ i prekur nuk është në gjendje të kollitet, të fërshëllejë, të lëpijë buzët ose të shkelë syrin kur pyetet. Në Apraksinë konstruktive, një individ nuk është në gjendje të riprodhojë modele të thjeshta ose të kopjojë vizatime të thjeshta.
Shkaqet
Apraksia shkaktohet nga një defekt në rrugët e trurit që përmbajnë memorje të modeleve të mësuara të lëvizjes. Lezioni mund të jetë rezultat i çrregullimeve të caktuara metabolike, neurologjike ose të tjera që përfshijnë trurin, veçanërisht lobin ballor (lobin parietal inferior) të hemisferës së majtë të trurit. Në këtë rajon, ruhen paraqitje komplekse, 3-dimensionale të modeleve dhe lëvizjeve të mësuara më parë. Pacientët me apraksi nuk mund të rimarrin këto modele të lëvizjeve të afta të ruajtura.
Sëmundjet gjenetike përcaktohen nga dy gjene, njëri merret nga babai dhe një nga nëna.
Çrregullimet dominuese gjenetike ndodhin kur vetëm një kopje e vetme e një gjeni jonormal është e nevojshme për shfaqjen e sëmundjes. Gjeni anormal mund të trashëgohet nga secili prind, ose mund të jetë rezultat i një mutacioni të ri (ndryshimi i gjenit) tek individi i prekur. Rreziku i kalimit të gjenit anormal nga prindi i prekur te pasardhësit është 50% për secilën shtatzëni pavarësisht nga gjinia e fëmijës që rezulton.
Dëmtimi i indeve ose qelizave (lezione) në pjesë të tjera specifike të trurit, qoftë si rezultat i goditjes në tru ose plagëve, tumoreve ose çmendurive, gjithashtu mund të shkaktojnë apraksi. Këto vendndodhje të tjera përfshijnë të ashtuquajturën zonë motorike suplementare (korteksi premotor) ose korpus callosum.
Nëse apraksia është rezultat i një goditje në tru ajo zakonisht qetësohet brenda disa javësh. Disa raste të apraksisë janë kongjenitale. Kur një fëmijë lind me apraksi, zakonisht është rezultat i keqformimeve të sistemit nervor qendror. Në ekstremin tjetër, individët me funksionim intelektual të përkeqësuar (çmenduri degjenerative) gjithashtu mund të zhvillojnë apraksi.
Individët me gjendje të përkeqësimit të funksionimit intelektual (çmenduri degjenerative) gjithashtu mund të zhvillojnë Apraksi.
Terapitë standarde
Kur Apraksia është një simptomë e një çrregullimi themelor, ajo sëmundje ose gjendje duhet të trajtohet. Terapia fizike dhe ajo e punës mund të jetë në dobi të pacientëve të goditur në tru dhe kokë. Kur Apraksia është një simptomë e një çrregullimi tjetër neurologjik, gjendja themelore duhet të trajtohet. Në disa raste, fëmijët me apraksi mund të mësojnë të kompensojnë deficitet ndërsa rriten me ndihmën e programeve të edukimit special dhe terapisë fizike.
Logopedia dhe edukimi special mund të jenë veçanërisht të dobishme në trajtimin e pacientëve me apraksi zhvillimore të fjalës.
