Miratimi i projekt-ligjit të stimujve i jep Shtëpisë së Bardhë rolin e saj më të madh në zgjidhjen e problemeve në shoqëri prej dekadash.
Nga James Politi dhe Lauren Fedor në Uashington dhe Taylor Nicole Rogers në Chattanooga Yesterday.
Kjo është pjesa e parë në një seri publikimesh të FT mbi implikimet e brendshme dhe ndërkombëtare të planit stimulues prej $ 1.9tn të Amerikës.
Si kryebashkiak republikan në shtetin jugor thellësisht konservator të Louisiana-s, Nic Hunter mund të duket si një zëvendësues i planit stimulues të Presidentit Joe Biden prej 1.9 tn $.
Por gjatë vitit të kaluar Lake Charles, qyteti pranë bregdetit të Gjirit që ai drejton, është goditur nga pandemia. Përvoja ka bërë që Hunter të përqafojë një dozë të re, masive të ndihmës qeveritare për t’i dhënë ndihmë komunitetit të tij dhe kombit.
“Unë besoj se një amerikan mesatar në rrugë ka nevojë për ndihmë në këto momente,” thotë Hunter. “Nëse kjo do t’i ndihmojë ata të ushqejnë fëmijët e tyre, nëse kjo do t’i ndihmojë ata në kujdesin për fëmijët, nëse do t’i mbajë ata derisa të rikthehet punësimi i tyre i plotë… atëherë mendoj se është e justifikuar.”
Biden të enjten nënshkroi ligjin e stimulit i njohur si Plani Amerikan i Shpëtimit në ligj, me shpresën se ai do të japë shpejt një ndihmesë të madhe në rimëkëmbjen e SHBA-së, ndihmë për qytete si Lake Charles dhe ndoshta do të jetë viti më i fortë i rritjes ekonomike që nga fillimi i viteve 1980.
Kalimi i projekt-ligjit në një Kongres të ndarë thellësisht këtë javë ka një rëndësi shumë më të madhe. Ajo konsolidon një zhvendosje në të majtë në politikën dhe ekonominë amerikane që ka pësuar rënie gjatë krizës së koronavirusit, duke i dhënë qeverisë një rol shumë më të madh në zgjidhjen e problemeve në shoqëri sesa ka gëzuar në dekadat e fundit.
Ndërhyrja e madhe fiskale e Biden vjen në të njëjtën kohë kur qeveria po kryen gjithashtu një fushatë të shpejtë për të plotësuar vaksinat e Covid për SH.B.A. dhe është tani në prag të dorëzimit të 100 milion dozave. Ky aktivizmit qeveritar sjell jehonën e Marrëveshjes së Re të Franklin Delano Roosevelt gjatë Depresionit dhe reformave të Shoqërisë së Madhe të Lyndon Johnson të viteve 1960.
Presidenti amerikan dhe shumë demokratë shpresojnë gjithashtu se mund të bëhet një kundërshtim i fuqishëm ndaj komentit totemik të Ronald Reagan në gusht 1986 se “nëntë fjalët më të tmerrshme në gjuhën angleze janë:” Vij nga qeveria dhe jam këtu për të ndihmuar.”
Kjo mantra ka inaguruar në një periudhë taksash të ulta, shpenzimesh të kufizuara të brendshme dhe të besimit se tregjet e lira janë shtyllat kryesore të politikëbërjes ekonomike amerikane.
Këto receta filluan të sfidohen seriozisht pas krizës globale financiare, megjithëse ato u ringjallën pjesërisht gjatë administratës së Donald Trump. Megjithatë, ata nuk mund të përballen me sulmin e pandemisë, e cila nxiti amerikanët të shpresonin për përfshirje më të madhe nga Uashingtoni, duke i ofruar Biden një shans për të plotësuar kështu mangësitë.
“Joe Biden ka një ekip shumë profesional krah tij, ai është në një formë të shkëlqyeshme me vendin në përgjithësi dhe po kalon drejt valës së majtë dhe mund të bëjë gjëra të mëdha”, thotë David Gergen, një profesor në Shkollën e Harvard-it dhe një ish këshilltar i katër presidentëve amerikanë të të dy kaheve.
Por shton ai. “Do të vijë një ditë kur lavjerrësi ndoshta do të kthehet prapa në anën tjetër”.
Ndërtimi i vendit
Plani i stimulimit i Joe Biden është krijuar për të rritur sigurinë sociale të Amerikës, me qëllimin për t’i dhënë çdo familje me të ardhura të ulëta dhe të mesme mbrojtje të mjaftueshme në mënyrë që ata të mund të arrijnë deri në fund të krizës pa pësuar dëmtime të mëdha.
Ndër dispozitat kryesore janë një raund i ri kontrollesh direkte me vlerë 1.400 dollarë secili për individët që fitojnë deri në 75.000 dollarë në vit, një zgjatje e përfitimeve federale të papunësisë deri në fillim të shtatorit, një rritje në kreditimin e taksave për fëmijët dhe fonde shtesë për të ndihmuar në forcimin e vaksinimeve, rihapja e shkollave dhe dhënia e ndihmës ndaj qeverive shtetërore dhe lokale.
“Ne duhet të kujtojmë që qeveria nuk është forcë e huaj në një kryeqytet të largët. Jo, jemi ne. Të gjithë ne,” tha Biden gjatë fjalimit të tij të parë në televizion drejtuar kombit të enjten në mbrëmje, në përvjetorin e parë të izolimeve fillestare të shkaktuara prej pandemisë.
Janet Yellen, sekretarja e Thesarit të SH.B.A.-së, përmendi të martën gjendjen e katastrofës së Lake Charles si një arsye për legjislacionin që do të miratohet.
“Kalimi i Planit Amerikan të Shpëtimit më në fund do të na lejojë të bëjmë atë që shumica prej nesh erdhi në qeveri, jo thjesht për të luftuar dhe zgjidhur krizat, por për të ndërtuar një vend më të mirë,” i tha ajo Lidhjes Kombëtare të Qyteteve.
Një nga aspektet më thelbësore të debatit rreth projekt-ligjit në javët e fundit është masa në të cilën ai mbështetet gjerësisht amerikanët, duke theksuar dëshirën e tyre ‘për një krah’ më të fortë federal gjatë urgjencës.
Sipas një sondazhi të Qendrës Kërkimore Peu të lëshuar këtë javë, 70 përqind e të rriturve amerikanë thanë se favorizojnë projektligjin, krahasuar me 28 përqind që thanë se e kundërshtonin atë. Megjithëse asnjë senator republikan nuk votoi për projekt-ligjin, 41 përqind e votuesve republikanë thonë se e mbështesin atë.
“Njerëzit kanë parë fuqinë e qeverisë”, thotë një zyrtar i administratës së Bidenit.
Gjatë vitit 2020, ndërsa pandemia përfshiu vendin, SH.B.A. shpenzoi më shumë se 3 tn $ në mbështetje fiskale për ekonominë, duke përfshirë dy raunde të pagesave direkte dhe disa zgjatje të përfitimeve të papunësisë.
Por shtytja e ekipit Biden për ndihmë edhe më të madhe të qeverisë është pjesërisht e rrënjosur në përvojën e presidencës së Barak Obamës.
Projekt-ligji i stimulit që ai miratoi në vitin e tij të parë tani fajësohet nga shumë demokratë si shumë i vogël. Në të njëjtën kohë, reformat e tjera të Obamës që zgjeruan ndërhyrjen e qeverisë, duke përfshirë Aktin e Kujdesit të Përballueshëm dhe reformën e Dodd-Frank Uall Street, ishin shumë të diskutueshme në fillim, por që atëherë janë përqafuar gjerësisht.
“ACA tani është e njohur. Ishte jopopullore, u testua dhe të gjithë e donin atë,” thotë zyrtari i administratës Biden. “Dodd Frank është ulur në pjesën e pasme të mendjeve të njerëzve, një gjë që nuk e patëm këtë vit ishte një krizë financiare.”
Matt Bennett, bashkëthemelues i think-tank qendror Demokrat, dhe një ish-zyrtar i administratës së Klintonit, thotë se politikëbërësit amerikanë kanë “mësuar mirë mësimet e vitit 2009” se kufizimi i stimulit ishte “më i rrezikshëm” sesa të miratoje një paketë madhore si edhe bëri në këtë rast Biden.
“E rëndësishme është që një vendi që ka vuajtur në mënyrë dramatike gjatë këtij viti t’i jepet një ndihmesë e madhe dhe ne mendojmë se do të japë një rimëkëmbje të fortë dhe të qëndrueshme,” shton ai.
Mike Konczal, drejtor i mendimit progresiv në institutin Roosevelt, thotë se është e parakohshme të përcaktohet nëse një refuzim i plotë i Reaganizmit po shpaloset në Amerikë, por ai beson se kjo është në letra.
“Ekziston një potencial i vërtetë për një lloj të ri të ekonomisë politike që mendoj se do të ndryshonte vërtet natyrën e qeverisë dhe atë që njerëzit mund të presin prej saj,” thotë ai.
Vendime të vështira përpara
Vendosmëria e Biden dhe ligjvënësve Demokratë për të vazhduar përpara me ndërhyrje qeveritare edhe më të shtrirë në ekonomi dhe shoqëri do të testohet në muajt e ardhshëm.
Gjatë fushatës 2020, presidenti paraqiti një plan të quajtur Build Back Better një varg investimesh federale të cilat mund të kushtojnë më shumë se 3tn $ në zona që variojnë nga infrastruktura dhe ndryshimi i klimës, te kujdesi për fëmijët, kujdesi shëndetësor dhe arsimi, për t’u financuar pjesërisht nga taksat më të larta për shumë të pasur dhe për korporatat.
Në javët e ardhshme, Biden pritet të paraqesë më shumë detaje rreth qëllimeve të tij specifike. Ndërkohë, administrata e tij dhe ligjvënësit do të duhet të vendosin nëse do të zgjasin disa dispozita në projekt-ligjin stimulues në mënyrë që ndikimi i tij të zgjasë më shumë se dy vjet. Por rinovimi i kredisë shtesë të taksave për fëmijët, ose përfitimet shtesë për të papunët, për shembull, mund të rezultojë në një bllokim me republikanët e pabindur dhe do të shtonte deficitet e buxhetit të SH.B.A-së.
“Gjëja që nuk është zgjidhur në lidhje me stimulin është: a është thjesht një lehtësim i përkohshëm ose ndihmë dhe, sa prej atyre gjërave që janë në këtë projekt-ligj do të jenë politikë e përhershme?” thotë Austan Goolsbee, një ekonomist i Universitetit të Çikagos dhe ish ndihmës i lartë i Obamës.
“Nëse ata e shndërrojnë atë në një politikë të përhershme, a do të jetë në dëm të diçkaje tjetër? A do të thotë kjo se ata duhet të bëjnë më pak infrastrukturë, apo do të rrisin taksat më shumë? Thjesht mendoj se ata ende nuk kanë marrë vendime më të ashpra.”
Kathleen McKiernan, një ekonomiste në Universitetin Vanderbilt në Nashville, shton: “Është pak e vështirë dhe ndoshta pak shumë shpejt për të thënë se kjo është një epokë e re e ndryshimeve, aq sa kjo është një situatë unike për të cilën ne po reagojmë.”
Tani për tani, shqetësimet e deficitit nuk kanë luajtur një rol të madh në debatin rreth planeve ekonomike të Biden, por nëse inflacioni ose normat afatgjata të interesit fillojnë të rriten, presidenti mund të detyrohet të kufizojë ambiciet e tij të shpenzimeve. Një periudhë e re shitjesh goditi Thesaret e SHBA të Premten, duke dërguar rendimentin 10-vjeçar në nivelin më të lartë që nga Shkurti i kaluar.
Por Maya MacGuineas, presidente e Komitetit për një Buxhet Federal të Përgjegjshëm, thotë se shumë ligjvënës janë bërë “pothuajse të mpirë” në konsiderata buxhetore.
“Një trilion këtu, një trilion atje, njerëzit thjesht po i hedhin ato në grumbull pa marrë parasysh pasojat sepse ata janë mësuar të jenë në gjendje të marrin hua gjatë kësaj krize, kur ishte gjëja e duhur për të bërë,” ajo thotë “Nëse vini çeqe të mëdha ose gjëra falas, natyrisht ata e duan atë.”
Dhe nëse ka ndonjë shenjë që stimulimi i Biden nuk po zbatohet si duhet, nuk arrin të ose kundërpërgjigje me çmime më të larta të konsumit, republikanët që e kanë kundërshtuar ligjin e sigurt se do të fillojnë të brohorasin për një qeveri më aktive.
Por në shumë komunitete në të gjithë Amerikën, përfshirë këtu edhe shtetet tradicionalisht të kuqe, stimuli shihet si një shpëtimtar i vërtetë.
“Njerëzit kanë trokitur në dyert tona duke kërkuar strehim të përballueshëm, trajnim për punë dhe tranzit të zgjeruar”, thotë Andy Berke, kryetari i Komunës së Chattanooga, një qytet i mesëm në Tenesi.
“Në një farë mase qeveria federale këtu po arrin… dhe publiku është i ngazëllyer për të parë qeverinë federale duke ndërmarrë veprime pas shumë viteve të mosfunksionimit.”
Në Lake Charles, Hunter, kryetari i bashkisë, thotë se ka ende shumë mosbesim ndaj qeverisë.
“Gjithkush ka përkufizimin e vet për atë që do të thotë Reganizëm, unë nuk mund të them nëse mendoj se po i vjen fundi apo jo,” thotë ai. “Por thjesht do të them se është e përshtatshme që qeveria të punojë me sektorin privat dhe veçanërisht me stafin mjekësor, në kohë të tilla”.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ F.H, konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
