Aleanca perëndimore e udhëhequr nga SHBA po sheh përsëri Rusinë dhe Kinën. Në Uashington, Pekin dhe Moskë, të gjithë zyrtarët thonë se duan të shmangin një luftë të re të ftohtë. Një pjesë e fundit në Neu York Times sugjeron se ata kanë pak arsye për shqetësim.
Ajo argumentoi se “rivalitetet e superfuqive sot nuk kanë shumë ngjashmëri me të kaluarën”. Artikulli theksoi dobësinë relative të Rusisë dhe aftësinë teknologjike të Kinës për të nënvizuar sesi gjërat kanë ndryshuar që nga fundi i viteve 1940. Këto ndryshime ekzistojnë, natyrisht.
Por për mua, paralelet midis ngjarjeve të sotme dhe viteve të para të luftës së ftohtë duken gjithnjë e më bindëse, madje të frikshme. Edhe një herë ju keni një bosht Rusi-Kinë të vendosur kundër një aleance perëndimore, të udhëhequr nga Uashingtoni. Javën e kaluar, Joe Biden, presidenti i SHBA, drejtoi një samit të BE ndërsa Antony Blinken, sekretari i tij i shtetit, mbajti një fjalim në NATO duke bërë thirrje për unitetin perëndimor në parandalimin e ambicieve ushtarake të Kinës dhe “agresionit” rus.
Ndërkohë, Sergei Lavrov, ministri i jashtëm rus, ishte në Kinë, duke bërë thirrje për Pekinin dhe Moskën që të tërhiqeshin kundër fuqisë së SHBA. Tensionet midis dy palëve janë duke u shtuar. Forca ajrore kineze sapo ka realizuar inkursionin e saj më të madh ndonjëherë në hapësirën ajrore të Tajvanit.
Javën e kaluar, Kina gjithashtu vendosi sanksione ndaj politikanëve të BE dhe Britanikëve, të cilët kishin folur për të drejtat e njeriut në Xinjiang. Këtë muaj, Rusia tërhoqi ambasadorin e saj nga Uashingtoni në protestë për ato që i quajti veprime të papara nga SH.B.A. Takimi i parë midis zyrtarëve të lartë nga administrata e Biden dhe qeverisë kineze degjeneroi në një grindje publike.
Linja nga Pekini është se rritja e tanishme e tensioneve është shkaktuar nga paaftësia e Uashingtonit të pajtohet me rritjen e Kinës. Ekziston një element i së vërtetës në idenë se SH.B.A.-ja është e lidhur me hegjemoninë. Por rrëfimi i Pekinit injoron shkallën në të cilën ndryshimet brenda vetë Kinës kanë nxitur ndryshimin në qëndrimet amerikane dhe evropiane.
Represioni i shtuar, kulti i personalitetit rreth Presidentit Xi Jinping dhe përkulja e muskujve ushtarakë kinezë kanë bërë që pikëpamjet e pafytyrë për Kinën të shiten shumë më lehtë në SH.B.A. Si në ditët e para të luftës së parë të ftohtë, disa ngjarje kryesore kanë kristalizuar shqetësimin në rritje në kryeqytetet perëndimore.
Në vitet 1945-46, imponimi i regjimit satelitor nga Bashkimi Sovjetik në Evropën Lindore çoi në një rivlerësim thelbësor të qëllimeve të Moskës. Gjatë vitit të kaluar, shkatërrimi i lëvizjes pro-demokracisë në Hong Kong dhe zbulimet më të hollësishme rreth persekutimit të ujgurëve nga autoritetet kineze – tani të etiketuara si një gjenocid nga qeveria e SHBA – kanë kryer një rol të ngjashëm në zhvendosjen e qëndrimeve perëndimore.
Shkrirja në rritje e diplomacisë kineze po bie gjithashtu këmbanat e alarmit, duke luajtur një rol të ngjashëm me një seri fjalimesh anti-perëndimore që burojnë nga BRSS në vitet dyzet. Deri vonë, dukej se Evropa perëndimore mund të përpiqej të mbetej e palidhur në një luftë të re të ftohtë.
Vendimi i BE për të nënshkruar një marrëveshje tregtare dhe investimesh me Kinën sugjeroi që Pekini kishte pasur sukses në hapjen e një hendeku midis Uashingtonit dhe Brukselit. Por vendosja e sanksioneve nga Kina ndaj anëtarëve kryesorë të parlamentit Evropian e bën gjithnjë e më të vështirë që BE të ratifikojë marrëveshjen tregtare të Kinës.
Përpjekjet evropiane për të siguruar një afrim me Rusinë, të shtyrë nga Presidenti i Francës Emmanuel Macron, gjithashtu nuk kanë shkuar askund. Klima në rritje e shtypjes brenda Rusisë, e ilustruar nga burgosja e aktivistit të opozitës Alexei Navalny, po ngushton hendekun midis pikëpamjeve evropiane dhe amerikane të Rusisë.
Në këtë luftë të dytë të ftohtë si në të parën ka pika të ndezjes rajonale ku konflikti mund të nxehet. Në Azi, disa nga këto janë në të vërtetë çështje të pazgjidhura të mbetura nga lufta e parë e ftohtë, përkatësisht statusi i gadishullit Korean dhe i Tajvanit. Në Evropë, vijat e frontit janë zhvendosur në lindje.
Tani është Ukraina, në vend se Berlini, që është fokusi i tensioneve midis Moskës dhe perëndimit. Gjatë administratës Trump, rivalitetit në zhvillim midis SHBA dhe Kinës shpesh i mungonte dimensioni ideologjik i luftës së parë të ftohtë. Donald Trump ishte një president transaksionar i cili ishte përqendruar mbi të gjitha në deficitin tregtar të SHBA me Kinën.
Sipas John Bolton, ish-këshilltari i tij i sigurisë kombëtare, Trump madje inkurajoi privatisht Xi Jinping të ndiqte politikën e tij të internimit masiv në Xinjiang. Me ardhjen e administratës së Biden, sidoqoftë, konkurrenca ideologjike është rikthyer. Biden ka thënë se ai dëshiron të mbledhë një samit të demokracisë dhe është qartë i vendosur të rikonfirmojë pretendimin e SH.B.A.-së për të qenë “udhëheqësi i botës së lirë”.
Ashtu si Harry Truman, i cili ishte president ndërsa u formua lufta e parë e ftohtë, Biden është një ish-nënkryetar dhe senator Demokrat, dikur i shikuar me nënçmim nga elita intelektuale e partisë së tij, e cila e gjen veten papritur në krye në një pikë kthese në histori. Rivalitetet teknologjike janë edhe një herë në zemër të rivalitetit të superfuqive.
Në luftën e parë të ftohtë, ishte teknologjia bërthamore dhe gara hapësinore. Rivalitetet e sotme të superfuqisë janë përqendruar në telekomin 5G dhe inteligjencën artificiale. Por përplasja teknologjike po ndodh në një kontekst tjetër.
Dyzet vjet globalizimi kanë siguruar integrimin e thellë të ekonomive të Kinës dhe perëndimit. Nëse ai integrim mund të mbijetojë nga intensifikimi i rivaliteteve të fuqive të mëdha është pyetja më e madhe e hapur për luftën e re të ftohtë.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
