Ai që mund të jetë niveli i duhur i stimulit fiskal për një vend nuk është i vlefshëm edhe për një vend tjetër.
Nuk ka pasur asnjë frazë në ekonomi aq në modë sa “të bëhen vepra të mëdha”, pasi Janet Yellen tha se ishte gjëja më e zgjuar që politika mund të bënte në përgjigje të situatës së krijuar prej koronavirusit.
Sekretarja e Thesarit i referohej posaçërisht SH.B.A., por fraza është përhapur ndërkombëtarisht më shpejt sesa vetë virusi. Vendet duan të ndërmarrin vepra të mëdha me politikën fiskale sepse ajo mbron njerëzit nga vështirësitë në një periudhë krize.
Ai gjithashtu siguron stimul dhe shpresë për rimëkëmbjen përpara dhe furnizon fuqinë kur bankat qendrore kanë vendosur tashmë normat e interesit në nivele rekord.
Nëse gjërat shkojnë me të vërtetë mirë, ajo madje mund të japë një performancë më të mirë ekonomike sesa para pandemisë. Pra, pak njerëz nuk pajtohen me Yellen për të ndërmarrë vepra të mëdha. Problemi është se jo shumë kanë një ide të mirë se çfarë do të thotë vepër e madhe. Demokratët e SH.B.A.-së janë të tronditur në një argument nëse stimuli i Presidentit Joe Biden prej $ 1,9 tn është i madh apo i tepruar.
Ajo që është e drejtë për një vend nuk do të jetë gjithashtu e drejtë për të gjithë. Në Buxhetin e tij të Mërkurën, kancelari Rishi Sunak përcaktoi si një stimul shtesë prej 65 miliardë paund për dy vjet, ekuivalenti i 3 përqind të të ardhurave kombëtare të MB. Ky stimul është i madh krahasuar me Buxhetet e viteve para koronavirusit, por i vogël krahasuar me 9 përqind të PBB-së së SH.B.A.-së në planin e Biden.
Sidoqoftë, Sunak ishte i mençur të zgjidhte një stimul më të vogël se Yellen sepse, fatkeqësisht, provat sugjerojnë se në MB niveli i duhur i stimulit dhe hapësira për një rimëkëmbje më të mirë është më i vogël se në ekonomitë më të përparuara.
Inflacioni amerikan ka qenë duke luftuar për të përmbushur objektivin e tij prej 2 për qind për disa vite, duke sugjeruar kërkesë joadekuate.
Problemet në eurozonë janë edhe më të këqija. Megjithatë, ka pak shenja që Mbretëria e Bashkuar para-pandemike pësoi kërkesë dhe shpenzime kronike të ulëta, duke e lënë inflacionin ndoshta nën objektivin. Ashtu si SH.B.A., papunësia ishte afër një niveli më të ulët 50-vjeçar nën 4 përqind.
Por, ndryshe nga Amerika, shkalla e punësimit në Mbretërinë e Bashkuar ishte afër niveleve rekord dhe ishte rritur në mënyrë të vazhdueshme gjatë viteve 2010. Për më tepër, me një deficit të vazhdueshëm të llogarisë rrjedhëse, Mbretëria e Bashkuar po shpenzonte për fat të mirë më shumë sesa prodhoi.
Asnjë nga këto nuk sugjeron që kërkesa ishte më e dobët se oferta, ose kishte shumë kapacitete të lira që do të përfitonin nga stimujt fiskalë. Përkundrazi, problemi i madh në Mbretërinë e Bashkuar të dekadës së kaluar nuk ishte as tregu i punës as kërkesa e mangët, por performanca e tmerrshme e produktivitetit. Kjo uli normën e qëndrueshme të rritjes ekonomike nga afër në 3 përqind para vitit 2007 në pak më shumë se 1 përqind pas krizës financiare.
Mund të jetë që politikat e gabuara të kursimit ishin përgjegjëse por provat për këtë janë shumë të pakta. Britania e Madhe kishte dy probleme të produktivitetit: një masë e vazhdueshme e madhe e ndërmarrjeve të vogla të dobëta, të cilat kanë qenë gjithmonë joproduktive, por në gjendje të mbijetojnë, nëse nuk lulëzojnë; dhe një rënie të ndjeshme të ritmit të rritjes së produktivitetit në kompanitë, sektorët dhe rajonet e saj më të mira në vitet 2010.
Ka pak prova që kursimi i mbajti mbrapa këto biznese. Rritja e produktivitetit në Mbretërinë e Bashkuar ishte e dobët kur kërkesa ishte e dobët gjatë asaj dekade, dhe gjithashtu kur ishte e fortë. Më keq, me Brexit dhe disa prova të një eksodi të shtetasve të huaj, është e arsyeshme të mendosh se ana e furnizimit të ekonomisë së Mbretërisë së Bashkuar është dëmtuar më tej në vitet e fundit.
Si rezultat, duhet të jemi tepër të kujdesshëm me rritjen e kërkesës në mënyrë që të mos destabilizojmë më tej ekonominë. Nuk ka dyshim se politika e duhur për periudhën e rimëkëmbjes së koronavirusit është të provosh kufijtë e rritjes dhe të presësh për të parë presionin inflacionist përpara se të vendosësh frenat.
Por duhet të pranojmë që kemi më pak hapësirë për manovrim sesa partnerët tanë më të mëdhenj tregtarë, eurozona dhe SH.B.A. Në përputhje me fiksimin e Britanisë për klasën, mbase motoja e duhur për Mbretërinë e Bashkuar është të ndërmarrësh veprime të mëdha, por duke njohur vendin tend.
Opinion nga: Chris Giles
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ F.H, konica.al
