Ndërsa Ankaraja po bëhet edhe më shumë e varur ekonomikisht nga Pekini duke qënë se ekonomia po përjeton rritje falë ndihmës së tyre, qeveria turke nuk po ofron më një strehë të sigurt ose duke mbrojtur të drejtat e Ujgurëve.
Kanë kaluar tetë vjet që kur Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan vizitoi Xinjiang, territorin gjoja autonom të banuar nga myslimanë ujgurë që jetojnë nën kontrollin kinez.
Dhe në vitin 2009, Erdogan e quajti shtypjen kineze të Ujgurëve një “gjenocid”, duke nxitur zemërimin e Pekinit dhe duke forcuar reputacionin e tij si një udhëheqës sfidues mysliman, i gatshëm t’i flasë të vërtetës së pushtetit totalitar.
Tetë vjet duken si një jetë, duke pasur parasysh se sa Partia Komuniste Kineze ka shkelur të drejtat e Ujgurëve në pothuajse çdo aspekt të jetës. Deri më tani, shumica e botës ka dëgjuar për miliona ujgurë që po grumbullohen në kampe përqendrimi në Xinjiang (megjithëse askush nuk duket se po bën shumë për këtë).
Pekini thotë se të internuarit po pastrohen nga ekstremizmi dhe po mësojnë se si të jenë qytetarë të mirë. Dhe se ata janë të lirë të largohen kur të duan.
Si dikush, babai i të cilit u internua, u torturua dhe u la i lirë nga një kamp kinez përqendrimi dy vjet më vonë me një këmbë të thyer, unë mund t’ju siguroj që këto kampe nuk janë gjë tjetër veçse burgje që mundësojnë spastrim etnik dhe gjenocid kulturor.
Megjithatë, shtypja ujgure nuk filloi me kampe. Edhe kur Erdogan ishte në Xinjiang, shumë ujgurë po përpiqeshin të dilnin jashtë. Ata e panë vizitën e Erdogan si një gjest solidariteti.
Ujgurët janë një popull etnikisht Turk, dhe gjuha e tyre është e lidhur ngushtë me Turqishten. Kështu që lëvizja në Turqi kishte kuptim, veçanërisht duke marrë parasysh se si vendi u ofroi ujgurëve azil që nga viti 1952.
Fatkeqësisht, ajo që dukej si një ide e mirë në 2012 doli të jetë një shpresë e rreme. Përpjekjet autoritare të Erdogan për të mbajtur pushtetin në Turqi duke mbytur shtypin e lirë dhe me mbylljen e disidentëve e kanë bërë atë një aleat jo të qetë për demokracitë liberale.
Kjo ndikon edhe më shumë në faktin që ai nuk mund të shikojë të meta dhe të ndikojë te Presidenti rus Vladimir Putin dhe Presidenti kinez Xi Jinping ndërsa vendi i tij po përplaset me një ekonomi të dobët.
Fatkeqësisht, kjo shpesh përkthehet në ndryshimin e politikës së Ankarasë ndaj 35.000 Ujgurëve të Turqisë, nga ofrimi i një strehe të sigurt deri te imponimi i shtypjes së çiltër.
Shumica e ujgurëve e kanë pasur shumë më të vështirë të marrin leje qëndrimi ose shtetësi pas vitit 2014. Ata nuk mund të sigurojnë jetesën, por rrezikojnë të internohen nëse kthehen në Xinjiang.
Kina gjithashtu refuzoi të rinovojë pasaportat e tyre. Gradualisht, një qeveri turke që duhej t’u ofronte atyre liri tani po sulmon shtëpitë e Ujgurëve, duke arrestuar qindra njerëz dhe duke koordinuar dëbimet me Pekinin.
Merrni Zinnetgul Tursun, një refugjat ujgur familja e të cilit ishte me fat të merrte statusin e banimit në Turqi. Dy vjet më parë, familja e saj (përfshirë dy të vegjël) u arrestua papritmas.
Tursun u konsiderua në mënyrë misterioze një migrant i paligjshëm nga Taxhikistani dhe u dërgua përsëri në Kinë me fëmijët e saj.
Ky lloj trajtimi është bërë rutinë për ujgurët në Turqi, të cilët tani jetojnë me frikën e një persekutimi të mëtejshëm.
Kjo po ndodh ndërsa Turqia largohet nga aleatët e saj të NATO-s dhe drejt Rusisë dhe Kinës. Kina sapo ratifikoi një marrëveshje ekstradimi me Turqinë në atë që ajo e quan një partneritet kundër terrorizmit. Erdogan ka mjaft aleatë në këtë status quo të ri.
Merrni Dogu Perincek, kreu i Partisë Patriotike nacionaliste të krahut të majtë të Turqisë, i cili ka ushtruar ndikim serioz mbi marrëdhëniet Turqi-Kinë pasi u radhit me Erdoganin.
Një ideolog Maoist dhe mbështetës i vendosur i Pekinit, Perincek madje krahasoi Ujgurët në një artikull me grupin militant Kurd, Partinë e Punëtorëve të Kurdistanit (PKK).
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Affairs/ F.H, konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Presion mbi Turqinë për të mbrojtur Ujgurët
