Me një emër të ri në Shtëpinë e Bardhë, Kryeministri i Irakut, Mustafa al-Kadhimi, duket se beson se Iraku mund të fillojë një cikël krejtësisht të ri të ndeshjes me SHBA kundër Kinës dhe Rusisë, siç ka bërë që nga pushtimi i parë i Iraku në vitin 2003. Loja është shumë e thjeshtë, por megjithatë shumë efektive: Bagdadi dërgon një sinjal që ai mund të lëvizë edhe më afër Iranit ose Rusisë dhe Kinës përmes çmimeve të ndryshme në fushën e naftës ose kontratave të tjera dhe SHBA ndihet e detyruar të kundërshtojë me ofertën e më shumë fondeve direkt ose indirekt përmes marrëveshjeve masive midis firmave amerikane dhe atyre irakiane. Iraku pastaj merr paratë dhe kontratat dhe vazhdon të bëjë atë që do të bënte gjithsesi, që është të qëndrojë fort në anën e Iranit fqinj, kontrolli i të cilit mbi vendin është i ndërthurur në strukturën e tij përmes elementeve politike, ekonomike dhe ushtarake . Në çdo rast, njoftimi i Irakut javën e kaluar që ka vendosur në pritje marrëveshjen e tij të diskutueshme dhe masive të parapagimit të naftës me Zhenhua Oil Co. me pronësi të shtetit të Kinës bie pikërisht në këtë lojë të vendosur me kohë me SHBA.
Marrëveshja e furnizimit me naftë me parapagim prej 2 miliard dollarësh pesë-vjeçar midis Qeverisë Federale të Irakut (FGI) në Bagdad dhe marrëveshjes së Kinës Zhenhua Oil u njoftua me shumë kujdes dhe vëmendje ndaj kohës, menjëherë pasi ish-Presidenti Donald Trump kishte humbur Zgjedhjet Presidenciale të vitit 2020. Trump dhe ekipi i tij kishin filluar mandatin e tij duke luajtur ndeshjen e zakonshme me Irakun, duke i dhënë vendit heqje dorë për të vazhduar të importojë energji elektrike dhe gaz për prodhimin e energjisë nga Irani, megjithë sanksionet e SHBA për Republikën Islamike, për periudha prej dy, tre apo edhe katër muaj çdo herë. Këto heqje të gjata u dhanë me shpresën për ta sjellë Bagdadin përsëri në anën e SHBA në lojën e pushtetit gjeopolitik me Kinën dhe Rusinë që po zhvillohej në të gjithë Lindjen e Mesme, një mundësi që Uashingtoni shikoi të shfrytëzonte kur Al-Kadhimi vizitoi Uashingtonin gushtin e kaluar.
Në atë kohë, Al-Kadhimi ishte i dëshpëruar për para. Çmimi i naftës i nxitur nga Sauditi në tremujorin e dytë të vitit 2020 i kishte shtyrë financat tashmë të rrezikshme të Bagdadit në mënyrë më të ngurtë, me të ardhurat e lidhura me naftën që kishin rënë me gati 50 përqind në atë pikë. Kjo ishte në përputhje me rënien e çmimeve të naftës dhe faktin se rreth 90 për qind e të ardhurave të qeverisë së Irakut vijnë ende nga eksportet e naftës. Financat e saj u ndikuan më tej negativisht nga efektet e qëndrueshme të pandemisë COVID-19 dhe nga argumentet e vazhdueshme me qeverinë e rajonit të Kurdistanit në Irak rreth disbursimeve të naftës për buxhetin. Këta faktorë e detyruan Bagdadin të propozojë shtyrjen e pagesave të borxhit të jashtëm, futjen e shkurtimeve të pagave me 60 përqind për punonjës të ndryshëm të sektorit shtetëror dhe uljen e të gjitha shpenzimeve jo thelbësore.
Kjo krizë parash në gjysmën e parë të vitit 2020 nuk mund të kishte ardhur në një kohë më të keqe për Al-Kadhimi pasi, në javët në vijim, ai do të duhej të dilte me të paktën 12 trilionë IQD (10 miliardë dollarë amerikanë) vetëm për të paguar dy muajt e ardhshëm pagat e më shumë se katër milion të punësuarve, pensionistëve, përfituesve të shtetit, dhe lehtësimin e ushqimit për familjet me të ardhura të ulëta. Këto grupe së bashku përbëjnë shumicën e familjeve në Irak dhe me të drejtë u besua në qarqet e larta qeveritare të Irakut se çdo dështim për të paguar ndonjë nga këto detyrime mund të rezultojë në një lloj proteste të përhapur, dhune dhe vdekje që ndodhën në fund të vitit 2019. Si pasojë, al-Kadhimi mbërriti në Uashington dhe u tha politikanëve, përfshirë ekipin e Trump, pikërisht atë që ata donin të dëgjonin në lidhje me qëllimin e Irakut për të ulur varësinë e tij nga Irani për importet thelbësore të energjisë elektrike dhe gazit. SHBA menjëherë e shpërbleu këtë premtim me firmosjen e marrëveshjeve parimore të bëra me pesë kompani amerikane, Chevron, General Electric (GE), Honeywell International, Baker Hughes dhe Stellar Energy, pak para mbërritjes së al-Kadhimi në Uashington, me vlerë prej më pak 8 miliardë dollarë.
Me sa parashikohet, dhe me sa duket menjëherë pasi fondet fillestare të përfshira në para-financimin e këtyre marrëveshjeve kishin goditur llogaritë e qeverisë së Irakut në Bankën Qendrore të Irakut, Bagdadi u kthye dhe njoftoi se sapo kishte nënshkruar marrëveshjen më të gjatë me Iranin për vazhdimin e importit të energjisë elektrike dhe gazit prej tij për të paktën dy vitet e ardhshme, megjithëse kjo mund të zgjatet me lehtësi. Në të njëjtën kohë, sulmet periodike ndaj caqeve ushtarake amerikane në Irak vazhduan të mbeteshin në mënyrë efektive pa përgjigje nga Bagdadi, i cili kishte filluar në vitin 2020 me raketa iraniane që godisnin dy baza ushtarake irakiane që strehonin trupat e SHBA. Kjo u pasua më së shumti nga 30 raketa Katyusha të bëra ruse 107 mm duke u qëlluar në bazën ushtarake aleate të SHBA Camp Taji në veri të Bagdadit, duke vrarë tre anëtarë të shërbimit dhe të paktën 15 sulme të mëtejshme ndaj personelit ushtarak amerikan dhe neo-ushtarak (dhe ata të aleatëve të tij) në Irak nga përfaqësuesit e Iranit gjatë disa muajve në vijim, sipas burimeve ushtarake amerikane.
Brenda vetëm një muaji të vizitës al-Kadhimi në Uashington, Administrata Trump kishte humbur durimin me Bagdadin, me një burim të lartë të Shtëpisë së Bardhë që i kishte thënë OilPrice.com: “Ne kemi qenë në këtë rrugë më parë me Pakistanin, qeveria që pretendon të ndihmojë në luftën kundër AQ [Al-Kaeda] por në të njëjtën kohë ISI [Inteligjenca Ndër-Shërbimesh] duke ofruar të gjithë ndihmën e mundshme për [Osama] bin Laden dhe ne nuk po e luajmë atë lojë përsëri”. Më pas, në vend të heqjes dorë 90 ose 120 ditore të dhënë nga Uashingtoni për Irakun për të vazhduar të importojë energji iraniane dhe gaz natyror në të kaluarën, Uashingtoni dha një heqje dore prej vetëm 30 ditësh dhe, në të njëjtën kohë, njoftoi sanksione të reja kundër 20 subjekte të bazuara në Iran dhe Irak që u cituan si dërgesa parash në Forcën elitare Quds të Trupave të Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) të Iranit. Sipas SHBA, këto 20 subjekte po shfrytëzonin varësinë e Irakut nga Irani si një burim energjie dhe gazi duke kontrabanduar naftë iraniane përmes portit iraken të Umm Qasr dhe pastrimit të parave përmes ndërmarrjeve të frontit irakian, ndër aktivitetet e tjera të goditjes së sanksioneve.
Me largimin e Trump nga detyra, Bagdadi vazhdoi përpara me një marrëveshje edhe më inflamatore me Zhenhua Oil të Kinës. Kjo marrëveshje do të ishte gjithmonë një provë për Presidentin e ri Biden për tre arsye kryesore. Së pari, marrëveshja është drejtpërdrejt nga libri i lojërave që Rusia përdori në 2017 për të fituar kontrollin mbi Kurdistanin, rajonin verior gjysmë-autonom të Irakut. Së dyti, marrëveshja midis Rosneft të Rusisë dhe qeverisë së Kurdistanit do të thoshte që Moska ishte në gjendje të shkaktonte një përçarje të tillë në marrëveshjen e pagesave të buxhetit për naftën midis Kurdistanit dhe Bagdadit, saqë kriza financiare që rezultonte për FGI-në e Bagdadit të parapërgatitur për të parë me përfitim propozimi i Kinës në radhë të parë. Dhe së treti, kjo do të thoshte që Kina po provonte drejtpërdrejt aftësinë e Biden për të ndarë konsideratat tregtare nga konsideratat e sigurisë, pasi Trump shpesh tregtonte këtë të fundit për të parën, për të parë se cili do të jetë reagimi i Presidentit të ri të SHBA.
Shpjegimi zyrtar se pse është ndërprerë kjo marrëveshje parapagimi 2 miliard dollarë amerikanë me Kinën ishte qesharake, madje edhe nga standardet e Irakut, në thelb, se marrëveshja ishte parashikuar në çmimet e naftës që mbeteshin në fund të ulët, por me çmimet e naftës më të qëndrueshme dhe ndoshta duke u rritur marrëveshja nuk mund të ecte përpara. “Edhe në Irak, kontratat afatgjata të naftës, duke përfshirë ato të parapagimit, nuk përbëhen nga një shifër e vetme e ngurtë, por përkundrazi, çmimi i referencës për naftën e shitur bazohet në një mesatare të kodrinave, ndoshta gjatë tre muajve të mëparshëm, ose gjashtë muajve , ose ndoshta edhe pak më gjatë, gjë që automatikisht do të faktorizonte një prirje në rritje të çmimeve ose një prirje të çmimeve në rënie si pika e çmimit bazë, kështu që ky shpjegim nuk ka kuptim,” tha një figurë e lartë e naftës dhe gazit me lidhje të ngushta me Ministrinë e Naftës të Irakut OilPrice.com javën e kaluar. “Në vend të kësaj, duket se Bagdadi thjesht po përpiqet të shohë nëse mund të fillojë të luajë lojën e tij të zakonshme me qeverinë e re të SHBA që nga fillimi përsëri duke dërguar këtë sinjal se është i hapur për oferta nga Uashingtoni gjatë kësaj periudhe marrëdhënie të pezulluar me Pekinin”,- përfundoi ai.
*Nga Simon Watkins
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga OilPrice.com
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Marrëveshja e naftës që mund të shkatërrojë Irakun nga brenda
