Një përmbledhje mbi dështimet e Trump nënvizon se sa e vështirë është të merresh me Pekinin. Si duhet ta trajtojë administrata e Biden takimin e saj përurues me zyrtarë kinezë në Alaskë?
Josh Rogin, një shkrimtar i Washington Post, do t’i përgjigjej pyetjes: Sekretari i Shtetit i SHBA Antony Blinken dhe Këshilltari i Sigurisë Jake Sullivan duhet të përballen me homologët e tyre kinezë sa më ashpër që të jetë e mundur.
Një libër i shkruar nga Rogin “Kaosi nën qiell” është një rrëfim narrativ i qasjes së çuditshme dhe shpesh çoroditëse të administratës Trump ndaj Kinës gjatë katër viteve të fundit. Sidoqoftë, duke treguar atë histori, Rogin ka një mision më të madh: të përshkruajë se si ai dhe amerikanët e tjerë u zgjuan për herë të parë ndaj kërcënimit të Kinës – “çështja më e rëndësishme e politikës së jashtme në botë” – dhe të na shkundë ne të tjerët nga gjumi.
Në librin e tij ai ka tentuar të shpjegojë ndërveprimet konfuze dhe kontradiktore të ish-Presidentit amerikan Donald Trump me Pekinin. Siç shpjegon Rogin, nëse administrata shpesh dukej se po përdorte politika të shumta të Kinës në të njëjtën kohë, kjo sepse gazetarët dhe analistët po i kushtonin vëmendje sinjaleve të gabuara dhe po dëgjonin njerëz të gabuar. Jo se mund t’i fajësoni ata: Në politikën e Kinës, ekipi Trump u nda në të paktën pesë kampe. Secili kamp favorizonte një qasje të ndryshme ndaj Pekinit, dhe secili fliste rregullisht me shtypin sikur politika e tyre ishte mbizotëruese. Duke shtuar konfuzionin, vetë Trump kurrë nuk zgjodhi të mbante një anë apo qëndrim të njëjtë.
Bindja e tij e vetme në lidhje me Kinën ishte se vendi kishte kohë që kishte marrë në lojë Shtetet e Bashkuara përmes praktikave të padrejta tregtare dhe përparësia e tij e vetme ishte negocimi i një marrëveshje për të vendosur kushte të reja, më të favorshme për marrëdhënien me Kinën. Në të vërtetë ishte kaq e thjeshtë. Megjithëse ndryshimet e dukshme të humorit të presidentit, ndonjëherë brenda së njëjtës ditë, “siguruan që askush të mos e dinte kurrë me të vërtetë se cila ishte politika e tij e Kinës”, Rogin sugjeron që Trump në të vërtetë kishte “një pikëpamje të vendosur për Kinën, një këndvështrim që ai solli në presidencën e tij”. Kjo pikëpamje qëndroi e njëjtë edhe kur Trump vuri këshilltarët e tij kundër njëri-tjetrit “sepse ai donte që ata të konkurronin për t’i shërbyer atij ide që i përshtateshin vizionit të tij, jo sepse ai nuk dinte se çfarë donte”.
Pra, kur “bisedimet tregtare po shkonin keq, Trump do të ngrinte pak valvulën dhe do të linte disa iniciativa për t’u përballur me sjelljen e keqe kineze. Kur bisedimet tregtare po shkonin mirë… Trump do të mbyllte masat anti-Kinë”dhe minonte ithtarët e tyre. Megjithëse Trump mund të mos ketë favorizuar asnjë kamp, Rogin e bëri të qartë: Linjat e ashpra, të cilët drejtoheshin nga Pottinger, heroi i vërtetë i librit dhe burimi i shumë raportimeve të Rogin.
Në llogarinë e tij, këta ishin të vetmit ndërmjetës të ndershëm në të gjithë debatin për Kinën. Libri shkon shumë larg për të nënkuptuar se kushdo që nuk pajtohej me qëndrimin e linjës së ashpër – nga zyrtarë të administratës Obama si Sekretari i Shtetit i SHBA John Kerry dhe Këshilltarja e Sigurisë Kombëtare Susan Rice te zyrtarët e Trump si Cohn dhe Mnuchin te të huajt si Neil Bush, Henry Kissinger, Presidenti i Bankës Botërore Jim Kim – ishte disi i kompromentuar ose i korruptuar. As Anthony Fauci, drejtori i Institutit Kombëtar të SHBA për Alergji dhe Sëmundje Infektive, nuk shpëton pa një akuzë për konflikt interesi. Një përjashtim i çuditshëm është vetë Trump.
Atëherë, çfarë patën Pottinger dhe linjat e ashpra kaq të drejtë? Sipas mendimit të Rogin, vetëm ata e panë udhëheqjen e Kinës për atë që është bërë – e pamoralshme dhe e prirur për dominim – dhe vetëm ata, si realistë, e kuptuan se nuk kishte asnjë kuptim në përpjekjen për të bërë që Pekini të ndryshonte. Ajo që Shtetet e Bashkuara duhet të bënin në vend, argumentuan ata, ishte “të merreshin me realitetin e Kinës, për t’u përqëndruar në ndalimin e sjelljeve më të këqija dhe ndërtimin e rezistencës ndaj pjesës tjetër”. Falë mungesës së përqendrimit të Trump, linjat e ashpra bënë përparim të kufizuar në ndryshimin e politikës amerikane gjatë administrimit të tij – megjithëse presidenti miratoi disa nga rekomandimet e tyre deri në fund të mandatit të tij, kur më në fund u bë e qartë se ai shpresonte -për marrëveshjen tregtare e cila mori fund me koronavirusin që kishte helmuar marrëdhëniet midis dy vendeve.
Sigurisht, Trump tani është zhdukur, por Kina jo. Atëherë, çfarë duhet të bëjnë Shtetet e Bashkuara më pas? Kaosi bën një punë të mirë duke formuluar problemin dhe Rogin ka të drejtë në shumë drejtime. Ai është i saktë, megjithëse vështirë se është i vetëm, duke treguar shumë mënyra në të cilat kthesa e Kinës drejt shtypjes së brendshme dhe agresionit të jashtëm kërkon një qasje shumë të ndryshme nga Shtetet e Bashkuara. Dhe qartësia morale dhe thellësia e bindjes me të cilën ai e bën këtë çështje janë mbresëlënëse. Ka dy rezultate të mundshme të konkurrencës SHBA-Kinë – por Uashingtoni duhet të përgatitet për një më të trazuar. Reagimi i tepërt mund të jetë më i rrezikshëm se vetë Pekini.
Për fillestarët, nuk është e qartë se kujt i duhet ende zgjimi ndaj kërcënimit të Kinës. Sigurisht jo administrata e Biden, e cila ka vendosur një ton të jashtëzakonshëm luftarak përpara takimeve të kësaj jave. As publiku amerikan duket se nuk ka nevojë për shumë bindje; sipas një sondazhi të ri të Gallup, gati gjysma e qytetarëve të SH.B.A. tani e rendisin Kinën si kërcënimin kryesor me të cilin përballen Shtetet e Bashkuara, më shumë se dyfishi i totalit nga vetëm vitin e kaluar.
Raportimi i vetë Rogin mund të ndihmojë në shpjegimin e kësaj zhvendosjeje dhe meriton një meritë për të. Sfida më e madhe me “Chaos Under Heaven” është se, përtej disa sugjerimeve të arsyeshme në epilog (të tilla si nxitja e demokracive perëndimore, mbajtja e sanksioneve ekzistuese tregtare, kundërshtimi i spiunazhit kinez dhe kërkimi i më shumë transparence në lidhje me financimin e huaj të institucioneve amerikane), asnjëherë nuk e bën çështjen që përballja me Kinën duhet të jetë “përparësia kryesore në politikën tonë të jashtme, për të mos u nënshtruar për përfitimin e ndonjë çështjeje tjetër”. Renditja e Kinës aq e lartë do ta vinte atë mbi kërcënimet ekzistenciale, si ato të drejtpërdrejta, ndryshimi i klimës, ashtu edhe ato politike të ekonomisë amerikane. Arsyeja e vetme për ta bërë këtë do të ishte nëse Kina do të ishte gjithashtu një kërcënim ekzistencial.
Kjo është e kuptueshme; siç argumentoi Doug Bandou në Politikën e Jashtme kohët e fundit, ndërsa Uashingtoni duhet të gjente mënyrën për tu sjellë ndaj Pekinit në lidhje me të gjitha llojet e niveleve, Kina është ende larg kërcënimit të sigurisë themelore të Shteteve të Bashkuara ashtu si bëri Bashkimi Sovjetik gjatë Luftës së Ftohtë. Administrata e Biden nuk do të arrijë kurrë të trajtojë disa nga përparësitë e saj kryesore si frenimi i shkarkimeve dhe parandalimi i pandemive në të ardhmen pa pjesëmarrjen e gatshme të Kinës.
Rogin duket se ka pak durim për kompleksitete të tilla. Ndërsa ne duhet t’i jemi mirënjohës atij për alarmin, ne gjithashtu duhet të jemi të kënaqur me administratën e Biden – e cila ka thënë se marrëdhënia e saj me Kinën “do të jetë konkurruese kur duhet të jetë, bashkëpunuese kur mund të jetë dhe kundërshtare kur duhet të jetë”.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Policy/ F.H, konica.al
