Rrjeti i vendeve që shqetësohen për Kinën nuk janë të gjithë shembuj vendesh liberale.
Brezat e rinj do të binden se gjithçka filloi me lavatriçet. Në tre vjet, përçarja SHBA-Kinë është zgjeruar nga banalitetet e tregtisë në diçka si përplasja e sistemeve filozofike.
Imagjinoni ish-presidentin e SHBA duke thirrur “kombet liridashëse” kundër Pekinit, siç bëri sekretari i tij i shtetit vitin e kaluar. Ose duke vendosur të hedhë poshtë, si pasardhësi i tij Joe Biden, se “autokracia është vala e së ardhmes”. Cinizmi tregtar ka përdorimet e veta. Një çekuilibër i llogarisë rrjedhëse është i negociueshëm në një mënyrë që “vlerat” të mos jenë.
Nëse Trump ishte udhëheqësi i parë i SHBA që nga Jimmy Carter që nuk filloi një luftë të re, ai lëshim i mirëpritur rrodhi nga diçka e errët: indiferenca e tij ndaj zhvlerësimeve të brendshme të qeverive të huaja. Ata që brohorisin kthimin e idealizmit në shtetin amerikan bëjnë aq mirëkuptim. Por atëherë ata duhet të buxhetojnë edhe për implikimet e çrregullta. Stresi mbi vlerat nuk bazohet në rrijten e superfuqisë.
Ai gjithashtu ndikon në Amerikë dhe në fitimin e saj. Biden është nisur në lojën e gjatë të gërshetimit të një rrjeti shtetesh (“aleanca”) që shqetësohen për Kinën. Vizita e këtij muaji në Sekretarin e Mbrojtjes Lloyd Austin në Neu Delhi ishte sugjeruese. Po ashtu ishte samiti inaugurues i Kuadrit që lidh Indinë, Japoninë dhe Australinë me SH.B.A.
Kjo punë diplomatike është më e vështirë, dhe forca që rezulton në numër është më e frikshme, se sa përballja e drejtpërdrejtë me Pekinin. Edhe një herë, vlerat liberale kanë pasoja të mbrapshta. Sh.B.A mund të jetë moralisht skrupuloze. Mund të bashkojë një rrjet të fuqishëm miqsh.
Por nuk mund të arrijë të dy bëmat në të njëjtën kohë. A do SHBA të përmbahet nga gjykimi, të themi, ndaj Tajlandës, në bazë të gabimeve të saj në sundimin e juntës ose ligjeve të saj më madhështore? Ndërsa Filipinet fryjnë të nxehtë dhe të ftohtë, a do të ndalojë Biden ofertat për besnikërinë e saj nëse qeveria e saj populiste thyen shumë një normë liberale? Sa i përket miqësisë më të madhe të mundshme nga të gjitha, ajo me Indinë, a ka ndonjë gjë që Kryeministri Narendra Modi mund të bëjë që presidenti Biden të refuzojë një cmim kaq të lartë?
Asnjë prej këtyre nuk është hipotetikë fantastike. Ato janë skenarë realë, të fundit ose të besueshëm. Dhe ata nuk thonë asgjë për zgjedhjet akoma më të vështira që presin SH.B.A.-të jashtë Azisë. Duke iu kundërvënë ndikimit kinez, ose rus, në Lindjen e Mesme dhe Afrikë, Biden vështirë se mund të vendosë një rregull “vetëm demokraci” për aleatët lokalë. Shumë vende e humbin këtë provë, por mbeten të gatshëm për bashkëpunim midis fuqive të mëdha.
Do të ishte një veprim i vetëmohimit mazokist t’i linte ata të futeshin në patronazhin moralisht të kërkimit të një rivali. Në këtë mënyrë, administrata do të godasë kokën herë pas here kundër moralizmave që ka vendosur vetë. Sa më rigorozisht Biden të zbatojë vlerat e SHBA, aq më të ngushta do të jenë opsionet e tij strategjike.
Sa më shumë që i vëzhgon ata në shkelje, aq më e lartë është kostoja e besueshmërisë së SHBA.
Jeni nën 35 vjeç? Cilat çështje ju shqetësojnë më shumë?
Ne duam të dëgjojmë nga lexuesit e moshës midis 16 dhe 35 vjeç se si është jeta dhe cilat probleme duhet të rregullohen më urgjentisht. Strehimi? Arsimi? Punë? Pensionet? Mjedisi? Konflikti SHBA-Sovjetik ishte një rimorkio e pasaktë për grindjen e sotme të fuqisë. Komunizmi ishte një botë kryesisht e mbyllur: një “luftë e ftohtë” me tregtinë numër një të mallrave.
Akoma, një temë premton të mbajë dhe kjo është kompania që SHBA duhej të mbanin, ose mendonin se duhej të mbanin, kundër baticave të komunizmit. Kolonelët grekë, gjeneralët pakistanezë, galeria e mashtruesve në Amerikën Latine: ndonjëherë ishte një lloj fleksibël i botës së lirë që udhëhiqte Amerika. Nëse ndonjë gjë, tundimi i kompromisit moral tani është shumë më i fortë. Vija e parë e luftës së ftohtë ishte Evropa, e cila kishte qeveri demokratike nga Dublini në Bon.
Ka shembuj të spikatur të atyre në Azi, zona e re e konkurrencës, por ka edhe sundimtarë ushtarakë, shtete teknokratike të qyteteve, sisteme njëpartiake, demokraci të pambrojtura dhe ato të vendosura që ecin në mënyrën e gabuar.
Nëse angazhimi i Antony Blinken për të “mbështetur demokracinë në të gjithë botën”, ndërsa forcon abuzimin do të thotë asgjë, sekretari i shtetit duhet të jetë i gatshëm të heqë marrëdhëniet e përshtatshme jashtë parimit liberal. Fituesi rajonal, nëse e ka, vështirë se ka nevojë për emërim. Dhe kështu ai ndoshta nuk do. Nuk ka asnjë turp në një pragmatizëm të tillë. Por ka zhgënjim dhe keqardhje të ruajtur në pretendime për të kundërtën.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
