Në më pak se një javë, izraelitët do të drejtohen në qendrat e votimit për herë të katërt në dy vjet. Pavarësisht nëse fiton ose jo kryeministri në fuqi i Izraelit Benjamin Netanyahu, Izraeli pothuajse me siguri do të mbetet në duart e një qeverie të krahut të djathtë. Çfarë lloj marrëdhënie ka të ngjarë të krijojë me administratën e re të Biden? Këtë javë, morëm një të dhënë.
Të Mërkurën, as dy muaj pasi Joe Biden mori detyrën dhe – ndoshta jo rastësisht – ditë përpara zgjedhjeve në Izrael, një shkrim i detajuar me katër faqe nga ekipi i ri i politikës së jashtme të Biden u botua në The National.
Shkrimi përshkruan propozimet e para të administratës për rajonin e trazuar dhe vëzhguesit me mendje liberale të konfliktit izraelito-palestinez do të lehtësohen kur të mësojnë se dokumenti sjell koncepte të njohura, të tilla si zgjidhja e dy shteteve “bazuar në linjat e 1967 me shkëmbime tokash të rëna dakord për marrëveshjet mbi sigurinë dhe refugjatët”. Ai gjithashtu propozon përmirësime të cilësisë së jetës për palestinezët, duke filluar me një investim fillestar prej 15 milion dollarësh në ndihmën humanitare për Covid-19.
Dhe memorandumi inkurajon SH.B.A.-në të “thërrasë” Izraelin në zgjerimin e vendbanimeve dhe, në mënyrë simetrike, rekomandon shtypin e SH.B.A.-së për Autoritetin Palestinez për të çrrënjosur nxitjen dhe pagesat e të burgosurve.
Shkruar nga Zëvendës Ndihmës Sekretari i Shtetit për çështjet Izraelite dhe Palestineze Hady Amr, memo çifton një analizë të pakuptimtë me rekomandime të politikave për të rikrijuar marrëdhëniet SH.B.A.-Palestinë, të cilat ishin ndërprerë në mënyrë efektive nën administratën e mëparshme.
Për më tepër, memorandumi duke gjetur rrugën e saj për media pak përpara zgjedhjeve në Izrael mund të lërë të kuptohet se administrata e re e SHBA mund të mos jetë në favor të qëndrimeve që Amerika i ka treguar Izraelit gjatë dekadave. Jo më pak e rëndësishme se ripranimi i SHBA në një zgjidhje me dy shtete është deklarata e saj e nënkuptuar, e cila në thelb tregon se ka dy palë në këtë konflikt dhe SH.B.A. i shikon të dy si zëra të barabartë dhe partnerë të barabartë në të ardhmen e këtij rajoni.
Nëse Netanyahu rizgjidhet javën e ardhshme, administrata e Biden mund të zgjedhë ende një qasje të ndrojtur në frontin izraelito-palestinez me shpresë se Netanyahu do të tregojë më shumë fleksibilitet ndaj negociatave të SHBA-së me Iranin. Por përmirësimet e institucioneve palestineze civile dhe sociale, infrastruktura dhe zhvillimi ekonomik nuk kanë nevojë të presin, dhe ato mbajnë më pak peshë dhe ndjeshmëri politike, madje edhe për Netanyahun.
Për më tepër, paralajmërimet e pakta në lidhje me politikat e Izraelit janë të ekuilibruara në memo nga thirrjet për të frenuar nxitjen palestineze dhe pagesa për të burgosurit e sigurisë, duke sugjeruar kujdes, por edhe një masë të simetrisë në perspektivën amerikane.
Ky dokument mund të sigurojë një rrugë shpëtimi përpara.
E megjithatë, vetëm kthimi pas në vitin 2015 do të ishte një gabim. Është e lehtë të harrosh se edhe para Trump, udhëheqja e Amerikës në dy dekadat e mëparshme nuk funksionoi. Secili President i SHBA që nga George Bush ka investuar kapital të konsiderueshëm politik në një proces paqeje, dhe ka dështuar. Dhe detyra është më e vështirë sot se kurrë.
Që kur paradigma e ndarjes së dy shteteve u shfaq në fillim të viteve 1990, Izraeli e ka thelluar pushtimin deri në atë pikë sa nuk mund të përshkruhet më arsyeshëm me terma të përkohshëm. Izraeli ka zgjeruar vendbanimet e tij, praninë e tij të ushtrisë dhe regjimin burokratik të kontrollit mbi civilët palestinezë që jetojnë nën ligjin ushtarak.
Ajo ka monopolizuar tokën dhe burimet së bashku me raunde të ndryshme të proceseve të paqes të lehtësuara nga SH.B.A. Shumë kohë përpara prillit 2019, kur Benjamin Netanyahu premtoi të aneksojë zyrtarisht vendbanimet, Izraeli tashmë po zbatonte një “aneksim zvarritës”, i cili vazhdon edhe sot.
Arsyeja është e qartë: Izraeli nuk pranon një ndarje të vështirë me dy shtete. As palestinezët; nga të dy palët, mbështetja publike për zgjidhjen e vjetër me dy shtete ka rënë në mënyrë të qëndrueshme gjatë dekadës së fundit, përkatësisht në 44% dhe 43%, në sondazhin e fundit të përbashkët izraelito-palestinez që është kryer në vitin 2020, së bashku me anketuesin palestinez Khalil Shikaki dhe Nimrod Rosler i Universitetit të Tel Avivit.
Tani për tani, nuk ka asnjë vizion alternativ për një rezolutë politike që gëzon mbështetjen e shumicës qoftë nga drejtuesit publik, qoftë nga udhëheqjet e tyre përkatëse. Kjo do të thotë që të gjitha hapat e politikës së përkohshme të hedhura më së miri do të shkojnë kot kur dy përpjekje për ndarjen e shtetit të dështojnë edhe një herë në provë, dhe konflikti pashmangshmërisht shpërthen në dhunë edhe një herë.
Por idetë e reja po depërtojnë; Udhëheqja amerikane mund të lehtësojë dhe inkurajojë të dy palët që të ridizajnojnë vetë zgjidhjen e dy shteteve. Përpjekja e tillë më premtuese është një konfederatë me dy shtete. Kjo qasje njeh nevojën që të dy bashkësitë kombëtare të kenë shtete të tyre, por bazohet në institucionet e bashkëpunimit, politikat e përbashkëta ekonomike dhe të sigurisë, lirinë e lëvizjes dhe mbajtjen e Jeruzalemit të pandarë.
Qeveria paszgjedhore e Izraelit do të jetë e djathtë pavarësisht se kush bëhet Kryeministër, ndërsa zgjedhjet Palestineze janë planifikuar për maj dhe korrik, duke lënë gjithashtu udhëheqjen palestineze në ajër. Asnjëra palë nuk do të nxitojë drejt një loje statusi përfundimtar së shpejti. Kjo lë më shumë kohë për të rindërtuar vizionin.
Marrja e duhur e të gjitha hapave të menjëhershëm do të jetë një përpjekje e humbur nëse ato thjesht hedhin bazat për ciklin tjetër të dështimit, të gjitha sepse destinacioni përfundimtar ishte i gabuar.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Affairs/ F.H, konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
