Partia Fidesz e iktor Orban sundon Hungarinë dhe ka kohë që është anëtare e Partisë Popullore Evropiane (EPP) të qendrës së djathtë në nivelin e Bashkimit Evropian.
Tani, partia e ekstremit të djathtë të Orban po largohet nga grupimi i EPP në Parlamentin Evropian, përpara një votimi që ndoshta do ta kishte përjashtuar atë.
Ky është një zhvillim i madh, i cili sugjeron që Bashkimi Evropian nuk do të jetë një shtëpi aq e rehatshme për autokratët që lulëzojnë siç ka qenë në vitet e fundit.
Gjatë dekadës së kaluar, Orban ka çmontuar demokracinë e vendit të tij dhe e ka zëvendësuar atë me atë që organet e vlerësimeve etiketojnë një regjim hibrid elektoral-autoritar. Por Hungaria është një anëtare e Bashkimit Evropian, i cili pretendon të jetë një klub demokracish që respektojnë shtetin e së drejtës.
Atëherë, si ndodhi rënia e demokracisë në Hungari?
Ishte e mundur vetëm sepse Orban gëzonte mbrojtjen politike të EPP, e cila është forca më e fuqishme në BE, duke formuar bllokun më të madh në Parlamentin Evropian, duke dominuar Këshillin Evropian të vendeve anëtare dhe duke siguruar tre presidentët e kaluar të Komisionit Evropian. EPP bashkon kryesisht partitë anëtare të qendrës së djathtë, duke përfshirë Demokratët e Krishterë të Gjermanisë, Republikanët e Francës, Forza Italia të Italisë dhe, deri më tani, Fidesz.
Partia e Orban siguroi votat për EPP në Parlamentin Evropian dhe ndihmoi EPP të ruajë dominimin e saj, duke ndihmuar në zgjedhjen e Kancelares Gjermane Angela Merkel Ursula von der Leyen në presidencën e komisionit vitin e kaluar.
Në shkëmbim, udhëheqësit e EPP-së dhe partitë e tij anëtare të fuqishme si Demokratët e Krishterë të Merkelit mbrojtën OrbaN.
Por pazari u prish dhe çfarë ndodh më pas?
Duke filluar në vitin 2017, EPP përcaktoi vijat e kuqe, duke kërcënuar partinë e Orban me dëbim nëse i kalonte ato. Por kërcënimet ishin boshe.
Fidesz theu E.U. normat mbi lirinë akademike, pluralizmin e medias, pavarësinë gjyqësore dhe trajtimin e organizatave joqeveritare dhe refugjatëve, pa dhënë EPP paralajmërimet e tij.
Ajo që çoi përfundimisht në veprim ishte kur Orban filloi të sulmonte publikisht udhëheqjen e EPP.
Në vitin 2019, Orban suvatoi Hungarinë me tabela që promovonin një pretendim të rremë se Jean-Claude Juncker, presidenti i Komisionit Evropian të lidhur me EPP, po punonte me George Soros për të përmbytur Hungarinë me refugjatë.
Kjo bëri që 14 parti anëtare të EPP të bënin thirrje për një votim mbi rrëzimin e tij.
Sidoqoftë, disa anëtarë të fuqishëm – përfshirë Kristian Demokratët e Merkel – vazhduan të mbështesin Orban.
Udhëheqësit e EPP shmangën një votim për përjashtimin duke deklaruar se partia e tij do të “pezullohej” në pritje të rezultatit të një hetimi, të cilin ata kurrë nuk e përfunduan.
Kjo ishte kryesisht një masë simbolike. Anëtarët e Parlamentit Evropian (Eurodeputetët) nga Fidesz mbetën pjesë e Grupit të EPP në Parlamentin Evropian, duke lejuar EPP të përfitojë nga votat e eurodeputetëve të Orban, ndërsa ai vazhdoi të gëzonte mbrojtje të heshtur.
Kjo u prish javën e kaluar, në prag të një sulmi tjetër nga partia e Orban mbi udhëheqjen e EPP.
Udhëheqësit e EPP e mbështetën këtë propozim, por Orban e kundërshtoi me vendosmëri dhe udhëheqësi i Fidesz në Parlamentin Evropian e krahasoi udhëheqësin e Grupit të EPP me një anëtar të Gestapo.
Kjo provokoi diskutime të reja mbi dëbimin e Fidesz nga Grupi i EPP.
Më 3 mars, eurodeputetët e EPP votuan me shumicë dërrmuese për ndryshimet në rregulloren e tyre të procedurës që do t’i lejonte ata të përjashtonin një delegacion kombëtar të eurodeputetëve.
Rregullat e reja synuan qartë partinë e Orban.
Në vend që të duronte një dëbim poshtërues, Orban njoftoi se partia e tij do të largohej nga Grupi i EPP.
Deri në fund të javës, Markus Söder, kreu i partisë së Bashkimit Kristian Socialist të Bavarisë dhe një kandidat i mundshëm për të zëvendësuar Angela Merkel si kancelare gjermane, kishte njoftuar se CSU donte që Fidesz të linte partinë EPP, si dhe grupin në Parlament.
Orban është duke kërkuar për një shtëpi të re politike. Ai deklaroi se dëshiron të ndërtojë një aleancë të re të krahut të djathtë për ata “që nuk duan migrantë, që nuk duan multikulturalizëm, LGBTQ.”
Por do të jetë e vështirë për të që të krijojë një grupim të ri Evropian shpejt. Ai ka më shumë të ngjarë të bashkohet me partinë e krahut të djathtë nacionalist Konservatorët Evropianë dhe Reformistët (ECR), e cila përfshin partinë qeverisëse të Polonisë Ligji dhe Drejtësia dhe Fratelli d’Italia, ose Vëllezërit e Italisë (e cila u themelua nga admiruesit e Mussolini) të Italisë.
Sidoqoftë, Komisioni Evropian tani do të ketë më shumë gjasa të përdorë mjetet e tij për të disiplinuar Orban.
Për më tepër, rrëzimi i Orban nga EPP do ta dëmtojë atë në shtëpi, ku ai ka përfituar nga të kuptuarit se regjimi i tij mbështetej nga qeveri të fuqishme si ajo e Gjermanisë.
Shumë hungarezë do ta shohin largimin e tij të pavullnetshëm si poshtërues, ndërsa opozita e brendshme, do të marrë guximin nga momenti i tij i dukshëm i dobësisë.
R. Daniel Kelemen (@rdanielkelemen) është profesor i shkencave politike dhe drejtësisë dhe kryetari i Jean Monnet në politikën e Bashkimit Evropian në Universitetin Rutgers.
Përkthyer dhe përshtatur nga Washington Post/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Orban do të shkatërrojë Evropën”
‘Hungaria nuk do t’i japë azil politik Gruevskit’
“Ata u larguan të mërzitur”/ Ç’ndodhi mes Merkel e Macron?
