Së fundmi Erdogan ka patur një ‘hije’ të ngjashme me Trump, ish presidentin e SHBA-së. Ndërsa Trump shfaqte zemërimin e tij në Tuitter, Erdogan lëshoi dekrete.
Kryesor ishte shkarkimi i guvernatorit të bankës qendrore, dhe kjo mund të sjellë një vetëvrasje financiare. E dyta, duke u tërhequr nga një traktat për të parandaluar dhunën ndaj grave ku Turqia ishte e para që nënshkroi në të kaluarën, kërcënon të varrosë mbetjet e statusit të kombit si një demokraci që mbron të gjithë banorët e saj.
Një përmbledhje e shkurtër. Nëntorin e fundit, lira e Turqisë, po binte. Kombi po hynte në katastrofën e dytë monetare brenda dy viteve që kur Berat Albayrak, dhëndri i presidentit, mori ministrinë e financave.
Albayrak ndoqi progresin e tepërt financiar bazuar kryesisht në konsumin dhe rezultatin e kredisë me kosto të ulët të kërkuar nga Erdogan.
Ai iu përkul perceptimit të vjehrrit të tij se normat e interesit janë “nëna e çdo të keqeje”, duke refuzuar të heqë akuzat për të frenuar inflacionin, duke djegur më shumë se $ 100 miliard dollarë në një mbrojtje të dështuar të lirës.
Krejt papritur valuta u ngrit kur Erdogan emëroi Naci Agbal(të cilin e shkarkoi së fundmi), paraardhësi i tij në financa, për të drejtuar institucion financiar qendror. Të brendshmit thonë se Agbal, besnik, sado ortodoks dhe kritik, ka kënaqur Erdoganin lidhur me ndihmesën për sistemin financiar kur ai ishte në rrezik dhe, bashkë me të, trashëgimia e presidentit dhe qeverisja e tij ‘Drejtësia dhe Përmirësimi’ bëhen bashkë (AKP).
Agbal, i cili kishte rivendosur besueshmërinë e politikës monetare të Turqisë, u përzgjodh gjithashtu, në cështjet për shitjen e pronës turke, me lirën fillimisht që pësoi rënie 14 përqind mes rënies masive të bonove dhe aksioneve. Teoritë e konspiracionit në lidhje me largimin e papritur janë të shumta. Më shumë gjasa, Erdogan thjesht nuk i pëlqente numrat. Të enjten, Agbal kishte tronditur tregjet me një rritje të ndjeshme të normave të interesit prej 200 pikë bazë. Që nga nëntori ai ka ngritur akuza me 8.75 faktorë proporcioni në 19 përqind.
Pavarësisht nga ndryshimi i perceptimeve të investitorëve për Turqinë, Erdogan do të duhet të ketë qenë duke bluar mendimin e tij në një kohë kur ekonomi të ndryshme të G20 po përpiqen të marrin norma sferike interesi të pafavorshme. Për më tepër, inflacioni turk mbeti i tepërt; ishte shumë herët që korrigjimi i kursit të bëhej. Për Erdogan, kjo ishte sigurisht prova e idesë së tij se norma e interesit rritet shpejt disi sesa të frenonte inflacionin. Alternativa e Agbal, Sahap Kavcioglu, një bankier pak i njohur, ish-deputet dhe gazetar në një tabloid të AKP-së, patjetër që beson kështu.
Rikthimi te politikat e çuditshme e sigurimeve financiare mbart rreziqe të mëdha. Turqia është e ulët në rezervat alternative ndërkombëtare, duke u bazuar në marrëveshje të sofistikuara të suap-it me bankat vendase, vendi ku gjysma e depozitave është në dollarë. Ai dëshiron të rifinancojë rreth 180 miliardë dollarë në huazime ndërkombëtare këtë vit. Rreshtat me aleatët e saj evropianë dhe amerikanë mbi kufijtë detarë brenda Mesdheut dhe, si një anëtar i NATO-s, duke blerë raketa ruse dhe duke goditur sanksione ndaj Iranit, shkojnë larg nga masat ndëshkuese.
Sidoqoftë bomba financiare e Erdoganit zbehet praktikisht përveç tërheqjes së tij nga Konferenca e Stambollit, traktati i Këshillit të Evropës për të luftuar dhunën ndaj grave. Erdogan ka bërë lëvizjen më të rëndë së fundmi që kur u ngjit në presidencë në 2014, me një vendim për tu larguar nga traktati për mbrojtjen e të drejtave të grave në një vend ku vriten tre gra në ditë. “Është një tunel shumë i errët nëpër të cilin po ecim”, tha Elif Shafak, romancieri i mirënjohur Turk. “Nëse e humbni demokracinë, të drejtat e grave dhe të drejtat e pakicave janë ndër të parët që shkojnë”.
Ai e ka shtypur të gjithë pavarësinë e gjyqësorit turk. Ai injoron aktgjykimet e Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, e cila kërkoi shkarkimin e të burgosurve politikë, të tillë si aktivisti dhe filantropi Osman Kavala, ose Selahattin Demirtas.
Erdogan ka zhvendosur praktikisht fuqinë për të vendosur një mbulim koherent. Si një alternativë, pasi hoqi menaxhimin e shumicës së qyteteve të mëdha të Turqisë, përfshirë Stambollin dhe Ankaranë, në zgjedhjet vendase të vitit 2019, ai përqendrohet në hedhjen e ndikimit politik tek votuesit e tij islamikë dhe ultranacionalistë.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
