Ndërsa Bordi i Mbikëqyrjes së Facebook përgatitet të rivendosë ose të dëbojë përgjithmonë ish-Presidentin Donald Trump nga platforma e mediave sociale më vonë këtë muaj, vendimi i tyre do të ndikojë më shumë sesa fati i një zëri të vetëm.
Individë të panumërt varen nga faqja në internet për të kërkuar përgjegjës abuzuesit e të drejtave të njeriut dhe për të nxitur drejtësi për të shtypurit në gjykatën e opinionit publik.
Ata po presin të shohin nëse bordi krijon një precedent të ri global, të paktën në gjykatën e opinionit publik, për kush ose çfarë mund të përcaktojë se si dhe kur njerëzit mund të përdorin zërin e tyre, nëse ka fare.
Në botën e sotme, ku mediat sociale shpesh shërbejnë si mjeti kryesor për mënyrën se si njerëzit komunikojnë me njëri-tjetrin, vendimi i bordit mund të ketë implikime të rrezikshme në lirinë e fjalës, shprehjes dhe ndërgjegjes në të gjithë botën.
Në universin e mediave sociale, moderatorët dhe krijuesit e algoritmeve në Facebook dhe platforma të tjera tashmë po funksionojnë si arbitrat e vetëm të asaj që përbën fjalim të pranueshëm.
Ata ushtrojnë kontroll të plotë mbi rrjetet më të mëdha të komunikimit njerëzor dhe gjykimet e tyre përcaktojnë në mënyrë efektive se cilat mendime ose ide janë të vlefshme ose të rëndësishme dhe të cilat nuk i përmbahen standardeve të tyre arbitrare.
Shumë përdorues të Facebook jetojnë në shoqëri ku nuk janë të lirë dhe platforma mund të jetë hapësira e parë ku ata kanë provuar lirinë për të shprehur veten në një treg me ide dhe forume të forta publike ku pretendimet e së vërtetës verifikohen, sfidohen dhe pranohen ose refuzohen.
Dhe kjo hapësirë po zvogëlohet globalisht. Ne e kemi parë atë në Harduired Global përmes punës sonë në vendet ku liria e ndërgjegjes dhe e shprehjes janë më të rrezikuara.
Ngacmimi dhe armiqësitë e tjera kundër njerëzve në bazë të mendimit, ndërgjegjes, besimit ose shprehjes së tyre janë raportuar në më shumë se 90 përqind të vendeve.
Në disa raste, qeveritë në mënyrë të qartë dhe pa turp i kufizojnë këto liri në ligjet dhe politikat e tyre. Të tjerët keqpërdorin ose imponojnë ato që ata i quajnë kufizime të këtyre të drejtave në një përpjekje për të kontrolluar ose kufizuar mendime të ndryshme ose të kundërta dhe për të rritur kontrollin e tyre mbi publikun.
Censura kibernetike është kufiri më i ri për shkeljet e të drejtave të njeriut, veçanërisht për lirinë e ndërgjegjes dhe shprehjes. Informacioni është fuqi dhe media sociale është përbërëse e ndarjes së informacionit në epokën dixhitale.
Tani, më shumë se kurrë më parë, publiku mund të ketë qasje dhe të ndajë informacion përtej kufijve dhe përmes mekanizmave që ishin të paimagjinueshëm për gjeneratat e mëparshme.
Facebook, Tuitter dhe platforma të tjera të mediave sociale janë bërë një litar shpëtimi për miliona njerëz në të gjithë botën zërat e të cilëve u heshtën ndryshe nga qeveritë e tyre.
Në Sudan, avokatët e përgatitur në Harduired përdorën mediat sociale për të mbrojtur lirimin e Mariam Ibrahim, një grua e krishterë e dënuar me vdekje, në 2014.
Vite më vonë, në 2019, aktivistët dokumentuan protestat që përfundimisht do të përfundonin gati mbretërimin 30 vjetor i Presidentit Omar al Bashir, një kriminel lufte i paditur.
Në Indi, avokatët dhe aktivistët përdorën mediat sociale për të dokumentuar brutalitetin e policisë kundër myslimanëve, një komunitet i margjinalizuar historikisht në vend.
Më gjerësisht, indianët shkuan në Facebook dhe Tuitter për të transmetuar protestën e tyre kundër ligjeve të natyrshme diskriminuese të shtetësisë.
Në Arabinë Saudite, blogeri laik Raif Badaui sfidoi sundimin teokratik të vendit dhe dokumentoi shkeljet e të drejtave të njeriut.
Në Mianmar, bota është dëshmitare e goditjes ushtarake në një pjesë të madhe përmes postimeve në media sociale nga aktivistë dhe avokatë në vijat e para të protestës kundër regjimit.
Tregu i ideve ka shkuar globale dhe qasja në informacion është demokratizuar, për të zhgënjyer qeveritë dhe autoritetet që nuk preferojnë ta ndajnë atë pushtet me publikun e tyre. Si rezultat, mediat sociale dhe interneti më gjerë, janë bërë fushë beteje midis qeverive dhe qytetarëve të tyre.
Në një përpjekje për të mbajtur mospajtim ose mosmarrëveshje dhe për të mbajtur autoritetin, qeveritë zbatojnë censurën me një goditje të gjerë, shpesh duke justifikuar veprimet e tyre duke keqpërdorur kufizimet e lirisë së shprehjes të parashikuara në të drejtën ndërkombëtare.
Qeveria e Sudanit rregullisht ndërpret hyrjen në internet të qytetarëve të saj në një përpjekje për të frenuar dhe shuar protestat që dëbuan Bashirin.
Në shkurt të këtij viti, India zbuloi rregullat e reja të internetit që detyrojnë njësitë e lajmeve dhe teknologjisë të veprojnë në përputhje me përpjekjet e qeverisë për mbikëqyrje dhe censurë.
Badaui u akuzua për fyerje të Islamit përmes kanaleve elektronike dhe u dënua me 10 vjet burg dhe 1.000 goditje me kamxhikë.
Ushtria e Mianmarit vazhdon të mbyllë internetin në një përpjekje për të përmbajtur protesta dhe për të rregulluar informacionin që del nga vendi.
Shoqëritë e lira kërkojnë hapësirë për diskutim, mosmarrëveshje dhe mospajtim. Ato kërkojnë mbrojtje për ndërgjegjen e çdo personi pavarësisht nëse janë të drejtë apo të gabuar.
Kur kjo liri respektohet, shoqëritë lulëzojnë. Kur nuk respektohet, shoqëritë thyejnë dhe përfundimisht bien.
Në punën e Harduired brenda konteksteve të larmishme kulturore, shprehja dhe debati janë thelbësore për çdo dialog kuptimplotë rreth paragjykimeve, frikës dhe keqkuptimeve të rrënjosura thellë, që mund të kenë grupet e njëri-tjetrit. Inshtë në këtë hapësirë që njerëzit mund të dallojnë faktet nga trillimet, të përcaktojnë se çfarë besojnë dhe në fund të fundit se si sillen dhe kush bëhen.
Mbrojtja e lirisë së shprehjes në këtë hapësirë siguron shansin më të mirë për njerëzit për të gjetur dhe ndjekur të vërtetën sipas ndërgjegjes së tyre.
Çdo ndalim i “skajit” ose mendimeve të kundërta do të krijojë përfundimisht një treg të zi proverbial për këto ide diku tjetër. Vendosja e kufizimeve ose kufizimeve të shprehjes në sheshin publik kibernetik për të shmangur përçarjen ose mosmarrëveshjen mund të inkurajojë mendimin dhe shoqërimin shumë të pandryshueshëm duke nxitur tensionin në të gjithë vendin dhe më gjerë, në të gjithë botën.
Historia ka provuar herë pas here se kontrolli i asaj që njerëzit mendojnë dhe besojnë përfundon gjithmonë keq për njerëzit që e duan lirinë.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Policy/ F.H Konica.al
