Presidenti i SHBA Joe Biden është shumë i njohur me Poloninë dhe Ukrainën. Dekadat e shërbimit të tij si një senator i Shteteve të Bashkuara dhe tetë vitet e tij si nënkryetar nën Barack Obama e mësuan atë që të dy vendet janë ndër miqtë dhe aleatët më të devotshëm të Amerikës. Megjithatë, ai priti deri më 2 Prill – pikërisht kur trupat ruse po grumbulloheshin përsëri në kufirin lindor të Ukrainës – për të telefonuar presidentin e Ukrainës dhe ai ende nuk ka folur me homologun e tij polak.
Heshtja relative e Biden duket se flet për një politikë të “neglizhencës beninje”, një term i shpikur nga Daniel Patrick Moynihan kur ai ishte këshilltar i politikës së brendshme të Presidentit të SHBA Richard Nixon. Por ndërsa Moynihan dëshironte që Nixon të shmangte përfshirjen në çështjet racore të Amerikës, vendimi i Biden për të mbajtur Poloninë dhe Ukrainën në distancë mund të duket i habitshëm. Megjithëse Polonia po kalon nga demokracia liberale në diktaturën populiste, Ukraina po përpiqet me dëshpërim të konsolidojë demokracinë e saj pavarësisht ndërhyrjeve dhe kërcënimeve të vazhdueshme ruse.
Për më tepër, edhe qeveria joliberale e Polonisë ende përpiqet ta pozicionojë vendin sikur të ishte shteti i 51-të i Amerikës, me ambasadën amerikane në Varshavë duke luajtur një rol të ngjashëm me atë të ambasadës Sovjetike para vitit 1989. Gjatë presidencës së Donald Trump, një telefonatë apo stauts i thjeshtë nga ambasadori i atëhershëm i SHBA Georgette Mosbacher ishte e mjaftueshme për të bërë partinë e Polonisë Ligji dhe Drejtësia (PiS) të pezullojë planet e saj për të mbyllur media kritike si rrjeti televiziv privat TVN24.
Ukraina, ende në luftë me Rusinë dhe e varur shumë nga mbështetja e SHBA (mundësisht në formën e pajisjeve ushtarake ose sanksioneve kundër Rusisë), është në një pozicion shumë të ndryshëm. Mbështetja e SHBA ka ndihmuar me të vërtetë, jo më pak duke ndalur përparimin e ushtarëve rusë në rajonin lindor të Donbas pasi ata kishin kërkuar rreth 7% të territorit kombëtar të Ukrainës në 2014.
Si rezultat, strategjia e agresionit e Rusisë nuk ka dhënë rezultat. Pushtimi i tij i Krimesë dhe Donbas – të shkatërruar ekonomikisht dhe të shkëputur nga ekonomia globale – ka sjellë një kosto masive për buxhetin e saj. Për më tepër, Rusia ka shpërdoruar shekuj të vullnetit të mirë midis ukrainasve, të cilët tani janë bashkuar rreth sovranitetit të tyre kombëtar.
Pa Ukrainën, Rusia nuk mund të konsiderohet si një fuqi globale, qëllimi i Presidentit Rus Vladimir Putin në aneksimin e Krimesë dhe pushtimin e Donbas në 2014. Në vend, vlerësimet pro Putinit, të cilat ishin duke u lëkundur, u rritën mbi 80% pas atij pushtimi. Por këto fitime ishin vetëm të përkohshme.
Nëse Rusia do të pushtonte Ukrainën tani, Polonia do të ishte e radhës. Për 250 nga 300 vitet e fundit, Polonia ishte gjithashtu pjesë e Perandorisë Ruse. Pavarësia që Polonia dhe Ukraina arritën me fitoren e Amerikës në Luftën e Ftohtë mbetet kështu një dëshmi e qëndrueshme e përparësisë së SHBA.
E megjithatë, ndërsa fitorja e Biden në zgjedhje u prit me eufori në Ukrainë, Presidenti Volodymyr Zelensky duhej të priste dy muaj për një telefonatë. (Reagimi zyrtar në Poloni ndaj zgjedhjes së Biden ishte më i heshtur: Pasi iu përgjigj Trump për katër vjet, Presidenti polak Andrzej Duda ishte ndër udhëheqësit e fundit të huaj që uroi Biden.)
Ftohtësia e Biden ndaj dy vendeve nuk duhet të interpretohet si një ndryshim në politikën e SHBA ndaj rajonit. Mbi të gjitha, ai ka deklaruar në mënyrë të përsëritur përfshirë në një bisedë me Putin, se SH.B.A. nuk do ta njohë kurrë aneksimin e Krimesë nga Rusia. Përkundrazi, Biden e ngadalësoi telefonatën e tij te Zelensky pikërisht sepse ai e njeh Ukrainën aq mirë.
Biden e kupton se reformat anti-korrupsion të Ukrainës janë çelësi i mbijetesës së saj si një vend i pavarur demokratik. Pa këto reforma, oligarkët e Ukrainës – disa me lidhje të ngushta me Kremlinin – thjesht mund të vjedhin ndihmë financiare dhe madje ushtarake për vendin. Përmes një shfaqjeje të neglizhencës dashamirëse, Biden u përpoq të motivonte Zelensky për të vepruar kundër oligarkëve më vete.
Deri më tani, strategjia duket se po funksionon. Në shkurt, Zelensky miratoi një vendim nga Këshilli i Sigurisë Kombëtare dhe Mbrojtjes së Ukrainës për të mbyllur tre kanale televizive në gjuhën ruse të lidhura me oligarkun Viktor Medvedchuk. Përveç se është një nga drejtuesit e partisë pro-ruse Platforma e Opozitës – Për Jetën, Medvedchuk është aq afër Putinit sa ai e rendit Putinin si kumbar të një prej vajzave të tij. Më e rëndësishmja, Zelensky gjithashtu lëvizi kundër Ihor Kolomoisky, oligarku që kishte bankeruar karrierën e hershme të Zelenskit si komik që luante një president ukrainas në TV.
Këto lëvizje shkaktuan një sërë incidentesh të dhunshme në “kufirin” informal midis Donbas dhe pjesës tjetër të Ukrainës, duke vrarë më shumë se 20 ushtarë ukrainas që nga fillimi i vitit. Me lëvizjet e trupave ruse pranë kufirit ukrainas që kërcënojnë sigurinë e Ukrainës dhe Polonisë, Ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov ka pohuar se kushdo që nxit një luftë të re në Donbas do të sjellë shkatërrimin e Ukrainës.
Por nuk ka gjasa që lëvizjet e dukshme të trupave të Rusisë janë duke u përgatitur për një pushtim aktual. Përkundrazi, me popullaritetin e tij të rënies në prag të zgjedhjeve Duma (legjislative) këtë shtator, Putini po përdor taktikat e tij të vjetra me marifete të ndyra. Në të vërtetë, situata në terren barazohet me një luftë të ndërmjetme mbi reformat anti-korrupsion të Ukrainës, të cilat forcojnë shoqërinë civile dhe politike të Ukrainës dhe kërcënojnë interesat ruse, duke përfshirë duke ofruar një shembull të qeverisë më të pastër vetë rusëve.
Ndryshe nga Ukraina, neglizhenca beninje e Amerikës ndaj Polonisë nuk i ka bindur sundimtarët populistë të këtij vendi të ndërpresin luftën e tyre kundër demokracisë. Në vend të kësaj, qeveria polake duket se ka vendosur që mbajtja e marrëdhënieve të mira me SHBA do të kërkonte shumë koncesione, duke kërcënuar pozicionin e PiS në një kohë kur politikat e saj pandemike kanë dëmtuar mbështetjen e saj popullore.
Nën PiS, politika e jashtme e Polonisë është përfundimisht një funksion i politikës së brendshme. Ndërsa mbështetja publike për PiS bie, gjithnjë e më shumë polakë mund të fillojnë të kuptojnë pse edhe mbrojtësi i tyre amerikan po mban distancën e tij.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ F.H Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
