Udhëheqësit e vendit po e shikojnë momentin e tyre dhe po e kapin atë. E fiksuar në tentativën për t’u bërë e pasur dhe e fortë, Kina ka kaluar 40 vitet e shkuara si një ngacmues i rrezikshëm dhe nxitës rreziqesh.
Është treguar e shpejtë për t’u shkaktuar dhimbje fuqive më të vogla dhe ka qenë më e kujdesshme me çdo vend të aftë të godasë me shpejtësi. Kohët e fundit, megjithatë, llogaritjet e rrezikut të Kinës duket se kanë ndryshuar.
Së pari Yang Jiechi, shefi i politikës së jashtme të Partisë Komuniste, u dha një leksion diplomatëve amerikanë në një takim dypalësh në Alaskë, duke treguar dështimet e demokracisë amerikane. Kjo i dha atij statusin e heroit në vendin e tij.
Pastaj Kina vendosi sanksione ndaj politikanëve britanikë, Kanadezë dhe të Bashkimit Evropian, diplomatëve, akademikëve, avokatëve dhe aktivistëve të demokracisë. Këto fshiheshin si hakmarrje për sanksionet më të ngushta perëndimore që synonin zyrtarët e akuzuar për shtypjen e muslimanëve në rajonin veri-perëndimor të Xinjiang.
Ministria e jashtme e Kinës deklaron se tmerret si tregtia e skllevërve në Atlantik, kolonializmi dhe Holokausti, si dhe vdekjet e kaq shumë amerikanëve dhe evropianëve nga covid-19, duhet t’i bëjnë qeveritë perëndimore të turpërohen të vënë në dyshim të dhënat e Kinës për të drejtat e njeriut.
Kohët e fundit diplomatët dhe propagandistët kinezë kanë denoncuar si “gënjeshtra dhe dezinformata” raporte se puna e detyruar përdoret për të mbledhur ose përpunuar pambukun në Xinjiang. Ata kanë vlerësuar bashkëqytetarët për bojkotimin e markave të huaja që nuk pranojnë të përdorin pambukun nga ai rajon. Akoma të tjerë janë përpjekur të provojnë zellin e tyre duke hedhur poshtë abuzimet e epokës Maoiste.
Një konsull i përgjithshëm kinez shkroi në Tuitter se Kryeministri i Kanadasë ishte “një qen gare i SHBA-së”.
Një performancë-nacionalizmi e tillë ndiqet nga diplomatët perëndimorë në Pekin me tronditje. Të dërguarit janë thirrur për qortime natën vonë nga zyrtarët kinezë, për t’u informuar se kjo nuk është Kina e 120 viteve më parë kur ushtritë e huaja dhe anijet me armë detyruan dinastinë e fundit të vendit, duke u lëkundur për të hapur vendin më gjerë për të huajt. Disa diplomat flasin për një pikë kthese në politikën e jashtme kineze.
Fansat e historisë debatojnë nëse momenti i ngjan më shumë ngritjes së një Japonie të zemëruar, revizioniste në vitet 1930, apo asaj të Gjermanisë kur ambicia e çeliktë e çoi atë në luftë në 1914.
Një diplomat veteran sugjeron se sundimtarët e Kinës e shohin Perëndimin si të keq-disiplinuar, të dobët dhe helmues.
Në Uashington dhe kryeqytetet e tjera nuk është e vështirë të dëgjosh zëra që sugjerojnë se Kina po bën gabime të nxituara dhe të këqija. Me siguri Kina e sheh që po acaron opinionin publik në të gjithë Perëndimin thuhet në SHBA.
Ekziston një hutim rreth asaj se si Kina e shikon tani projekt-marrëveshjen e saj të fundit me Bashkimin Evropian, Marrëveshjen Gjithëpërfshirëse të Investimeve, të cilën ishte dukur aq e etur për ta përfunduar.
Ratifikimi i këtij pakti nga Parlamenti Evropian tani ka mbetur pezull, dhe mbase është ngulitur në ngrirje të përhershme, si rezultat i sanksioneve të Kinës ndaj disa ligjvënësve.
Në realitet, udhëheqësit kinezë, nëse fjalët dhe shkrimet e tyre janë ndonjë udhëzues, mendojnë se pohimi është racional. Së pari, ata besojnë se Kina ka shifra që dëshmojnë në anën e saj ndërsa shfaqet një rend botëror në të cilin vendet në zhvillim kërkojnë dhe akordohen.
Në KB shumica e vendeve anëtare mbështesin me besueshmëri Kinën, si një burim i pazëvendësueshëm i huave, infrastrukturës dhe teknologjisë së përballueshme, përfshirë pajisjet e mbikëqyrjes për autokracitë.
Së dyti, Kina është gjithnjë e më e sigurt se Amerika e cila është në rënie afatgjatë, të pakthyeshme, edhe nëse vendet e tjera perëndimore janë shumë arrogante dhe raciste për të pranuar se “Lindja po rritet dhe Perëndimi është në rënie”, siç thanë udhëheqësit kinezë. Kina tani po aplikon doza të llogaritura dhimbjeje për të tronditur perëndimorët që të kuptojnë se urdhri i vjetër, i udhëhequr nga Amerikanët po mbaron.
Sunduesit e Kinës janë shumicë. Mbajtja e tyre në pushtet përfshin bindjen e shumicës së qytetarëve se prosperiteti, siguria dhe forca kombëtare kërkojnë një rregull me një grusht hekuri. Ata padyshim i vendosin interesat e shumë vetave mbi ato të pakta. Kina është një sfidë e vështirë për demokratët liberalë pikërisht sepse tirania e saj në emër të shumicës mbështetet nga shumë kinezë, megjithëse me një kosto të tmerrshme për skuadrat dhe pakicat. Sot, idetë kineze për qeverisjen globale tingëllojnë si një rend botëror.
Ruan Zongze, një studiues në Qendrën Kërkimore Diplomatike Xi Jinping të ministrisë së jashtme, shpjegoi linjën zyrtare në një konferencë shtypi. Ai mohoi që Kina të dëshironte të eksportonte vlerat e saj. Por ai përshkroi një vizion të multilateralizmit me shumicë që – pa asnjë legjitimitet të veçantë ndaj normave liberale – do të ishte një strehë e sigurt për autokracinë kineze. Ruan përbuzi qeveritë që “përdorin pretekstin e demokracisë për të krijuar aleanca”.
Ai e quajti atë “multilateralizëm të rremë”, duke shtuar se vendet në zhvillim nuk kanë nevojë të durojnë drejtimin e gishtave nga një Perëndim që nuk flet për botën. Ndërsa në motorët e rritjes globale, Kina dhe ekonomitë e tjera në zhvillim duhet të kenë një fjalë më të madhe, deklaroi ai. “Ata që përfaqësojnë trendet e ardhshme duhet të jenë forca kryesore” duke shtuar se vendet në zhvillim nuk kanë nevojë të durojnë drejtimin e gishtave nga një Perëndim që nuk flet për botën. Ndërsa motorët e rritjes globale, Kina dhe ekonomitë e tjera në zhvillim duhet të kenë një fjalë më të madhe, deklaroi ai.
Siç e sheh një diplomat evropian, të paktën një pjesë e themelimit të Kinës është i bindur se rendi liberal i vendosur pas vitit 1945 – i ndërtuar rreth të drejtave universale të njeriut, normave dhe rregullave që lidhin të fortë dhe të dobët njësoj – është një pengesë për ngritjen e Kinës. Revizionistët e tillë janë “të bindur se Kina nuk do t’i arrijë qëllimet e saj nëse ajo vepron sipas rregullave”, thotë ai.
Diplomatët përshkruajnë një Kinë që është paranojake. Ata thonë se disa zyrtarë kinezë janë të bindur se BE së shpejti do të heqë sanksionet e saj të lidhura me Xinjiang, sepse Evropa nuk mund të rimëkëmbet nga pandemia pa rritjen kineze. Zyrtarë të tjerë kinezë shqetësohen se vendi i tyre po bën shumë armiq dhe u tregojnë diplomatëve aq shumë.
Mjerisht, ata janë më të shumtë se ata që fajësojnë jo-populloritetin e Kinës në inatin perëndimor të suksesit kinez. Sundimtarët e Kinës po përgatiten siç duhet për një luftë të zgjatur. Rreziqet janë të qarta, si për Kinën ashtu edhe Perëndimin.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
