Presidenti i SHBA Joe Biden ka njoftuar se ai do të tërheqë trupat amerikane nga Afganistani deri më 11 shtator, duke i dhënë fund luftës më të gjatë të vendit të tij ndonjëherë.
Ky veprim ishte tregues i një zhvendosje më të gjerë nga Shtetet e Bashkuara larg Lindjes së Mesme, që ka kohë që po vjen. A do ta zërë dikush vendin e saj në rajon?
Kina duket se shpreson kështu. Vetëm disa javë para njoftimit të Biden, Ministri i Jashtëm kinez Wang Yi ishte në Teheran për të nënshkruar një marrëveshje 25-vjeçare “partneriteti gjithëpërfshirës strategjik” (CSP) me Iranin, e cila do të përfshijë bashkëpunimin ekonomik, politik dhe të sigurisë. Ky veprim ka shqetësuar SHBA, dhe për një arsye të mirë.
Po, CSP-të janë një mjet standard i politikës së jashtme për Kinën, e cila tashmë i ka vendosur ato me vendet e tjera të rajonit, përfshirë Irakun dhe Arabinë Saudite.
Dhe disa me shumë gjasa e kanë ekzagjeruar fushën e CSP me Iranin, siç është raportimi që përfshin 400 miliardë dollarë investime kineze në Iran. (Asnjëra palë nuk ka konfirmuar ndonjë shifër specifike.)
Por edhe nëse CSP nuk e ngre marrëdhënien Kinë-Iran në lartësi të reja, është partneriteti i parë i tillë që Kina ka përfunduar me një kundërshtar të vendosur prej kohësh të SHBA.
Në të njëjtën kohë, Kina po thellon lidhjet me aleatët më të afërt të Amerikës në Lindjen e Mesme, duke përfshirë Emiratet e Bashkuara Arabe, Egjiptin, madje edhe Izraelin.
Tani për tani, motivimi i Kinës duket kryesisht ekonomik.
Përveç marrjes së aksesit në burimet energjetike të rajonit, Kina mund të rrisë profilin e saj në sektorët më të mirë duke bashkëpunuar me industritë e teknologjisë së lartë të Izraelit. Kjo është arsyeja pse – për shumë bezdi të SH.B.A. – ajo ka rritur ndjeshëm investimet e saj në Izrael në vitet e fundit.
Ashtu si Kina tashmë ka marrë kontrollin e porteve detare diku tjetër nëpër Azi dhe Evropë, ajo është vendosur në portin izraelit të Haifa.
Në mënyrë të ngjashme, duke parashikuar mbështetjen në naftën iraniane, Kina ka zhvilluar një rrugë të drejtpërdrejtë transporti drejt portit të Bandar Abbas në ngushticën e Hormuzit.
Një gjë për të cilën SHBA nuk duhet të shqetësohen – të paktën tani për tani – është Kina që nxit konfliktin në Lindjen e Mesme.
Po, CSP me Iranin përmend bashkëpunimin e sigurisë, por nuk është asnjë aleancë ushtarake.
Gjëja e fundit që Kina dëshiron është që një konflikt rajonale të ndërpresë eksportet e naftës ose të shkatërrojë investimet e saj në rajon.
Kjo e bën Kinën një aktor të përgjegjshëm në paqen rajonale.
Por aleancat ushtarake nuk janë mjeti i preferuar i Kinës në konkurrencën e saj globale me SHBA.
Kina gjithashtu ka qenë e kujdesshme që të mos tërhiqet nga konfliktet e gjata të rajonit.
Kina e di mirë se vetëm për shkak të shpenzimeve masive të Amerikës për gjak dhe thesare, Kina ka qenë në gjendje të zgjerojë ndikimin e saj ekonomik në Afganistan dhe Irak.
Ky nuk është lloji i investimit që interesohet të bëjë.
Në fund të fundit, interesat ekonomike të Kinës shërbehen më së miri duke mbajtur të paprekur sistemin e vendosur të Lindjes së Mesme të udhëhequr nga SH.B.A. Kjo shpjegon pjesërisht pse partnerët kryesorë të Kinës në Lindjen e Mesme janë kryesisht aleatë të SHBA. Kina bëri një përjashtim kur nënshkroi CSP me Iranin, por kjo gjithashtu ishte një llogaritje ekonomike.
Në fakt, vetëm pasi u rivendosën sanksionet lindi idea e CSP. Koha e nënshkrimit të saj – ashtu si administrata e Biden përpiqet të rinegociojë dhe të bashkohet përsëri me marrëveshjen bërthamore – ishte një vendim i llogaritur nga Kina për të forcuar pozicionin e negociatave të Iranit, kështu që shpresohet të shpejtojë heqjen e sanksioneve.
Irani, megjithatë, do të paguajë një çmim të lartë për partneritetin e tij me Kinën, e cila ka përfituar nga mundimet e tij ekonomike për të pretenduar një furnizim të zbritur shumë të naftës. Gjatë fazave të mëparshme të negociatave të CSP, disa iranianë paralajmëruan se Kina po kërkonte një marrëveshje shfrytëzuese, ashtu si marrëveshjet që përfunduan me heqjen e kontrollit të Portit Hambantota të Sri Lanka.
Proxy i fuqishëm libanez i Iranit, Hezbollah, gjithashtu duhet të jetë i kujdesshëm ndaj Kinës.
Në veçanti, Hezbollah do të duhet të rishikojë kërcënimin e saj për të nisur një sulm me raketa balistike në portin Haifa të Izraelit, duke pasur parasysh se Kina tani e zotëron atë të gjithë, përveç asaj.
Sa i përket SHBA, epërsia e saj ushtarake në Lindjen e Mesme ndoshta do të mbetet e padiskutueshme për disa kohë.
Por fuqia ushtarake nuk do të jetë e mjaftueshme për të ndaluar ngritjen strategjike të Kinës në rajon (dhe më gjerë).
Për këtë, SHBA-së do t’u duhet gjithashtu të rrisin ndikimin e saj politik, angazhimin ekonomik dhe ndikimin kulturor.
Përndryshe, siç e tha Biden në shkurt, Kina do të “hajë drekën tonë”.
Shlomo Ben-Ami, një ish-ministër i jashtëm izraelit, është Zëvendës President i Qendrës Ndërkombëtare të Paqes në Toledo. Ai është autori i Shenjat e Luftës, Plagët e Paqes: Tragjedia Izraelo-Arabe.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Konflikti SHBA-Iran, një ‘dhuratë’ për Kinën!
Lindja e Mesme ka zgjedhur Kinën, jo SHBA-në
