Një administratë e re në Uashington përballet me një problem të njohur: Koreja e Veriut po provon edhe një herë raketa, përfshirë raketa balistike, në kundërshtim me një rezolutë të Këshillit të Sigurimit të KB. Në vend që të rilexojë shtigje pa krye, administrata e Presidentit të SHBA Joe Biden është zotuar të mendojë përsëri për Korenë e Veriut dhe ajo tashmë është dalluar nga paraardhësi i saj duke sinjalizuar se do të konsultohet me aleatët dhe partnerët e SH.B.A. për të formuluar një përgjigje të fortë ndaj Pheniani që nuk përjashton diplomacinë.
Një riorientim i tillë është i mirëseardhur. Por nëse administrata e re me të vërtetë dëshiron të vendosë raport në Korenë e Veriut, do të duhet të rimendojë supozimet që ajo ka trashëguar në lidhje me rolin e Kinës atje. Deri më tani, ekipi i Biden-it i është bashkuar pikëpamjes së vjetër që Shtetet e Bashkuara dhe Kina ndajnë një interes të përbashkët në çarmatimin bërthamor të Koresë së Veriut dhe se politika e SHBA atje duhet të përdorë ndikimin e jashtëzakonshëm të Pekinit mbi qeverinë në Pyongyang. Gjatë vizitës së tij në Seul javën e kaluar, Sekretari i Shtetit Antony Blinken pohoi se “Pekini ka një interes, një interes të qartë vetjak, për të ndihmuar për të ndjekur denuklearizimin e Koresë së Veriut sepse është një burim i paqëndrueshmërisë.” Blinken më tej i dha homazhe “rolit kritik” të Kinës dhe “marrëdhënies unike” me Korenë e Veriut.
Por Pekini ka demonstruar për gati tre dekada se ku qëndron vërtet interesi i tij, dhe kjo është në ruajtjen e status quo-së. Kina sigurisht nuk dëshiron ta shohë Korenë e Veriut të dobësuar dhe Shtetet e Bashkuara të forcuara në Gadishullin Korean. Por as nuk dëshiron që ekuilibri të drejtohet aq fort drejt Koresë së Veriut sa Shtetet e Bashkuara ndihen të detyruara të mbledhin qëndrimin e tyre ushtarak. Kina po vëzhgon një linjë të kujdesshme për të mbajtur gjallë perspektivën e denuklearizimit paqësor pa provokuar Pyongyang-un ose përkeqësimin e tensioneve me Shtetet e Bashkuara.
Nëse Pekini nuk do të bënte asgjë për të ndihmuar në denuklearizimin, Shtetet e Bashkuara mund të humbnin besimin në diplomaci dhe të vendosnin në vend të kësaj për të rritur praninë e tyre ushtarake në gadishull apo edhe për të ndërmarrë veprime ushtarake. Por nëse Pekini bën shumë për të ndihmuar Shtetet e Bashkuara, Koreja e Veriut mund të shembet, dhe i gjithë gadishulli mund të bjerë brenda orbitës së SHBA. Politika e Kinës për Korenë e Veriut është pra një akt i hollësishëm balancimi. Përmes tij, Pekini kërkon të ruajë ndikimin mbi regjimin e Kim Jong Un pa e trimëruar atë; marrin pjesë në përpjekjet shumëpalëshe për të bërë presion në Korenë e Veriut, siç është programi i sanksioneve të KB, pa e ekspozuar Pyongyang-un ndaj presionit që mund të nxisë shembjen e regjimit.
Për mirë apo për keq, viti i kaluar ka qenë një nga ndryshimet e mëdha në strategjinë dhe politikën kineze, veçanërisht ndaj fqinjëve të saj. Kina kreu një numër të paparë fluturimesh në hapësirën ajrore të Tajvanit, vendosi sanksione tregtare në Australi pasi kjo e fundit mbështeti hetimet për origjinën e COVID-19 dhe erdhi në përplasje me Indinë për një mosmarrëveshje kufiri që nuk kishte parë konflikt të armatosur në dekada. Por në rastin e Koresë së Veriut, Kina ka qëndruar në aktin e saj të balancimit.
Pekini dhe Pyongyang kanë qenë në kushte të pakta vitet e fundit. Në letër, Traktati i Miqësisë së Ndihmës dhe Bashkëpunimit të Ndihmës Kino-Koreano Veriore i bën të dy vendet aleatë. Por në praktikë, qeveria kineze është distancuar nga aleanca, duke deklaruar se nëse Koreja e Veriut provokon një konflikt, Pekini nuk kishte asnjë detyrim për ta mbrojtur atë. Një zëdhënës i Ministrisë së Jashtme kineze vërejti në 2006 se Kina nuk ishte aleate e Koresë së Veriut dhe Ministri i Jashtëm kinez Uang Yi e ka karakterizuar marrëdhënien si “marrëdhënie normale shtet me shtet”.
Një stuhi e aktivitetit diplomatik në 2018 dhe 2019 u dha shumë përshtypjen se të dy vendet kishin për qëllim të riparonin dhe normalizonin marrëdhëniet e tyre.
Xi Jinping dhe Kim Jong Un u takuan për herë të parë në Mars 2018, duke shënuar takimin e parë të Kim me çdo lider botëror. Pasuan katër takime të tjera midis të dyve, në maj dhe qershor 2018 dhe janar dhe qershor 2019 dhe media zyrtare kineze vuri në dukje se marrëdhënia “rrezatoi një vitalitet të ri”. Por, pavarësisht shkëmbimeve të shumta të lakimeve që – vetëm javën e kaluar, Xi i dërgoi një mesazh Kim duke pohuar se miqësia tradicionale e vendeve është një “pasuri e vlefshme” dhe duket se sugjeron një qëllim për të forcuar marrëdhëniet – Xi ka mbajtur distancën e tij nga Kim dhe regjimi.
70 vjetori i hyrjes së Kinës në Luftën Koreane kaloi pa një samit ose bujë për afërsinë e kombeve. Kërkesat e distancimit shoqëror padyshim kishin të bënin me mungesën e një takimi të nivelit të lartë, por nuk mund të shpjegonin mungesën e propagandës zakonore se si të dy vendet janë ngushtësisht të lidhura”. Për më tepër, Xi vazhdon të shmangë referimin e Koresë së Veriut si një aleat. Pas vizitës së tij shtetërore në Pyongyang në qershor 2019, Xi e përshkroi marrëdhënien si një nga “marrëdhëniet miqësore të bashkëpunimit” dhe në një telefonatë në janar 2021 me Kim, ai e karakterizoi marrëdhënien dypalëshe si një nga “fqinjët socialistë miqësorë të lidhur nga malet dhe lumenjtë”- në gjuhën e qeverisë kineze, si shprehje e afërsisë dhe solidaritetit.
Pastaj është qasja e Kinës për të menaxhuar përpjekjet ndërkombëtare që synojnë të frenojnë në Korenë e Veriut. Edhe këtu, Kina ka vazhduar të njëjtën vallëzim, duke u përpjekur të vijë si një lojtar skuadre ndërsa frenon bashkësinë ndërkombëtare që të veprojë shumë ashpër kundër regjimit të Kim. Kina votoi në favor të të tre rezolutave të Këshillit të Sigurimit të KB mbi Korenë e Veriut në 2017. Në 2019, Pekini madje mblodhi lavdërime nga Presidenti i atëhershëm Donald Trump, i cili tha se Kina ishte “një ndihmesë e madhe” në marrëdhëniet me Korenë e Veriut.
Më 25 Mars 2021, Pyongyang zhvilloi dy prova të raketave balistike në kundërshtim me rezolutat e Këshillit të Sigurimit të KB dhe Ministria e Punëve të Jashtme e Pekinit nuk i dënoi ato por në mënyrë të parashikueshme ” thirri për të gjitha palët e interesuara të punojnë së bashku për të ruajtur situatën dhe për të promovuar zgjidhjen politike të çështjes Gadishullore përmes dialogut dhe konsultimit.”
Pekini ka qenë gjithmonë skeptik për përdorimin e sanksioneve për të detyruar pajtueshmërinë e Koresë së Veriut mbi çështjen bërthamore, duke shprehur shqetësimin se presioni i tepërt mund ta shtynte Kim të godiste dhe të minonte përpjekjet ndërkombëtare. Kur Kombet e Bashkuara vendosën sanksione në vitin 2017, Kina në fillim u shfaq e gatshme t’i zbatonte në mënyrë rigoroze. Por më pas Pekini u kthye shpejt në biznes si zakonisht, duke u bashkuar me Moskën në përpjekje për të lehtësuar sanksionet. Kina gjithashtu pretendoi se shkeli rregulloret duke furnizuar Korenë e Veriut me 22.730 ton naftë të rafinuar dhe duke ndihmuar Pyongyang-un të eksportojë qymyr me vlerë rreth 370 milion dollarë. Tre muaj më parë, Shtetet e Bashkuara akuzuan publikisht Kinën për anashkalimin e sanksioneve për të ndihmuar Korenë e Veriut dhe Kina mohoi ta kishte bërë këtë.
Politika e Koresë së Veriut të Pekinit motivohet kryesisht nga dëshira për të kundërshtuar fuqinë e SHBA në rajonin Azi-Paqësor dhe për të rritur ndikimin kinez në Gadishullin Korean. Çështja bërthamore i jep Pekinit një pretekst për të thirrur Shtetet e Bashkuara për të zvogëluar praninë e tyre ushtarake dhe aktivitetin në gadishull me arsyetimin se Koreja e Veriut do të ndalonte zhvillimin e armëve nëse ndihej më pak e kërcënuar.
Pekini vendosmërisht nuk dëshiron një luftë në gadishull. Një konflikt i tillë mund të destabilizojë rajonin dhe të përfundojë me një Kore të unifikuar nën ndikimin e SHBA. Qasja e Trumpit dhe gatishmëria e tij për t’u takuar drejtpërdrejt me Kim kërcënuan aftësinë e Kinës për një trekëndësh mes Uashingtonit dhe Pyongyang në mënyrë që të sigurojë manovrimin e saj. Mundësia reale që Shtetet e Bashkuara të zhvendosin me forcë regjimin e Koresë së Veriut e bindi Pekinin që të forcojë lidhjet e tij me Kim dhe të bëjë presion të vërtetë mbi qeverinë e tij. Por samiti i fundit Trump-Xi, në Shkurt 2019, ishte një dështim; administrata e Trump me sa duket e braktisi fokusin e saj në denuklearizimin e Gadishullit Korean dhe Pekini u kthye në biznes si zakonisht.
Për të vendosur një kurs të ri në Korenë e Veriut, administrata e Biden duhet të heqë Pekinin edhe një herë nga bilanci. Status quoja – në të cilën Pekini rrit ndikimin e tij mbi të ardhmen e gadishullit dhe fiton pikë ndërkombëtare të imazhit ndërsa njëkohësisht ul politikën e Koresë së Veriut të Shteteve të Bashkuara – nuk është më e pranueshme. Shtetet e Bashkuara duhet të arrijnë ekuilibrin e tyre: ai në të cilin Uashingtoni bën përparim në uljen e kërcënimit nga Koreja e Veriut, ndërsa gjithashtu fiton terren në konkurrencën e tij me Pekinin.
Diplomacia shumëpalëshe që merr një qasje më inkrementale ndaj denuklearizimit, siç është ngrirja e programit aktual të Koresë së Veriut, nuk do ta arrijë këtë fund. Pekini do të mirëpriste një veprim të tillë, pasi shumë në Kinë menduan se kërkesa e Trump për denuklearizim të plotë ishte joproduktive dhe se tjetërsimi i aleatëve të Uashingtonit rrezikonte të nxiste Korenë e Jugut ose Japoninë për të zhvilluar aftësitë bërthamore. Kina sheh një qasje shumëpalëshe si një qasje që i jep asaj më shumë ndikim në lojtarët përkatës dhe mund të ndihmojë në sigurimin e një rezultati pozitiv për Pekinin.
Shtëpia e Bardhë në vend të kësaj duhet të konsiderojë ndjekjen e një diplomacie shumëpalëshe që përjashton Pekinin ose që së paku nuk i jep Kinës krenari të vendit. Një qasje e tillë do të ishte në përputhje me predikimet e shumë këshilltarëve të Biden, të cilët kërkojnë një goditje pragmatike që nuk mbështetet në vullnetin e mirë të Pekinit. Kina ka të ngjarë të reagojë duke u përpjekur të ripërcaktojë rolin e saj në menaxhimin e çështjeve gadishullore në mënyrë që të sigurohet që ajo të mos shkëputet nga asnjë marrëveshje. Kina mund të forcojë marrëdhëniet e saj me Korenë e Veriut dhe Rusinë në mënyrë që të ndikojë në politikë përmes tyre si përfaqësues. Shtetet e Bashkuara mund të bashkojnë forcat me aleatët evropianë në përgjigje, qoftë për t’iu kundërvënë pretendimeve të tepërta të Pekinit në Detin e Kinës Jugore apo për të mbështetur demokracitë kundër ndërhyrjeve politike kineze.
Afërsia më e madhe midis Kinës dhe Koresë së Veriut mund të jetë e dobishme për Shtetet e Bashkuara. Koreja e Veriut në fakt ka vendosur sanksionet më të ashpra të imagjinueshme ndaj vetes, duke mbyllur plotësisht kufijtë e saj në janar 2020 për të parandaluar përhapjen e koronavirusit të ri. Tregtia e vendit me Kinën është poshtë 81 përqindshi i rezultatit. Leva ekonomike e Kinës mbi Korenë e Veriut ka shpërndarë – dhe bashkë me të, efektivitetin e sanksioneve si një mjet shtrëngues. Kina tani mund të punojë për të krijuar një levë të re kundër Koresë së Veriut, ndoshta përmes nxitjeve pozitive, të cilat mund të sigurojnë një tjetër mjet për administratën e Biden për t’u përdorur më vonë. Dhe nëse Pekini nuk mund të krijojë lidhje më të ngushta me Pyongyang, ai madje mund të kërkojë të vlerësohet me Seulin – gjithashtu një zhvillim i favorshëm për Uashingtonin, pasi marrëdhënie të tilla mund t’i lejojnë Shtetet e Bashkuara të ndjekin një bashkëpunim më të thellë ushtarak me aleatët rajonalë të Koresë së Jugut pa frikë të provokojnë një përgjigje e fortë kineze.
Disa këshilltarë të Biden, duke përfshirë Kurt Campbell, kanë bërë thirrje për një qasje më të guximshme. Një mundësi është që Uashingtoni të zhvendosë fokusin e tij nga denuklearizimi te kontrolli i armëve. Sipas këtij skenari, Shtetet e Bashkuara do të pranonin Korenë e Veriut si një shtet de facto bërthamor dhe të merrnin masa për të rritur parandalimin ndaj tij, të tilla si rritja e pranisë ushtarake të SH.B.A.-së dhe forcimi i bashkëpunimit ushtarak me aleatët në rajon. Kina do të kishte një kohë më të vështirë sesa para se të delegjitimonte praninë ushtarake të SH.B.A.-së në rajon dhe thjesht mund të detyrohej të bënte atë që është e nevojshme për të nxitur denuklearizimin e Koresë së Veriut, madje edhe me koston e destabilizimit të regjimit.
Qasja e re e Biden ndaj Koresë së Veriut duhet ta detyrojë Kinën të gjejë ekuilibrin e saj të ndërtuar me kujdes drejt ose bashkëpunimit të plotë ose pengesave të dukshme. Në varësi të mënyrës në të cilën shkon Kina, Shtetet e Bashkuara mund të vendosin nëse do të përfshijnë Pekinin ose do ta ndërpresin atë nga përpjekjet e saj të politikës për Korenë e Veriut. Por një gjë është e qartë: kryerja e biznesit si zakonisht me Pekinin dëmton objektivat e SH.B.A.-së si në denuklearizimin ashtu edhe në konkurrencën me Kinën.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Affairs/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
