Është gati një vit që kur presidenti francez Emmanuel Macron dhe kancelarja gjermane Angela Merkel hodhën peshën e tyre pas idesë së një fondi të rimëkëmbjes së BE të financuar nga borxhi i BE i lëshuar zakonisht.
Ishte një marrëveshje historike që hapi rrugën për një marrëveshje dy muaj më vonë midis të gjithë 27 anëtarëve të BE për të pajisur bllokun për herë të parë me një strukturë të deficitit emergjent si një mjet për menaxhimin makroekonomik. Ishte një hap i guximshëm përpara në integrimin në BE dhe u mor me një shpejtësi të jashtëzakonshme për një organizatë të njohur për shkeljen e kanaçes në rrugë në një krizë. Ishte një njohje e seriozitetit të tronditjes ekonomike nga pandemia dhe e efekteve të saj veçanërisht të dëmshme në vendet e Evropës Jugore.
Me Evropën që po dilte paraprakisht nga një valë e tretë e infeksioneve dhe kufizime të zgjatura të bllokimit, entuziazmi për një fond të BE po i lëshon vendin zhgënjimit në përhapjen e ngadaltë të saj. Disa vende të BE-së ende nuk kanë ratifikuar të ashtuquajturin vendim të BE-së “burimet e veta”, i cili do të lejojë lëshimin e përbashkët të borxhit duke mbështetur skemën. Disa dështuan të arrijnë afatin e 30 prillit për dorëzimin e planeve të shpenzimeve me premtimet shoqëruese të reformës ekonomike. Komisionit Evropian do t’i duhen dy muaj për të shqyrtuar me kujdes 27 grupe propozimesh dhe më pas qeveritë kombëtare kanë një muaj për të dhënë gjykime për kolegët e tyre. Do të jetë vonë në verë para se të fillojnë të rrjedhin paratë.
Bruno Le Maire, ministri francez i financave, javën e kaluar u ankua se BE kishte humbur shumë kohë që nga marrëveshja e saj fillestare politike. Ai rrezikoi të binte nga gara kur ekonomia amerikane po lulëzonte dhe Kina tashmë kishte rifituar prodhimin e saj para krizës. Evropa sigurisht që po vuan nga krahasimi transatlantik duke pasur parasysh stimulin e madh fiskal që administrata e Biden ka shtyrë përmes Kongresit me një rend të shkurtër.
Evropianët, megjithatë, në mënyrë të kuptueshme kundërshtojnë krahasimet sipas madhësisë, duke theksuar rrjetin e pakët të sigurisë sociale të SHBA dhe qëllimin e Presidentit Joe Biden për të korrigjuar pabarazinë e gërshetimit. Për më tepër, gjithmonë do t’i duhej kohë BE-së për të vendosur një risi institucionale si kjo dhe për të përmbushur kushtet e pashmangshme të bashkangjitura në një fond prej 750 miliardë eurosh, shumica e të cilave do të shpërndahen në grante.
Nëse kapitalet nacionale janë të frustruara, kjo është ndoshta për shkak se ata po vuajnë nga insistimi i komisionit që paratë e BE-së të drejtohen në investime produktive dixhitale dhe të gjelbra. Brukseli po i shtyn ata të miratojnë reforma ekonomike dhe administrative për të ndihmuar rritjen e mundshme dhe përmirësimin e qëndrueshmërisë fiskale afatgjatë, siç ranë dakord të gjithë verën e kaluar. Disa kryeqytete pretendojnë se këto reforma janë të parëndësishme për rimëkëmbjen. Por ata regjistrohen në këto detyrime çdo vit nën një proces rishikimi ekonomik të BE-së pa dhëmbë. Ata nuk mund të ankohen se tani po u përmbahen premtimeve të tyre.
Komisioni duhet të përcaktojë sa më shumë nga këto shpenzime dhe angazhime të reformave që mund të paraprakisht, të specifikojë se si pagesat do të pezullohen për qeveritë që nuk arrijnë të përmbushin, dhe të sigurojë që organet kombëtare të auditimit janë të fuqishme. Brukselit do t’i mungojnë burimet për të mikromenaxhuar këtë program sapo paratë të fillojnë të rrjedhin. Do të ishte një katastrofë për BE-në nëse është një gjarpër i keq. Plani i Hungarisë, tani i rënë, për të përdorur fondet për fondacionet e saj të reja universitare, të mbushura me miq të qeverisë, tregon rreziqet.
Qeveritë që duhet të stimulojnë ekonomitë e tyre në një periudhë afatshkurtër mund të marrin hua për të shpenzuar tani, duke përdorur hapësirën fiskale që fondi i ardhshëm i rimëkëmbjes u ka dhënë atyre. Spanja dhe Italia tashmë po e bëjnë këtë. Është më mirë që Brukselit të duhet kohë për të marrë fondin siç duhet.
/Përkthyer dhe përkthyer për Konica.al nga Financial Times Opinion
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
