Veshur nga shumë udhëheqës të revolucionit grek (shumë prej tyre, të krishterë shqiptarë), fustanella shqiptare u bë një rezistencë, simbol dhe krenari e luftëtarëve që luftuan dhe fituan pavarësinë nga osmanët.
Auron Tare, shkruan kështu në “Facebook”, për historikun dhe lavdinë e veshjes shiptare që mahniti botën:
Veshja Kombëtare Shqiptare, e përshkruar nga një artist dhe poet si Lord Bajroni, “si një nga më piktoresket në botë” dhe e vlerësuar nga shumë udhëtarë të periudhës romantike, ka lënë një gjurmë të qëndrueshme në kulturën greke.
Fatkeqësisht, shumë shkrimtarë të sotëm besojnë se Fustanella është një veshje greke kryesisht për shkak të shfaqjes së turizmit në Evzones, rojes kombëtare që parada para Parlamentit.
Megjithëse grekët kanë bërë një punë të shkëlqyer në mbrojtjen e kësaj pjese të veshjes historike, për fat të keq, shqiptarët nuk kanë bërë të njëjtën gjë. Gjithnjë e më shumë, Fustanella në Shqipëri, po humbet elementin e rëndësisë dhe krenarisë së veshjes, dikur më spektakolare në Evropë.
Për të kuptuar sesa e rëndësishme ishte Fustanella dikur, për kombin e ri grek, që lindi nga revolucioni i 1821, duhet të lexojmë disa nga udhëtarët evropianë që e njihnin mirë këtë rajon, si koloneli William Martin Leak dhe shumë të tjerë.
Col Leake shënoi në Mars të 1805, kur udhëtonte në Peloponez kur takoi një Bej lokal të cilin e gjeti në “një vilë të mjerueshme në Aianni, i rrethuar me ndjekësit e tij me veshje shqiptare dhe vetë i veshur si një kryetar i të njëjtit popull, në një jelek dhe mantel të mbuluar me dantella ari”.
Leake, gjithashtu shkroi për veshjen shqiptare gjatë një vizite në Hassan Beu, guvernator i Monemvasia:
“Veshja shqiptare po bëhet çdo ditë më e zakonshme, si në Morea, ashtu edhe në pjesën tjetër të Greqisë; në këtë të fundit, nga rritja e madhe e fuqisë shqiptare; në Morea, ndoshta si pasojë e prosperitetit të Ydhra – vendbanime të fshatarësisë shqiptare, që janë bërë në disa pjesë të Moreas, veçanërisht Argolis, si dhe në provincat fqinje të Atikës dhe të Beotisë. Veshja është më e lehtë dhe më e menaxhueshme se ajo turke ose greke. ishtë e zakonshme për turqit e Greqisë, që t’i veshin fëmijët si shqiptarë, megjithëse nuk do të ndikonte në dinjitetin dhe paragjykimet e tyre, për ta adoptuar vetë. Djali i Hassanit është veshur me një l’Albanoise – vetë si galionji ose detar turk”
Lord Bajroni në Fustanin Shqiptar, kostum që e donte dhe e vishte shpesh në ahengjet e Londrës
“Shqiptarët me veshjet e tyre (më madhështoret në botë, të përbërë nga një tufë e gjatë e bardhë, mantel i punuar me ar, xhaketë e këmishë dhe jelek i lidhur prej ari kadifeje, pistoleta të montuara në argjend dhe kamë”)
Fustanella shqiptare e veshur nga shumë udhëheqës të revolucionit grek (shumë prej tyre të krishterë shqiptarë) u bë një rezistencë simbol dhe krenari e luftëtarëve që luftuan dhe fituan pavarësinë nga Osmanët.
Mbreti Otto në oborrin e tij në Athinë, vendosi që të kishte një kod veshjeje të përshtatshëm për të gjitha gradat. Ai e admironte shumë fustanellën, jelekët dhe xhaketat shoqëruese, një kombinim që ai vendosi si veshja zyrtare e gjykatës më 1835. Pasi Otto u shkarkua në 1863 ai vazhdoi të vishte kostumin e plotë, gjatë mërgimit në Mynih, deri kur vdiq më 1867.
Shkrimtari dhe diplomati ynë i çuditshëm Faik Bej Konica, do të vishej në Fustanella gjatë mandatit të tij si Ambasador Shqiptar në Uashington DC gjatë viteve 1930. Pjesa e tij në historinë e Fustanellës është një manual për të gjithë ata që duan të dinë mbi historinë e kësaj veshjeje dhe shoqërimin e saj me shqiptarët.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Auron Tare për Butrintin: Duhet një dorë shqiptare
“National Geographic”/ Nivica, vend frymëzues dhe model rajoni
