Një president i sapozgjedhur që premton të trajtojë padrejtësinë racore dhe të ndërtojë një ekonomi dhe shoqëri më të mirë dhe më të drejtë. Një kryetar i Rezervës Federale i cili do të shprehte kënaqësi me rrjedhën e politikës monetare vitin e kaluar. Një ekonomi e përshpejtuar ndjeshëm me një normë inflacioni që ka qenë nën 2% për vite me rradhë.
2021? Jo, 1965, një vit që shënoi fillimin e një rritjeje të inflacionit për vite me radhë në nivele dyshifrore në dekadën vijuese. Ky është një trend në rritje që disa ekspertë kanë frikë se mund të fillojë sot, pasi një buxhet federal i super-ngarkuar kombinohet me një sjellje të butë monetare për të mbinxehur edhe një herë ekonominë.
“Nëse nuk kemi një recesion që ushtron dezinflacionin, shanset janë më të mira sesa-inflacioni do të kalojë 3% gjatë pesë viteve të ardhshme”, tha ish-Sekretari i Thesarit dhe kontribuesi i paguar i Bloomberg, Lawrence Summers. “Ata janë një në katër që do të kemi të paktën një vit inflacion mbi 5%.”
Një përshpejtim i dukshëm i inflacionit, është mesatarisht vetëm 1.5% gjatë 10 viteve të fundit bazuar në masën e preferuar të Fed, do të dëmtonte ekonominë e SHBA, duke u hequr konsumatorëve fuqinë blerëse të nevojshme për të vazhduar rritjen. Ai gjithashtu do të ulte nën ndikim tregjet e gjalla financiare duke bërë presion në rritje mbi normat e interesit.
Investitorët morën një aluzion të asaj që mund të rezervonte javën e kaluar, me lajmet se çmimet e konsumit u rritën me 0.8% vetëm në Prill. Ndërsa pritej një rritje, madhësia e periudhës së befasuar parashikuesve brenda dhe jashtë Fed, duke ngritur pikëpyetje të reja në lidhje me parashikimet e konsensusit që inflacioni do të bie pas një rritje të përkohshme në prapavijë të një rihapje të ekonomisë.
‘Relaksuar mjaft’
“Unë jam mjaft i relaksuar, por jo aq i relaksuar sa isha”, tha ish-Nënkryetari i Fed dhe profesori i Universitetit Princeton Alan Blinder. “Po lëviz pak në drejtim më të alarmuar, por jo në kampin e Summers.”
Argumenti i atyre që shqetësohen për një përsëritje të viteve 1960 qëndron në ligjin e thjeshtë të furnizimit dhe kërkesës.
Ashtu siç bëri Presidenti i atëhershëm Lyndon Baines Johnson në vitin 1965 me programet e tij të shpenzimeve të Shoqërisë së Madhe, komandanti aktual i përgjithshëm Joe Biden dëshiron të përdorë buxhetin federal për të rimodeluar Amerikën. Ai tashmë ka fituar miratimin nga Kongresi të një pakete 1.9 trilionë dollarë dhe po kërkon rreth 4 trilion dollarë më shumë për një ekonomi që tashmë po lulëzon duke dalë nga pandemia.
Disa ekonomistë gjithashtu shohin paralele shqetësuese në politikën e Fed midis tani dhe atëherë. Ata shqetësohen se korniza e re strategjike e Fed, po kërkon haptazi inflacion më të lartë, rrezikon që lejon që rritjet e çmimeve të dalin jashtë kontrollit, ashtu si ndodhën më shumë se gjysmë shekulli më parë.
Ndërsa Kryetari i atëhershëm i Fed, William McChesney Martin kishte një konfrontim të keq me Johnson në fund të vitit 1965 pasi banka qendrore ngriti normat e interesit, ekonomistët në përgjithësi e fajësojnë atë që nuk vepron më me forcë për të frenuar një rritje të inflacionit në 4.9% në fillim të vitit 1970 .
Rreziku është që një përzierje e fuqishme e politikave fiskale dhe monetare super të lirshme do të përfundojë përsëri në tendosjen e kapacitetit të ekonomisë për të prodhuar furnizim të mjaftueshëm për të vazhduar me kërkesën e ngritur, duke çuar në rritje të përhapura të çmimeve.
“Historia nuk duhet domosdoshmërisht të përsëritet, por fakti që ka ndodhur më parë do të thotë se mund të ndodhë përsëri,” tha Peter Hooper, kreu global i kërkimit ekonomik për Deutsche Bank AG.
Ai sheh të paktën një mundësi në një në pesë të inflacionit që rritet në 3% ose më shumë gjatë viteve të ardhshme, dukshëm mbi mesataren e synuar prej 2% që Kryetari i Fed, Jerome Powell dhe kolegët e tij miratuan vitin e kaluar.
Çfarë thotë Powell?
Powell ka shtyrë shqetësimet se banka qendrore do të përsërisë gabimet e saj inflacioniste.
“Ne jemi të gjithë shumë të njohur, në Fed, me historinë e viteve 1960 dhe ‘70”, u tha ai gazetarëve më 28 prill pasi banka qendrore rikonfirmoi politikën e saj ultra të lehtë të normave të interesit pothuajse zero dhe blerjeve masive të bonove. “Ne e dimë që puna jonë është të arrijmë inflacion 2% me kalimin e kohës.”
Zyrtarët e Shtëpisë së Bardhë gjithashtu kanë minimizuar shqetësimet për mbinxehje dhe kanë portretizuar shtytjen e administratës për më shumë shpenzime si investime afatgjata sesa plotësime afatshkurtra për të kërkuar. Por ata e kanë bërë të qartë se është detyra e pavarur politikisht e Fed-it për t’u siguruar që rritjet e çmimeve nuk do të shkojnë mirë.
Powell po vë bast se forcat strukturore që u rrënjosën në ekonomi pas inflacionistit 1970 do të ndihmojnë në kufizimin e presioneve të çmimeve ndërsa rritja do të ngrihet.
“Ne mendojmë se dinamikat e inflacionit që kemi parë në të gjithë botën për një çerek shekulli janë në thelb të paprekura,” u tha ai ligjvënësve në mars. “SHBA ka pasur inflacion të ulët për disa kohë dhe ne mendojmë se ato dinamika nuk janë zhdukur.”
Këto dinamika përfshijnë rritjen e globalizimit – dhe importet me çmim më të lirë që sjell – rënia e fuqisë negociuese të punëtorëve dhe pritjet e ankoruara mirë të inflacionit. Nëse inflacioni shihet se mbetet i nënshtruar, kjo mund të veprojë si një lloj profecie vetë-përmbushëse: Punëtorët nuk ndihen të detyruar të bëjnë presione për rritje të pagave, ndërsa ndërmarrjet janë më të prirura të ulin kostot sesa të rrisin çmimet.
Summers tha se ai është “shumë i shqetësuar” për parashikimin e inflacionit dhe sugjeroi që besimi i Fed në pritjet e ankoruara mund të përfundojë i gabuar.
“Unë nuk mund ta kuptoj se si ata mund të thonë se ky është revolucioni më i madh i politikave në 45 vjet që nga Shoqëria e Madhe dhe Fed ka ndryshimin më radikal në modelin e saj të funksionimit në një brez, por ne e dimë nga përvoja se pritjet janë ankoruar ,” tha ai.
Ndërsa ai nuk sheh asgjë si mbinxehja ekonomike e frikës nga Summers, Blinder tha se nuk do të habitej nëse inflacioni rritet shumë për pëlqimin e Fed dikur në vitet e ardhshme. Kjo mund të shkaktojë një reagim nga banka qendrore që drejton padashur ekonominë në atë të një recesioni “shpresë të butë”.
“Pikëpamja e Summers, të cilën mund ta përmbledhni duke thënë se ekziston një ferr i shumë kërkesës totale që shtyn furnizimin më pak të përgjithshëm, nuk është plotësisht e gabuar,” tha ai. “Ka një pikë atje”.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Bloomberg
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Evropa dhe SHBA, po largohen nga njëra-tjetra
Fed duhet të hyjë sërish në skenë!
Dollari amerikan po humbet ‘pushtetin’ në tregjet globale
