Kur u pyet nëse ai do të insistonte në një armëpushim pas përshkallëzimit të dhunës midis Izraelit dhe Hamasit, Presidenti i SHBA Joe Biden tha se ai do të fliste me Kryeministrin izraelit Binyamin Netanyahu “brenda një ore, dhe unë do të jem në gjendje të flas pas kësaj”.
Respekti i dukshëm i presidentit Biden ndaj Netanyahu ngre pyetje alarmante megjithëse jo të reja në lidhje me natyrën e marrëdhënies SHBA-Izrael.
Izraeli është ajo që studiuesit e marrëdhënieve ndërkombëtare do ta quanin “bishti që tund qeni”. Duke pasur parasysh asimetrinë e fuqisë midis të dyve, do të pritej që Shtetet e Bashkuara, si superfuqia që i siguron Izraelit 3.8 miliardë dollarë në vit ndihmë ushtarake, të përcaktojnë rregullat themelore për marrëdhëniet e tyre. Megjithatë, në rastin e Izraelit, e kundërta është e vërtetë.
Që nga vitet 1980, konsensusi i politikës së jashtme të SH.B.A.-së ka qenë se Izraeli di më së miri se si ta ruajë sigurinë e tij, dhe se mbështetja e qartë e SHBA, jo presioni, do ta shtynte atë të ndërmerrte rreziqet e nevojshme për paqen.
Prandaj, presidentët e SHBA shpesh shtyjnë homologëve të tyre izraelitë në çështjet e luftës dhe paqes në Lindjen e Mesme, edhe pse interesat jetësore amerikane janë në rrezik atje. Megjithatë, larg dhënies së ndikimit të SHBA mbi Izraelin ose përparimit të perspektivës së paqes, kjo qasje ndaj marrëdhënieve dypalëshe ka qenë në fund të fundit e dëmshme për të dy vendet.
Netanyahu e di shumë mirë se si të ndikojë në politikën e SHBA, veçanërisht kur shpërthen konflikt i dhunshëm. Ai ka shfrytëzuar prej kohësh faktin se SHBA përsërit në mënyrë të pashmangshme “të drejtën e Izraelit për vetëmbrojtje” pa marrë parasysh përgjegjësinë e udhëheqësve izraelitë për shkaktimin e një krize.
Edhe kësaj radhe, zyrtarët amerikanë, pavarësisht nga përkatësia partiake, kanë tentuar të shmangen nga njohja e rolit të drejtpërdrejtë të Netanyahut në sabotimin e pajtimit midis palestinezëve dhe izraelitëve, heqjen e të drejtës për të drejtat e qytetarëve palestinezë të Izraelit dhe fuqizimin e forcave më ekstremiste dhe ksenofobe të vendit të tij.
Biden e njeh mirë Netanyahun, pasi është marrë me të fillimisht si senator dhe më pas si nënkryetar për tetë vjet në administratën e Obamës. Në vitin 2011, Netanyahu poshtëroi publikisht presidentin e parë zezak të Amerikës, ish-shefin e Biden, duke i dhënë leksione atij për politikën amerikane dhe sigurinë izraelite drejtpërdrejt në televizionin amerikan nga Zyra Ovale. Më keq, ai më vonë bashkëpunoi me Republikanët e Kongresit në përpjekje për të prishur marrëveshjen bërthamore të 2015 me Iranin.
Duke anashkaluar rekordin e gjatë të keq të Netanyahut, qëndrimi i Biden në konfliktin aktual përbën një dritë jeshile për Izraelin për të vazhduar fushatën e tij ushtarake kundër Hamasit. Tri herë që kur filloi kriza aktuale, SH.B.A. kanë bllokuar deklaratat e Këshillit të Sigurimit të KB duke bërë thirrje për një armëpushim të menjëhershëm, duke bërë që diplomatët e KB të arrijnë në përfundimin se administrata e Biden dëshiron ta mbajë këtë organ “të heshtur” në këtë çështje.
Për më tepër, më 17 maj, ashtu si dhuna në Gaza u intensifikuar, Uashington Post raportoi se Biden kishte miratuar shitjen e 735.000.000 $ armë në Izrael, duke ngritur flamuj të kuq për shtëpinë dhe demokratët të cilët kanë qenë duke i bërë thirrje administratës për të kërkuar një armëpushim dhe për të marrë një rol më aktiv në adresimin e shkaqeve kryesore të konfliktit. Për arsye të dukshme, përshkallëzimi i gjakderdhjes do të ketë pasoja të mëdha jo vetëm për civilët në Gaza, por edhe për paqen dhe sigurinë rajonale më gjerë.
Të nesërmen, pasi u venods nën presion në rritje brenda dhe jashtë vendit dhe pasi foli me Netanyahun, Biden lëshoi një deklaratë duke shprehur mbështetjen për një armëpushim. Por Netanyahu e ka bërë të qartë se ai nuk është i gatshëm për t’i dhënë fund sulmeve ajrore në Gaza, dhe Shtëpia e Bardhë mbetet në dukje e gatshme për ta bindur atë ndryshe për sa kohë që Hamas është ende duke qëlluar pa dallim raketa në Izrael.
Është e qartë, se Biden i përket brezit të zyrtarëve amerikanë që kapen pas vizionit të frikshëm të Izraelit si një demokraci e ndritshme në një det të autokracisë arabe dhe myslimane. Biden dhe udhëheqësit e ngjashëm demokratë dhe republikanë janë me vetëdije të pavlefshme për provat e abuzimeve sistematike të autoriteteve izraelite dhe krimeve në territoret e okupuara Palestineze dhe brenda Izraelit. Raportet e fundit nga grupi kryesor izraelit i të drejtave të njeriut, B’Tselem dhe Human Rights Uatch bëjnë një rast bindës se Izraeli tani është një shtet jo një demokraci.
Akoma, me zërat kryesorë të Partisë Demokratike që sfidojnë hegjemoninë pro-Izraelit brenda partisë së tyre, peisazhi politik i SH.B.A.-së po ndryshon gradualisht. Është e dyshimtë që Biden do të kishte përdorur fjalën “armëpushim” nëse jo për një deklaratë të përbashkët të lëshuar nga 29 senatorë demokratë duke kërkuar një armëpushim të menjëhershëm. Një nga pararojët e kësaj lëvizje në rritje është Senatori Bernie Sanders, i cili komandon një pjesë të konsiderueshme të mbështetjes brenda bazës së Partisë Demokratike.
Po aq premtues janë hebrenjtë amerikanë të cilët janë gjithnjë e më skeptikë ndaj Netanyahut. Një Qendër Peu Research sipas një sondazhi të fundit konstaton se kundërshtuan vetëm 34% sanksionet dhe masa ndëshkuese kundër Izraelit.
Pavarësisht zërave të rinj në Partinë Demokratike dhe komunitetin hebre amerikan, ndoshta do të duhet një zhvendosje gjeneratash në qarqet e politikës së jashtme të SH.B.A.-së për ta sjellë lavjerrësin përsëri në mes për çështjet që lidhen me Izraelin dhe Palestinën.
Deri atëherë, situata do jetë e komplikuar duke përjashtuar një paqe të qëndrueshme, të qëndrueshme dhe të drejtë në Tokën e Shenjtë dhe duke minuar interesat e SHBA në Lindjen e Mesme.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
