Brexit duhej të ishte në lidhje me rivendosjen e sovranitetit britanik. Por ka disa shembuj më të zymtë të humbjes së sovranitetit sesa të qenit i paaftë për të tregtuar brenda vendit tuaj pa plotësuar një deklaratë doganore.
Kjo është ajo për të cilën Britania pranoi kur qeveria e Boris Johnson negocioi protokollin e Irlandës së Veriut si pjesë e marrëveshjes së Brexit.
Ironikisht, imponimi i një kufiri të brendshëm brenda Mbretërisë së Bashkuar është një humbje shumë më ndërhyrëse e sovranitetit se gjithçka që Britania duhej të pranonte ndonjëherë ndërsa ishte në të vërtetë një anëtare e BE.
Theresa May, paraardhësja e Johnson, tha se asnjë kryeministër britanik nuk mund të pranojë kurrë për një kufi poshtë Detit Irlandez.
Por Johnson bëri koncesion për të “kryer Brexit”, për të detyruar një zgjedhje, për të shmangur krijimin e një kufiri midis Irlandës së Veriut dhe Republikës Irlandeze dhe për të mbajtur Britaninë jashtë një bashkimi doganor me BE.
Tensionet e pashmangshme të shkaktuara nga protokolli tani po kërcënojnë krijimin e një krize të re në mes Mbretërisë së Bashkuar dhe BE-së, e cila ka potencial për të udhëhequr, mjaft shpejt, në një luftë të tregtisë dhe vendosjen e tarifave.
Kjo perspektivë ka krijuar tensione midis Uashingtonit dhe Londrës, me detyrën e ambasadorit amerikan në Londër duke dhënë një mesazh të vendosur në Britani për të thirrur retorikën dhe për të respektuar protokollin.
Ndërhyrja e Amerikës tregon rrezikun e një krize më të gjerë brenda aleancës perëndimore.
Ekziston një perspektivë shumë reale që një samit i G7 që synon të tregojë unitetin perëndimor mund të pasohet me shpejtësi nga një luftë tregtare brenda bllokut perëndimor.
Shmangia e këtij rezultati të keq do të kërkojë lëvizje si në Londër dhe Bruksel dhe, me shumë mundësi, ndërmjetësim nga Uashingtoni.
Nëse tensionet do të zhduken, britanikët duhet të shmangin idenë se qëllimi i tyre i vërtetë është të hedhin poshtë protokollin krejtësisht.
Ky ishte nënkuptimi i deklaratës së fundit të Johnson se njerëzit e Irlandës së Veriut duhet të gëzojnë “hyrje falas dhe të pandërprerë në mallra dhe shërbime nga e gjithë Mbretëria e Bashkuar”.
Kjo do të ishte vërtet e dëshirueshme. Por është e pamundur sipas kushteve të marrëveshjes që ai negocioi.
Qëllimi i vetëm legjitim dhe i arritshëm tani është që protokolli të zbatohet me fleksibilitet maksimal.
Sa për evropianët, nëse ata janë të sinqertë në këmbënguljen e tyre për rëndësinë qendrore të paqes në Irlandën e
Veriut, ata duhet të njohin rreziqet e ndezjes së mëtejshme të opinionit unionist.
Ata duhet të gjejnë mënyra për të respektuar protokollin dhe për të mbrojtur tregun e brendshëm të BE, ndërsa minimizojnë pikat simbolike të nxehjes së situatës.
Rreziku është që BE në vend të kësaj do t’i nënshtrohet tundimit për të përdorur këtë rresht për të demonstruar (edhe një herë) marrëzinë e Brexit, mendjemadhësinë e Johnsons dhe fuqinë superiore të bllokut.
Por ne i dimë të gjitha këto tashmë. Sidoqoftë, Brexit ka ndodhur dhe Johnson është vendosur në vend, i mbështetur nga një mandat i fortë elektoral.
Sidoqoftë, BE ka një interes të fortë gjeopolitik, ekonomik dhe njerëzor në krijimin e një marrëdhënie të denjë me Mbretërinë e Bashkuar.
Para se të shkaktojë një luftë tregtare, Brukseli duhet të jetë në gjendje të tregojë dëmtimin real, në vend se teorik, të tregut të tyre të brendshëm.
Merrni shembull suxhukun britanik, i cili aktualisht dhe pse qesharake, është në qendër të mosmarrëveshjes. Nga korriku, ky produkt, mund të eksportohet nga Britania në Irlandën e Veriut vetëm në formë të ngrirë.
Moszbatimi i rregullave nga tani e tutje, sipas BE, do të rrezikojë tregun e vetëm Evropian. Por ne sapo kemi qenë dëshmitarë të salciceve të ngrira që përshkojnë Detin Irlandez për gjashtë muaj pa ndonjë dëm të dukshëm në BE.
BE mund të tregojë mbi rrezikun e krijimit të precedentëve dhe divergjencës rregullatore me kalimin e kohës. Por këto probleme mund të menaxhohen, me vullnet të mirë nga të dy palët.
Fatkeqësisht vullneti i mirë ka munguar si në Bruksel ashtu edhe në Londër. Kështu që mund të ketë një rol që Shtetet e Bashkuara duhet të luajnë.
Për të ndodhur kjo, amerikanët do të duhet të heqin frikën në Londër se ata thjesht do të veprojnë si një zbatues për Brukselin dhe Dublinin.
Çdo i dërguar special amerikan në Irlandën e Veriut duhet të ndjekë shembullin e George Mitchell në procesin e paqes të viteve 1990. Ai i mori seriozisht shqetësimet e të gjitha palëve.
Administrata e Biden është sigurisht e aftë të luajë atë rol. Megjithëse SHBA ka theksuar vazhdimisht nevojën për të shmangur një kufi midis Irlandës dhe Irlandës së Veriut, zyrtarët e SHBA-së kanë thënë gjithashtu privatisht se nuk kanë ndërmend të mbajnë krah midis Brukselit dhe Londrës për zbatimin e protokollit.
Shqetësimi i tyre kryesor është që mosmarrëveshja të zgjidhet, jo kushtet e zgjidhjes.
Shpresa duhet të jetë që lufta e tanishme e fjalëve midis Brukselit dhe Londrës është lloji i qëndrimit që zakonisht i paraprin një marrëveshjeje.
Frika është se të dy palët mund të shohin një përmbysje në konfrontim. Qeveria Johnson mund të shohë një përfitim në fajësimin e evropianëve të mbrapshtë për humbjen e sovranitetit që është ndërtuar në të vërtetë në protokoll.
Emmanuel Macron, linja më e ashpër e udhëheqësve evropianë, po përballet me zgjedhje të vështira presidenciale franceze dhe ashpërsia me Britaninë mund të ndihmojë vetëm.
Por ndërsa këto qëndrime mund të kenë kuptim politik të brendshëm, ato janë marrëzi ndërkombëtare. Uniteti i aleancës perëndimore vlen më shumë sesa një suxhuk që është kthyer në burim mosmarrëveshjeje.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ F.H, Konica.al
