Më 23 maj, avionët luftarakë të Bjellorusisë devijuan një fluturim civil Ryanair nga Athina, Greqi në Vilnius, Lituani nën një pretendim të kërcënimit të bombës, për të arrestuar një gazetar disident Roman Protasevich, një kritik i presidentit të fortë të Bjellorusisë Alexander Lukashenko.
BE-ja është përgjigjur në formën e dënimit politik dhe sanksioneve ekonomike, pasi avionët e Bjellorusisë janë të ndaluar nga hapësira ajrore e BE-së dhe avionët e BE-së nuk do të fluturojnë mbi hapësirën ajrore të Bjellorusisë. BE madje ka premtuar sanksione të reja ekonomike.
Masat e BE e vendosin Serbinë, një kandidate për anëtarësim në BE, në një pozitë të vështirë.
Si një kandidate për anëtarësim, Serbia pritet të bashkohet me deklaratat e politikës së jashtme dhe masat kufizuese të BE. Sidoqoftë, Serbia nuk ka gjasa të bashkohet me masat e BE kundër Bjellorusisë për arsye ndërkombëtare dhe të brendshme.
Ndërsa Beogradi krenohet me marrëdhëniet e mira me Minsk, grindja e BE me regjimin e Lukashenkos do të mbërrinte në mënyrë të pashmangshme në Serbi.
Vladimír Bilčík, raportuesi i Parlamentit Evropian për Serbinë, shprehu shpresën që kandidatët e anëtarësimit në BE të mbështesin masat e BE kundër Bjellorusisë.
Fluturimet Minsk-Beograd janë anuluar nga 29 maj deri më 30 qershor si rezultat i ndalimit të BE. Deri më tani, qeveria e Beogradit nuk ka marrë një vendim, duke deklaruar se vendimi do të merret pas marrjes së një kërkese zyrtare nga BE.
Njeriu më i fuqishëm i Serbisë, presidenti Aleksandar Vuçiq po tregon hezitim për të vepruar kundër Bjellorusisë.
Vuçiç deklaroi se “një veprim jashtëzakonisht i keq u krye në Bjellorusi”, por ai gjithashtu shtoi se në kërkimin e Edward Snowden, avioni i presidentit bolivian Evo Morales u devijua, si një tregues i standardeve të dyfishta perëndimore.
Në gusht 2020, Serbia befasoi Perëndimin kur u bashkua me deklaratën e BE që i konsideroi zgjedhjet presidenciale në Bjellorusi si “as të lira dhe as të drejta”.
Vendimi u prit me entuziazëm nga BE dhe SHBA.
Megjithatë, Serbia nuk u bashkua me listën e zgjeruar të entiteteve dhe individëve në Bjellorusi të synuar nga sanksionet e BE. Në Shtator 2020, përballur me presionin e BE mbi zgjedhjet e kontestuara në Bjellorusi, Serbia u tërhoq nga stërvitja ushtarake tradicionale trepalëshe me Rusinë dhe Bjellorusinë.
Për të ruajtur një imazh të ekuilibruar, Serbia anuloi të gjitha stërvitjet e saj ushtarake për gjashtë muaj, përfshirë NATO-n.
Që kur Serbia filloi bisedimet e saj të pranimit me BE në janar 2014, ajo iu bind të gjitha masave kufizuese të BE ndaj Minskut deri në prill 2019.
Kjo nuk e pengoi Lukashenko të vizitojë Beogradin në 2014.
Këtë herë, për të dy politikat e jashtme dhe arsyet e brendshme, Serbia nuk do të jetë në gjendje të shkojë së bashku me BE.
Së pari, arsyeja pse Serbia mund të bashkohej me BE në dënimin e saj të Bjellorusisë ishte se në atë kohë lidhjet e saj me Rusinë ishin në një spirale rënëse.
Tani, megjithatë, Serbia ka frikë nga presionet nga Administrata Biden për Kosovën, duke e detyruar Beogradin të kthehet drejt Moskës në kërkim të një mbrojtësi diplomatik.
Së dyti, marrëdhëniet serbe me BE-në janë të vështira në këtë moment.
Marrëdhëniet me BE-në për Kosovën janë gjithashtu të paqëndrueshme, pasi një në pesë vendet anëtare të BE-së që nuk e njohin Kosovën e pavarur,.
Nuk ka gjasa që Vuçiç të shkojë kundër mbështetësit kryesor për Kosovën, Rusisë dhe Bjellorusisë.
Ka disa përfitime dypalëshe që Beogradi përfiton. Lidhjet ekonomike nuk janë dinamike. Në fund të vitit 2019, Bjellorusia ishte partneri i 34-të më i madh i Serbisë për sa i përket eksporteve dhe i 37-ti për sa i përket importeve.
Në 2019, Serbia nënshkroi një marrëveshje të tregtisë së lirë me Bashkimin Ekonomik Euroaziatik (EAEU) të udhëhequr nga Rusia duke zëvendësuar marrëveshjet bilaterale të tregtisë së lirë, të nënshkruara më parë me Rusinë dhe Bjellorusinë. Në vitin 2015, Serbia dhe Bjellorusia nënshkruan një memorandum për bashkëpunimin ushtarak. Në 2021, Bjellorusia dhuroi katër avionë MiG-29 të prodhuar rusisht Serbisë dhe katër të tjerë në 2019.
Ndërsa BE mbetet partneri më i madh dhe më i rëndësishëm ekonomik i Serbisë duke tejkaluar EAEU, udhëheqja serbe ka shumë pak nxitje të heqë dorë nga bashkëpunimi me të ngjashmit e Lukashenkos, pasi perspektiva e anëtarësimit serb në BE është e largët.
Faktorët vendas, përfshirë opinionin publik dhe lojtarët e lobeve, gjithashtu luajnë një rol të fuqishëm.
Ka edhe ndikime të fuqishëm të vetos.
Çelësi është Bogojub Karić, një oligark serb me interesa të thella biznesi me regjimin e Lukashenkos.
Kohët e fundit është zbuluar se qeveria e Lukashenkos ndau projekte prej 1 miliard $ [820 milion €] të pasurive të patundshme në Minsk për kompanitë në pronësi të Karić.
Vëllai i Bogoljub, Dragomir është shefi i grupit parlamentar të miqësisë me Bjellorusinë në parlamentin serb.
Meqenëse familja Karić është pjesë e koalicionit qeverisës, mund të pritet që ata të jenë një përbërës me ndikim në krijimin e politikës ndaj Bjellorusisë.
Në ato rrethana, nuk ka shumë të ngjarë që Serbia të bashkohet me sanksionet e BE kundër Bjellorusisë nëse Moska nuk i kthen shpinën Lukashenkos.
Përkthyer dhe përshtatur nga Eu Observer/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
BE po kërkon të mos e provokojë Putinin!
BE-ja nuk njeh rezultatet e zgjedhjeve në Bjellorusi
BE me Putinin: “Tërhiq por mos e këput”!
