Joe Biden ishte 12 vjeç në 1955 kur Duight Eisenhouer u ul në Gjenevë me Nikita Hrushovin për samitin e parë dypalësh midis udhëheqësve të Amerikës dhe Bashkimit Sovjetik.
Presidenti aktual amerikan ishte një senator 42-vjeçar që punonte për kontrollin e armëve kur Ronald Reagan u ul në një divan me Mikhail Gorbachev për herë të parë në të njëjtin qytet, duke nisur atë që doli të ishte hapi i parë drejt përfundimit të luftës së ftohtë.
Më 16 qershor ishte radha e Biden të ndeshej me udhëheqësin rus, Vladimir Putin, i cili ka minuar shumë nga arritjet e rendit të pasluftës dhe ka ringjallur disa nga praktikat më të këqija sovjetike. Por megjithëse vendndodhja ishte e njëjtë, komploti ishte i ndryshëm.
Ky nuk ishte një samit midis dy superfuqive që mbanin fatin e botës në duart e tyre. As nuk ishte një përpjekje për të pasur një rivendosje tjetër të marrëdhënies, siç u përpoq Barack Obama. Përkundrazi ishte diçka pak më e errët.
Qëllimi i takimit ishte të menaxhonte një konfrontim të vazhdueshëm duke rregulluar vijat e kuqe, duke sqaruar rregullat e angazhimit dhe duke matur dobësitë e njëri-tjetrit. Marrëveshjet e vetme konkrete ishin fillimi i një raundi të ri bisedimesh bërthamore dhe kthimi i ambasadorëve në postet e tyre.
Këto janë të dyja fitore të vogla, por solide. Fakti që ky kthim në diplomaci prodhoi një psherëtimë lehtësimi ishte një masë e asaj se sa janë bërë të vështira marrëdhëniet që kur Rusia aneksoi Gadishullin e Krimesë dhe nisi një luftë në Ukrainë në 2014.
Samiti ishte një largim nga psikodrama e marrëdhënies së Donald Trump me Putin. Diplomatët amerikanë dridhen ndërsa kujtojnë një konferencë shtypi në Helsinki në të cilën Trump tha se nuk kishte asnjë arsye për të mos i besuar Putinit. Këtë herë nuk kishte asnjë konferencë të përbashkët për shtyp.
Por pas më pak se katër orësh takimi në një vilë të shekullit të 18-të, Putin dhe Biden e dinin se ku qëndronte njeriu tjetër: sulmet kibernetike ndaj infrastrukturës vitale ishin jashtë kufijve; mosmarrëveshjet mbi Ukrainën dhe Bjellorusinë nuk duhet të zgjidhen me mjete ushtarake.
Vrasja e Alexei Navalny, udhëheqësi i burgosur i opozitës, do të sillte pasoja shkatërruese por, për keqardhje siç janë abuzimet e të drejtave të njeriut, ato duhet të trajtohen veçmas nga siguria. Në gjuhën e shqiptuar të luftës së ftohtë, kishte më shumë se një aluzion të pastrimit.
Biden ka rindërtuar marrëdhëniet në terma të mëdhenj, si një garë midis demokracisë dhe autokracisë, e përfaqësuar këtë javë nga Rusia, edhe pse kryesisht nga Kina. Ai e vendosi takimin e tij me Putin në kontekstin e unitetit të ripërtërirë Brenda G 7 dhe NATO-s. Stili dhe retorika e tij kishin për qëllim të theksonin se sa i ndryshëm është ai nga Trump.
Mantra e tij është “të rikthejë parashikueshmërinë dhe stabilitetin” në marrëdhëniet e Amerikës me Rusinë, për të krijuar një bazë për marrëdhëniet që të jenë të punueshme nëse janë edhe kundërshtare, në vend se ato ishin me Bashkimin Sovjetik.
Problemi ishte se njeriu që u ul përballë tij në Gjenevë nuk ishte një udhëheqës i stilit sovjetik i shtrënguar nga ideologjia, hierarkia e partisë dhe, më e rëndësishmja, përvoja e fitores së përbashkët në luftën e dytë botërore.
Përkundrazi, ai është një produkt i kolapsit Sovjetik. Ai kryeson një regjim kleptokratik të dominuar nga shërbimet e dhunshme të sigurisë. Është një regjim që kujdeset më shumë për pasurinë sesa ideologjinë dhe është i preokupuar me mbijetesën e vet sesa me një garë globale me Amerikën, e lëre më me interesat e popullit rus.
Ajo lulëzon nga çrregullimi. Ajo ka pushtuar vendet fqinje, ka helmuar kundërshtarët e saj dhe ka zhvilluar luftë kibernetike dhe informative kundër Perëndimit. Putin flet për rivendosjen e madhështisë së Rusisë ndërsa lejon miqtë e tij të plaçkitin burimet e saj.
Rreziku është që retorika e ashpër e Biden do të jetë një zëvendësim i veprimit të ashpër, në vend se një pararendës i tij. Zanafilla e samitit në këtë drejtim mund të jetë më ilustruese sesa rezultati i tij.
Në Mars, dy muaj pas inaugurimit të tij, që përkoi me kthimin në Rusi dhe burgosjen e Navalny, Biden e quajti Putin një vrasës. Putin buzëqeshi, i uroi Biden shëndet dhe sugjeroi që ata të takoheshin dhe të debatonin në televizion. Zyra e Biden u përgjigj se presidenti kishte gjëra më të mira për të bërë atë fundjavë.
Disa javë më vonë, Putini grumbulloi një ushtri të madhe në kufirin lindor të Ukrainës. Në të njëjtën kohë, ai uli tërë peshën e aparatit të tij të brendshëm të sigurisë për të shtypur lëvizjen e Navalny dhe për të pastruar politikën ruse nga disidenca domethënëse. Disa disidentë u larguan nga vendi. Putin bllokoi disa media të pavarura të mbetura duke i etiketuar si “agjentë të huaj”, duke trembur kështu reklamuesit.
Për të dërguar mesazhin drejt Uashingtonit, spote spanjolle ruse u futën në grupe amerikane për të drejtat e njeriut dhe grupe studiuese që kritikuan Putinin.
Bateritë ukrainase të luftës ruse morën vëmendjen e Biden; dhe ai sugjeroi një samit. Ekipi i tij shpresonte që bërja e një lëshimi ndaj sjelljes së Putinit do ta shtynte atë të shkaktonte më pak telashe. Ndërkohë, ata shpresuan të projektojnë një shembull të ri të vitalitetit demokratik dhe udhëheqjes globale.
Biden më pas i dha Putinit një fitore tjetër, këtë herë duke kundërshtuar kundërshtimet e ndihmësve të tij të lartë duke hequr dorë nga sanksionet në një nga firmat prapa tubacionit Nord Stream 2 të gazit natyror që Rusia po ndërton nën Detin Baltik në Gjermani, duke anashkaluar Poloninë dhe Ukrainën.
Biden e donte këtë si një koncesion jo për Rusinë, por për Gjermaninë dhe për realitetin (tubacioni është 90% i plotë). Megjithatë Putin dhe Volodymyr Zelensky, presidenti i Ukrainës, të cilët mësuan për vendimin e Amerikës vetëm nga media, e konsideruan këtë një fitore të madhe për Rusinë.
Putin ka sinjalizuar se ai, gjithashtu, është i interesuar në një marrëdhënie “të parashikueshme dhe të qëndrueshme” me të cilën ai do të thotë që Amerika duhet të qëndrojë në mënyrë të parashikueshme larg çështjeve të Rusisë dhe oborrit të saj të pasëm.
Me shpresën e tërheqjes së vijave të tij të kuqe, ai parapriu samitin duke nxjerrë jashtë ligjit lëvizjen e Navalny si “ekstremiste”, duke kërcënuar të asgjësonte Ukrainën nëse NATO do të lëvizte më pranë dhe duke mbështetur Aleksandër Lukashenko, diktatorin Bjellorus, i cili muajin e kaluar ndali një avion të Ryanair në mënyrë që të arrestojë një kundërshtar.
Nëse Biden ka nevojë për të ulur tensionet me Rusinë në mënyrë që ai të mund të përqendrohet në një garë më të ngutshme me Kinën, Putin ka nevojë për një komunikim me Amerikën, në mënyrë që ai të përqendrohet në biznesin më urgjent të shtypjes së mospajtimit dhe rindërtimit të perandorisë së tij.
“Gjatë viteve të fundit Kremlini duket se ka arritur në përfundimin se nuk mund të eleminojë njëkohësisht rreziqet e sundimit të tij në vend ndërsa gjithashtu lufton kundër Perëndimit me një kosto ekonomike gjithnjë në rritje,” thotë Andrei Kortunov, kreu i International Russian, një think-tank.
Ndërsa Biden, si Obama para tij, e sheh Rusinë si një shpërqendrim, Putin e sheh Amerikën dhe vlerat e saj si një kërcënim ekzistencial.
“Nëse Putini do të përmbushte listën e dëshirave të Biden, të lirojë të gjithë të burgosurit politikë, të tërhiqet nga Krimea dhe Donbas, dhe të pranojë në Perëndim në pikat e tjera kryesore, kjo do të rezultojë në kolapsin e regjimit ekzistues”, thotë Dmitri Trenin, drejtori i Qendrës Carnegie Moscou, një think-tank.
Në konferencën e tij për shtyp Putin u përpoq të justifikonte shtypjen e tij duke i quajtur kundërshtarët e tij politikë agjentë amerikanë dhe duke treguar padrejtësitë e vetë Amerikës, nga krimi me armë në Gjirin Guantanamo.
Tani për tani, loja e Putin duket se ka paguar. Përparimi në marrëveshjet bërthamore dhe kthimi i ambasadorëve i japin një legjitimitet një regjimi mashtrues që është i përgatitur të sakrifikojë jetë për të mbrojtur pasurinë dhe fuqinë e tij.
Por mbetet të shihet nëse samiti dhe ato që do të vijnë do ta bëjnë regjimin e Putinit më pak të rrezikshëm. Fiona Hill, i cili shërbeu në Këshillin e Sigurisë Kombëtare nën Trump, argumenton se kleptokracia e Putin është bërë një nga kërcënimet më të mëdha të sigurisë për qeveritë perëndimore, së bashku me sulmet kibernetike gjymtuese.
“Ne duhet të tregojmë se jemi të gatshëm ta mbajmë linjën me veprim, jo vetëm me fjalë. Përndryshe ne thjesht po e ftojmë Rusinë të kryejë edhe më shumë lëvizje në vendin e tij.”
Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist/ F.H, Konica.al
