Sinkopa – e njohur edhe si të fikët – është termi mjekësor për një humbje të përkohshme të vetëdijes. Çdo episod i sinkopës është i rëndësishëm për të paktën dy arsye.
Së pari, sinkopi mund të shkaktojë dëmtim, kështu që është e rëndësishme të përpiqeni ta parandaloni atë që të mos përsëritet. Dhe së dyti, sinkopa ndonjëherë mund të jetë shenjë e një problemi serioz themelor mjekësor. Ndërsa disa gjendje mjekësore mund të çojnë në sinkop, deri tani lloji më i zakonshëm i sinkopit është sinkopi vazovagal.
Sinkopa vazovagale (e quajtur ndryshe sinkopa neurokardiogjenike) është një humbje e përkohshme e vetëdijes e shkaktuar nga një refleks neurologjik që prodhon ose zgjerim të menjëhershëm të enëve të gjakut në këmbë, ose një rrahje zemre shumë të ngadaltë (bradikardi), ose të dyja.
Sinkopa vazovagale përbën më shumë se gjysmën e të gjitha episodeve të humbjes së vetëdijes. Ndërsa mjekët shpesh i referohen asaj si një “gjendje të fikëti”, mekanizmi i sinkopit vazovagal në të vërtetë nuk është aq i thjeshtë. Dhe keqkuptimi se si funksionon sinkopa vazovagale mund të çojë në probleme në vendosjen e diagnozës së saktë ose në zgjedhjen e trajtimit adekuat.
Simptomat e sinkopit vazovagal
Ndërsa humbja e vetëdijes me sinkopin vazovagal mund të jetë krejt e papritur, ajo më karakteristike paraprihet nga disa sekonda ose disa minuta me simptoma paralajmëruese. Këto simptoma nganjëherë referohen si një “prodromë” e sinkopit. Ato që ndodhin pasi të “rizgjoheni” quhen “postdromale”.
Simptomat Prodromale
Këto simptoma prodromale shpesh përfshijnë:
Marramendje
Zhurma ose gumëzhitje në veshë
Çrregullime të shikimit, të tilla si shikimi vezullues ose shikimi i turbullt
Djersitje e papritur
Nauze e papritur
Këto simptoma prodromale ndiqen nga një ndjesi e “zbardhjes”, dhe në fund nga humbja e vetëdijes. Koha midis fillimit të simptomave prodromale dhe humbjes së vetëdijes mund të jetë disa minuta, ose vetëm një ose dy sekonda.
Shkaqet
Sinkopa vazovagale ndodh kur diçka nxit refleksin vazovagal, duke bërë që enët e gjakut të zgjerohen papritur. Zgjerimi i enëve të gjakut bën që një pjesë e konsiderueshme e vëllimit të gjakut të grumbullohet në këmbë.
Ky grumbullim shoqërohet shpesh me një ngadalësim të rrahjeve të zemrës. Si rezultat, presioni i gjakut papritmas do të bjerë. Nëse rënia e presionit është e mjaftueshme për të ”vjedhur” oksigjenin e trurit, personit i bie të fikët.
Në shumicën e njerëzve me sinkopë vazovagale, zgjerimi i enëve të gjakut duket të jetë faktori mbizotërues që shkakton humbjen e vetëdijes. Në disa njerëz, ngadalësimi i rrahjeve të zemrës luan një rol të madh.
Shkaktarët e zakonshëm të sinkopit vazovagal përfshijnë:
Dhimbje e papritur, e rëndë
Marrje e gjakut
Të qenit i ekspozuar ndaj një pamje apo ngjarje traumatike
Urinim ose jashtëqitje jashtëzakonisht e vështirë
Kollitje e rëndë
Qëndrimi i palëvizur për periudha të gjata kohore
Duke e stërngarkuar veten në mot të nxehtë
Përdorimi i tepërt i alkoolit ose substancave
Nëse një episod i fikëtit ndjek ndonjë nga këto ngjarje, sinkopa vazovagale është pothuajse me siguri shkaku.
Trajtimi
Njerëzit që kanë një episod të vetëm, të izoluar të sinkopit vazovagal në përgjithësi nuk kërkojnë fare terapi mjekësore. Por nëse keni pasur episode të përsëritura, ka të ngjarë të keni edhe më shumë episode nëse nuk trajtoheni në mënyrë efektive.
Siç e di kushdo me sinkopë vazovagale, këto episode të zbehta shpesh vijnë në kohët më të papërshtatshme ose jopraktike dhe mund të ndikojnë shumë në jetën tuaj. Për fat të mirë, trajtimi është zakonisht mjaft i dobishëm.
Nëse keni episode të përsëritura të sinkopit pavarësisht se keni ndërmarrë hapa për trajtim, duhet të flisni me mjekun nëse nevojitet diçka më shumë sesa vetëm terapia që merrni aktualisht.
