Ndonëse me numër të kufizuar vëzhguesish, OSBE/ODIHR-i ka evidentuar parregullsi të ndryshme gjatë procesit zgjedhor. Në dokumentin e plotë vëzhguesit e ODIHR-it kanë vënë re që disa grupe të rinjsh në disa vende të ndryshme të Shqipërisë gjatë ditës së votimit qëndronin në qendrat e votimit për të monitoruar zonën dhe mbanin shënim se kush shkonte për të votuar. Po ashtu, vëzhguesit e ODIHR-it vunë re se komisionerët që qëndronin në qendrat e votimit përmendin numrin rendor të votuesit që shkonte për të votuar dhe të rinjtë mbanin shënim.
Ndërkaq, në raport thuhet se kreu i shtetit Ilir Meta në disa raste përdori gjuhë agresive, madje në disa raste më të rënda se kryetarët e partive. Një tjetër shqetësim i lidhur me njëri-tjetrin i evidentuar nga ODIHR-i është pretendimi i besueshëm për blerjen e votës dhe se PD-ja, e cila bëri denoncime të shumta, ngriti një strukturë të paligjshme për të mbrojtur votën. Ndërkohë, në aspektin e Kodit Zgjedhor ODIHR vëren se ligji i krijon favore të mëdha liderëve të partive, duke i dhënë mundësi që të kandidojnë në 4 qarqe, ndërkohë për kandidatët e pavarur ligji është penalizues.
PARREGULLSITË NË ZGJEDHJE
Më 30 korrik 2020, ndryshimet kushtetuese futën votimin preferencial. Më pas, ndryshimet në 5 tetor. Kodi Zgjedhor zëvendësoi pragun rajonal për subjektet zgjed- hore dhe e zëvendësoi me një prag kombëtar prej 1 për qind, të parashikuar për një numër minimal për kandidatë në listat e partive dhe lejuan udhëheqësit e partive politike të qëndrojnë si kandidatë deri në katër rrethet zgjedhore. Komisioni i Venecias, Këshilli i Europës dhe ODIHR-i, i cilësuan procedura për miratimin e ndryshimeve në Kushtetutë dhe më pas në Kodin Zgjedhor “Jashtëzakonisht i nxituar”, dhe nuk u parapri nga një proces i duhur konsultimi.
PABARAZIA MES LIDERËVE TË PARTIVE DHE KANDIDATËVE TË PAVARUR
Ndryshimet ligjore të vitit 2020 sigurojnë një përjashtim nga kjo rregull për kryetarët e partive që mund të garojnë deri në katër zona zgjedhore, por mund të mbajnë vetëm një mandat që e zgjedhin vetë ata nëse zgjidhen. Kjo shkel të drejtën për të qëndruar në të njëjtat kushte. Ndërkohë, gara për kandidatët e pavarur ishte e vështirë për shkak se duhet të plotësonin pragun kombëtar.
IDENTIFIKIMI I VOTUESVE
Në disa rajone, IEOM-ja vëzhgoi grupe të rinjsh të mbledhur jashtë QV-ve, të cilët u shfaqën duke kontrolluar zonën. IEOM-ja vuri në dukje shumë raste kur vëzhguesit e partisë mbanin shënim ata që kishin votuan duke regjistruar numrat rendorë të tyre siç është caktuar në listat e zgjedhësve. Ky proces u ndihmua nga komision- erë që njoftonin me zë të lartë numrin rendor të votuesve, të cilët gjithashtu sigurojnë informacion publik mbi shkallën e pjesëmarrjes në zgjedhje. Sipas bashkëbiseduesve të ODIHR-it, kjo praktikë mund të kontribuojë në perceptimin e përgjithshëm, për të cilin palët dhe autoritetet kanë informacion, i cili ka marrë ose nuk ka marrë pjesë në votim. Shteti duhet të garantojë të drejtën për një zgjedhje të lirë dhe të fshehtë. Çdo formë presioni për t’u zbuluar nëse dhe si njerëzit kanë votuar duhet të parandalohen.
STRUKTURA E MBROJTJES SË VOTËS
Ashtu si në zgjedhjet e mëparshme, pretendimet e besueshme të blerjes së votës ishin të pranishme gjatë dhe pas fushatës, dhe hetimet filluan në një numër çështjesh. Pretendime të tilla nuk në çdo parti. PD-ja, që bëri denoncime më të zhurmshme kundër blerjes së votës, ngriti një strukturë potencialisht të paligjshme për të mbrojtur votën, të justifikuara në deklaratat publike. Komandantët e Policisë u takuan nga ODIHR-i dhe theksuan se askush nuk ka të drejtë të krijojë struktura paralele me polica. Agjencitë e zbatimit të ligjit duhet të intensifikojnë përpjekjet për të identifikuar, hetuar dhe ndjekur penalisht rastet e blerjes së votave. Qytetarët duhet të inkurajohen të raportojnë dhe të japin prova të çdo blerje votash ose presioni.
SHFRYTËZIMI I POSTIT NGA MINISTRAT
Kuadri ligjor ndalon keqpërdorimin e burimeve administrative. Ligji parashikon zvogëlimin e avantazheve të detyrës, dhe kufizon shpenzimet buxhetore gjatë katër muajve para zgjedhjeve. Ministrat vazhduan me angazhime zyrtare gjatë gjithë fushatës. Ata rregullisht shfaqeshin në “vizita inspektimi” të ambienteve kryesore siç janë qendrat e vaksinimit, veshja e maskave të fytyrës ose bluzave me “Nr.12”(numri i fletëve të votimit të PS), i cili tërhoqi një publicitet të konsiderueshëm dhe përbënte zgjedhjet për zgjedhjet.
Kryeministri gjithashtu përuroi disa projekte të mëdha të infrastrukturës gjatë periudhës së fushatës. Këto lloj ngjarjesh i siguruan PS-së një avantazh të rëndësishëm, i cili tashmë ishte përforcuar nga dominimi i PS-së në administratën lokale. Përveç kësaj, punësimi publik u rrit ndjeshëm në epërsi deri në zgjedhje, në periudhën që i paraprinë menjëherë moratoriumit për autorizimin e një të reje punësimi në administratën publike.
NUMRI I KANDIDATËVE NË LISTË
Numri i kandidatëve në një listë nuk mund të jetë më i vogël se numri i vendeve në Parlament të caktuar zona zgjedhore përkatëse dhe mund ta kalojë këtë numër deri në dy. Ligji është i paqartë, nëse ekziston një kufi i sipërm për numrin e kandidatëve në një listë. Më 18 mars, komisioneri ua mohoi regjistrimin gjithsej 69 kandidatëve të emëruar nga koalicioni PD-Aleanca për Ndryshim, më baza që këto nominime ishin më të larta se kufiri i sipërm “i nënkuptuar”. KSHC-ja anuloi vendimi i Komisionerit, megjithatë, më 30 mars, Kolegji Zgjedhor mbështeti Komisionerin, vendimin që zbaton në mënyrë efektive një kufi të sipërm për numrin e kandidatëve për listë. Në mënyrë që të ruhet siguria juridike, mund të merren parasysh rishikimet e dispozitave në lidhje me numrin maksimal të kandidatëve në lista dhe renditja e kandidatëve të gjinive të ndryshme
