Për pjesën më të madhe të këtij viti, komentuesit kanë paralajmëruar se rënia e rendimenteve sugjeron që tregu i bonove është gjithnjë e më joracional, jashtë kontaktit me një rimëkëmbje të shpejtë globale dhe të mashtruar nga blerjet e mëdha të bankës qendrore ose baticat dhe zbaticat e pandemisë. Tani, ngjarjet në Kinë sugjerojnë se tregjet e bonove nuk janë aspak të çmendura ose të çmendura.
Zhvilluesi më borxh i pasurive të paluajtshme në botë, Evergrande, është në prag të dështimit. Problemet e saj po jehojnë në të gjithë sektorin e pronës së Kinës dhe në botë, duke zbuluar një arsye shumë racionale pse normat afatgjata të interesit nuk do të rriten shumë: ekonomia globale është shumë e borxhuar dhe financiarisht shumë e brishtë për të trajtuar kushte më të forta të kredisë. Ne jemi të kapur në një kurth borxhi.
Kina është mbërthyer në fundin e thellë të këtij moçali. Në prag të krizës financiare globale të vitit 2008, nivelet e borxhit u rritën në mënyrë dramatike në Shtetet e Bashkuara dhe shumë vende evropiane. Që atëherë, Kina ka udhëhequr me tepricën e borxhit: borxhi privat i mbajtur nga familjet dhe korporatat është rritur me gati 100 pikë përqindje në 260 përqind të prodhimit të brendshëm bruto në Kinë, duke përbërë gati dy të tretat e rritjes globale.
Në fillim të vitit 2016 Kina ishte në pragun financiar. Normat e paracaktuara po rriteshin me shpejtësi. Kapitali po nxitonte jashtë vendit. Për të shmangur një krizë tjetër financiare globale, Rezerva Federale e SHBA duhej të braktiste planet për të shtrënguar politikën monetare dhe autoritetet kineze duhej të injektonin shuma të mëdha parash në sistemin financiar.
Gjatë pesë viteve të ardhshme, Kina u ngadalësua shumë më shpejt sesa do të pritej duke pasur parasysh nivelet e borxhit, falë rritjes meteorike të sektorit të saj të teknologjisë. Ekonomia e re, e udhëhequr nga kompanitë e teknologjisë dixhitale në sektorin privat, ishte praktikisht pa borxhe dhe u rrit në mënyrë shpërthyese. Sektori i teknologjisë tani përbën një mahnitëse 40 përqind të ekonomisë kineze, nga 20 përqind në vitin 2016.
Në prapavijë, megjithatë, bomba e borxhit ishte akoma duke trokitur. Pas vitit 2016, borxhet private u rritën me 20 pikë përqindje shtesë si pjesë e PBB-së, me familjet që merrnin hipotekat me një ritëm rekord. Pjesa më e madhe shkoi për fryrjen e mëtejshme të flluskës së pronës. Rreth 40 përqind e aseteve të sistemit bankar kinez tani janë të lidhura me sektorin e pronës.
Borxhet e papaguara të Evergrande prej më shumë se 300 miliardë dollarë përfaqësojnë vetëm 0.6 përqind të totalit të kredisë në Kinë, por shqetësimi në situata të tilla ka të bëjë gjithmonë me efektin ngjitës të çdo parazgjedhjeje të profilit të lartë. Para vitit 2008, tregu i hipotekave subprime në SHBA arriti kulmin në vetëm 600 miliardë dollarë para se të shkatërrohej dhe kërcënonte të rrëzonte sistemin financiar global.
Shumica e analistëve financiarë argumentojnë se Kina nuk mund të lejojë të lejojë që Evergrande të shkatërrohet plotësisht dhe të rrezikojë një krizë tjetër borxhi. Por këtë herë politika është në konflikt të drejtpërdrejtë me ekonominë.
Presidenti kinez Xi Jinping po përpiqet të ringjallë një formë të socializmit që të kujton epokën e Mao Ce Dunit. Qeveria e tij ka filluar goditjen e teprimeve të kapitalizmit, duke përfshirë pasurinë dhe fuqinë e manjatëve të teknologjisë, dhe spekulimet e shfrenuara dhe rritjen e borxheve të sektorit të pronës.
Problemi: ajo që ndodh në Kinë nuk qëndron më në Kinë, e cila është motori kryesor i rritjes globale. Në shumë mënyra, Kina ndjek të njëjtin model të deformuar të kapitalizmit si shumica e vendeve perëndimore, vetëm më shumë, duke marrë nivele gjithnjë në rritje të borxhit për të gjeneruar gjithnjë e më pak rritje.
Rezultati është rritja e brishtësisë financiare. Ashtu si rivalët e saj më të përparuar nga SHBA në Japoni, Kina ka krijuar një sistem financiar që ka nevojë të vazhdueshme për mbështetje dhe stimul qeveritar. Politikëbërësit e mbajnë rritjen ekonomike me çdo kusht dhe në mënyrë të përsëritur tërhiqen nga politika shtrënguese në aluzionin më të vogël të problemeve ekonomike ose financiare. Sa herë që një kompani me ndonjë pasojë bie në vështirësi, autoritetet ndërhyjnë me një ndihmë shpëtimi. Kjo është veçanërisht e vërtetë në Kinë, ku vitet e fundit normat e parazgjedhur kanë rënë shumë nën mesataret shumë të ulëta globale.
Të kushtëzuar për të pritur që qeveria të ndërhyjë në kohë për të shmangur çdo krizë, investitorët globalë ende nuk kanë tërhequr para nga Kina. Por nëse Xi do të largohej nga e kaluara, duke pastruar borxhet dhe duke lejuar që vonesat të rriten, kjo mund të shkaktojë një avari nervore në sistemin financiar të botës.
Ajo që ka të ngjarë të jemi dëshmitarë gjatë muajve të ardhshëm është një përplasje epike midis një udhëheqësi me fuqi supreme të vendosur për të ndryshuar kursin e kombit të tij dhe kufizimeve ekonomike të vendosura nga borxhet e mëdha. Tani për tani, tregjet janë ende duke vënë bast se aksionet janë shumë të larta, madje edhe për një udhëheqës aq të fuqishëm sa Xi, për të hequr papritmas Kinën nga një formë kapitalizmi e furnizuar me borxhe që bota ka praktikuar prej vitesh.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Financial Times
