Nëse gishtat ose këmbët zbehen ndonjëherë (ose bëhen edhe të bardha ) dhe mpihen kur ekspozoheni ndaj të ftohtit, mund të supozoni se thjesht keni qarkullim të dobët. Kjo ishte ajo që mendoja kur fillova të vëreja këtë problem me duart e mia shumë vite më parë. Zakonisht ndodhte afër fundit të një ecjeje të gjatë në një pasdite pranvere ose vjeshte, kur temperaturat binin dhe unë nuk kisha doreza në dorë. Gishtat rozë, do të bëheshin të bardhë dhe thonjtë mernin një nuancë kaltëroshe. Siç e zbulova shpejt, kam fenomenin e Raynaud-it, një ekzagjerim i shtrëngimit normal të enëve të gjakut.
Fenomeni Raynaud: Jo vetëm qarkullim i dobët
Kur jeni të ekspozuar ndaj një mjedisi të ftohtë, trupi reagon duke u përpjekur të ruajë temperaturën bazë. Enët e gjakut pranë sipërfaqes së lëkurës ngushtohen, duke ridrejtuar rrjedhën e gjakut më thellë në trup. Nëse keni fenomenin Raynaud, ky proces është më ekstrem, madje edhe ndryshime të lehta në temperaturën e ajrit mund të shkaktojnë një episod.
Moti i ftohtë është shkaktari klasik i fenomenit Raynaud. Por mund të ndodhë në çdo kohë të vitit – për shembull, kur dilni nga një pishinë e ngrohur, hyni në një ndërtesë me ajër të kondicionuar ose arrini në seksionin e ngrirësit në supermarket. Përveç duarve, Raynaud mund të prekë edhe këmbët dhe, më rrallë, hundën, buzët dhe veshët. Gjatë një episodi, arteriet e vogla që furnizojnë gishtat e duarvë dhe gishtat e këmbëve kontraktohen në mënyrë spazmike, duke penguar rrjedhjen e gjakut të pasur me oksigjen në lëkurë. Disa prej këtyre enëve madje shemben përkohësisht, dhe lëkura bëhet e zbehtë dhe e ftohtë, ndonjëherë duke u zbardhur në një ngjyrë të bardhë.
Teknikisht, fenomeni i Raynaud është një problem i qarkullimit, por është shumë i ndryshëm nga ajo që mjekët nënkuptojnë me qarkullim të dobët. Qarkullimi i kufizuar ose i dobët zakonisht prek njerëzit e moshuar, arteriet e të cilëve janë ngushtuar me pllaka yndyrore (të njohura si ateroskleroza), e cila shpesh shkaktohet nga kolesteroli i lartë, presioni i lartë i gjakut dhe pirja e duhanit. Në të kundërt, Raynaud zakonisht prek të rinjtë (kryesisht gratë) pa këto probleme – dhe defekti i qarkullimit është përgjithësisht i përkohshëm dhe plotësisht i kthyeshëm.
Parandalimi dhe trajtimi i fenomenit Raynaud
Siç mund ta dëshmoj, trajtimi më i mirë për këtë gjendje është parandalimi i episodeve në radhë të parë, kryesisht duke shmangur ekspozimin e papritur ose të pambrojtur ndaj temperaturave të ftohta. Gjithmonë mbaja doreza të trasha në dimër përpara se të dilja jashtë, por tani ,,mbaj shtresa dhe doreza shtesë edhe kur temperatura mund të bjerë edhe pak, ose moti mund të jetë me shi ose me erë. Këshilla të tjera përfshijnë ngrohjen paraprake të makinës në dimër para se të hyni brenda dhe mbajtjen e dorezave në korridoret e ftohta të dyqaneve ushqimore.
Në përgjithësi, është më mirë të shmangni sjelljet dhe ilaçet që shkaktojnë ngushtimin e enëve të gjakut. Këtu përfshihet mos pirja e duhanit dhe mosmarrja e medikamenteve të caktuara, të tilla si formula për të ftohtin dhe alergjitë që përmbajnë fenilefrinë ose pseudoefedrinë dhe ilaçe kundër migrenës që përmbajnë ergotaminë. Stresi emocional gjithashtu mund të provokojë një episod të Raynaud-it, prandaj merrni parasysh mjetet dhe teknikat që mund t’ju ndihmojnë të lehtësoni stresin.
Nëse është e nevojshme, mjeku mund të përshkruajë një ilaç që relakson enët e gjakut, zakonisht një bllokues të kanalit të kalciumit si nifedipina (Adalat, Procardia). Ju mund të mos keni nevojë t’i merrni këto barna gjatë gjithë kohës, por vetëm gjatë sezonit të ftohtë, kur Raynaud tenton të përkeqësohet.
