Në janar 2022, parlamenti italian (së bashku me përfaqësuesit rajonalë) do të hedhë vota të fshehta për të zgjedhur presidentin e ardhshëm të vendit dhe zgjedhja e tij do të ketë implikime shumë më të gjera nga sa e kuptojnë shumica e njerëzve.
Në fakt, ne i kemi identifikuar zgjedhjet presidenciale italiane si një nga tre votat që mund të përcaktojnë fatin e Bashkimit Evropian në vitet e ardhshme – dy të tjerat janë zgjedhjet federale gjermane të mbajtura në shtator dhe zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare franceze në prillin e ardhshëm. dhe qershor, respektivisht.
Në përgjithësi besohet se presidenti italian kryen vetëm një rol ceremonial (si presidenti gjerman). Në fakt, megjithëse kushtetuta italiane e vendos Republikën si një demokraci parlamentare – me qeverinë e varur nga besimi i legjislaturës së zgjedhur – ky sistem fitohet vetëm gjatë periudhave të “qetësisë” relative.
Kur sistemi politik dominohet nga parti që funksionojnë mirë që janë të afta të sigurojnë një shumicë solide në parlament, roli i presidentit është relativisht margjinal.
Por në periudha “turbulente”, kur sistemi politik është i dobët dhe i paaftë për të dhënë zgjidhje të qëndrueshme, presidenti bëhet një deus ex machina.
Dy mjetet më të rëndësishme në dispozicion të presidentit janë fuqia për të emëruar kryeministrin dhe për të miratuar kabinetin e kryeministrit; dhe fuqinë për të shpërndarë parlamentin pasi të ketë “dëgjuar” kryetarët e dy dhomave.
Për më tepër, si nënshkruesi i pothuajse të gjitha ligjeve dhe dekreteve, presidenti italian ka gjithashtu fuqinë për të dërguar legjislacionin në parlament. Presidenti gjithashtu shërben si komandant i përgjithshëm i ushtrisë dhe si kreu i organit drejtues të gjyqësorit.
Për shkak të këtyre roleve, është njohur prej kohësh se ka dy linja komandimi në Itali. I pari drejtohet nga kryeministri, i cili e ushtron pushtetin nëpërmjet ministrave të qeverisë dhe sistemit më të gjerë politik. Kryeministri është zyrtarisht përgjegjës për punët e brendshme dhe ka ndikimin më të madh në jetën e përditshme të njerëzve. Legjitimiteti politik është kyç për funksionimin e kësaj zyre.
Linja e dytë e komandës është më shumë institucionale (dhe e nënkuptuar) sesa politike. Presidenti është përgjegjës për marrëdhëniet e Italisë me Evropën (përfshirë respektimin e traktateve dhe rregullave të BE-së) dhe me aleatët si Shtetet e Bashkuara. Presidenti ushtron ndikim përmes strukturave teknokratike të Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave, veçanërisht Zyrës së Gjithëfuqishme të Kontabilitetit (Ragioneria Generale dello Stato) dhe Bankës së Italisë. Në rastet e kaluara kur sistemi politik italian dukej se po kthehej drejt pozicioneve populiste anti-evropiane, ishte presidenti ai që siguroi aleatët për angazhimin e vazhdueshëm të vendit ndaj marrëveshjeve ndërkombëtare.
Zgjedhjet e ardhshme presidenciale të Italisë po vijnë në një moment vendimtar.
E aprovuar për të marrë gati 200 miliardë euro (225 miliardë dollarë) grante të kushtëzuara dhe kredi të lira nga fondi i BE-së, Gjenerata e ardhshme 750 miliardë euro, Italia do të nisë një program ambicioz reformash midis 2022 dhe 2026.
Duke treguar se rishpërndarja brenda BE-së mund të duke u realizuar me efikasitet dhe efektivitet, Italia mund të ndryshojë rrënjësisht politikën e BE-së, duke krijuar terrenin për një mekanizëm të përhershëm rishpërndarjeje dhe krijimin e një bashkimi fiskal.
Implikimet e politikës do të ishin të thella. BE-ja do të kishte mjete më të mëdha për të lidhur mbështetjen fiskale me reformat strukturore kombëtare, me synimin për të rritur potencialin e rritjes së bllokut.
Në të njëjtën kohë, politika monetare do të luante një rol relativisht më të vogël, ku Banka Qendrore Evropiane do të përqendronte vëmendjen e saj pothuajse ekskluzivisht në kontrollin e inflacionit, në vend që të ndjekë masat e pasme për të ndarë rrezikun në mungesë të një thesari të përbashkët.
Por nëse Italia rezulton e paaftë të shpenzojë fondet e BE-së në mënyrë efektive, gjenerata e ardhshme e BE-së do të mbahet mend si një ushtrim i vetëm. Sigurimi i stimulit ekonomik do të vazhdojë të jetë një detyrë për politikëbërësit fiskalë të nivelit kombëtar dhe BQE.
Prandaj është thelbësore që Italia të ketë sukses në bërjen e ekonomisë së saj më konkurruese dhe më efikase.
Ka dy rrugë. E para e konsideron Draghin të mirëvendosur për të vazhduar të shërbejë si kryeministër të paktën deri në fund të parlamentit aktual në shkurt 2023.
Kjo do ta lejonte atë të mbikëqyrte zbatimin fillestar të planit ndërsa partitë e qendrës manovrojnë për të ofruar një platformë politike që do të siguronte atë me një shumicë të re në zgjedhjet e ardhshme të përgjithshme.
Ai do të kishte të paktën deri në vitin 2023 – dhe ndoshta deri në vitin 2028 – për të zbatuar axhendën e gjeneratës tjetër të BE-së.
E dyta: Draghi të bëhej president.
Opsioni i parë duket më i lehtë, sepse qeveria aktuale do të mbetet e paprekur nga zgjedhjet presidenciale të 2022; por mund të ketë telashe vitin e ardhshëm, sepse nuk ka asnjë garanci që Draghi do të kthehej si kryeministër.
Skenari i dytë do të varej nga fitimi i Draghit në votimin e fshehtë për presidencën, gjë që gjithashtu nuk mund të garantohet; por do të mbyllej në praninë e tij si kreu i shtetit për shtatë vitet e ardhshme. Sipas mendimit tonë, kjo duket e preferueshme.
Italia mbetet lidhja më e dobët në eurozonë, që do të thotë se politikëbërja italiane dhe vendimmarrësit pas saj do të jenë çelësi për mbijetesën dhe prosperitetin e BE-së në vitet e ardhshme.
Nëse partitë populiste do të ktheheshin në pushtet me nivele tashmë kaq të larta borxhi dhe deficiti, anëtarësimi i Italisë në eurozonë mund të vihej në dyshim, duke paralajmëruar të gjitha llojet e ndërprerjeve të tregut.
Larg nga një ritual pro forma, votimi i ardhshëm presidencial italian nuk mund të ishte më i rëndësishëm.
Përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
