Ka shumë gjëra që po ndodhin në Evropë tani: Parisi dhe Roma kanë nënshkruar Traktatin e Quirinale; Shërbimi Evropian i Veprimit të Jashtëm nën Përfaqësuesin e Lartë Josep Borrell ka qarkulluar një draft të Kompasit Strategjik, duke përcaktuar një strategji të sigurisë dhe mbrojtjes të BE-së për 5-10 vitet e ardhshme; dhe tre partnerët e koalicionit në qeverinë e re federale të Gjermanisë janë angazhuar për një program ambicioz që paraqet vizionin e një federate evropiane. Më e rëndësishmja, të gjitha sa më sipër kanë një qëllim të përbashkët: forcimin e “sovranitetit evropian” ose autonominë strategjike të BE-së.
Këto zhvillime kanë ardhur ndërsa Bashkimi Evropian po përballet me një sërë sfidash, të përqendruara në një pyetje thelbësore: si mund të përballet më së miri blloku me fqinjët, rivalët dhe konkurrentët e tij problematik në mbarë botën, nga Afrika në Kinë dhe Rusia në Turqi?
Autonomia strategjike tregon forcimin e ndikimit të BE-së, nëse jo përmes të 27-ve që veprojnë në unison, atëherë përmes “koalicioneve të vullnetit” ose formave të “bashkëpunimit të zgjeruar” në të cilat grupet e shteteve anëtare me të njëjtin mendim veprojnë së bashku. Një marrëveshje dypalëshe e bazuar në këtë logjikë ishte, në fund të fundit, pakti i mbrojtjes i shtatorit midis Greqisë dhe Francës.
Natyrisht, angazhimi i Evropës ndaj aleancës euroatlantike mbetet përtej çdo dyshimi; Autonomia strategjike kërkon të forcojë shtyllën evropiane të NATO-s, jo ta zëvendësojë atë. Megjithatë, fokusi i NATO-s po largohet nga zonat evropiane me shqetësim si Mesdheu dhe Afrika. Fakti që, pas Brexit-it, 80% e shpenzimeve të NATO-s për mbrojtjen vijnë nga vende jashtë BE-së, është një tregues se prioritetet e NATO-s nuk do të përkojnë domosdoshmërisht me ato të Bashkimit Evropian.
Këtu është një pyetje kyçe: Si silleni me Kinën? Evropa e sheh Kinën si një konkurrente ekonomike, një rival sistematik dhe një partner në çështje të tilla si klima globale. Përsa i përket teknologjisë, e vetëdijshme për implikimet e sigurisë, Evropa kërkon pavarësinë nga Kina dhe rreshtohet pranë SHBA-së. Por Bashkimi Evropian ka një interes të fortë në ruajtjen e lidhjeve të tij ekonomike me Kinën; Kompanitë evropiane, ekonomia evropiane, janë shumë më të ekspozuara ndaj Kinës sesa Shtetet e Bashkuara. Në fakt, 11% e eksporteve të BE-së shkojnë në Kinë, krahasuar me vetëm 6% të eksporteve të SHBA.
“Evropa e vjetër” e di gjithashtu se përshkallëzimi i tensioneve me Kinën në një luftë të re të ftohtë mbart me vete rrezikun që një luftë e nxehtë të kthehet në një profeci vetëpërmbushëse.Pasi ka jetuar (dhe ka vdekur) gjatë shekujve të luftërave të zhvilluara në territoret e saj, Evropa priret të jetë më e pjekur dhe më e matur.
Bashkimi Evropian është një projekt paqeje dhe një politikë që doli nga një treg i përbashkët, dhe politika e tij e jashtme ndan këtë linjë.
Magnetizmi i një tregu të vetëm evropian që tregton me botën është burimi i fuqisë së Evropës – gjurma e saj globale ekonomike, tregtare dhe rregullatore, e quajtur herë pas here si “efekti i Brukselit”.
Përballë Rusisë, BE-ja (e vjetër) mbart të njëjtat reflekse. Ndërsa nuk ka iluzione në lidhje me autoritarizmin e Putinit, përhapjen e dezinformatave dhe mbështetjen për të djathtën ekstreme të Evropës, Bashkimi Evropian gjithashtu kupton nevojën për dialog me Rusinë. Ky realizëm duket se ndahet nga administrata Biden, e cila dëshiron të parandalojë një rreshtim strategjik midis Kinës dhe Rusisë.
Çfarë sugjeron e gjithë kjo për Greqinë? NATO dhe lidhjet e ngushta të vendit me SHBA-në janë shtylla të sigurisë kombëtare të Greqisë. Në të njëjtën kohë, NATO ka kufijtë e saj: Turqia është gjithashtu një anëtare, që do të thotë se organizata mbetet neutrale në çdo mosmarrëveshje greko-turke.
Kjo nuk është e vërtetë për Bashkimin Evropian, një bashkim i përkushtuar në mënyrë kushtetuese për solidaritet midis anëtarëve të tij. Pozicioni i BE-së ndaj Turqisë është larg nga neutraliteti, edhe pse Greqia shpesh do të preferonte që ajo të ishte më bindëse. Varësia thelbësore e Turqisë nga Bashkimi Evropian, deri tani partneri më i madh tregtar i Turqisë, e bën atë të ndjeshme ndaj presionit ekonomik dhe politik të BE-së (ose kërcënimit prej tij), nëse është e nevojshme.
Si shembull, BE-ja po lançon një instrument të ri të fuqishëm anti-shtrëngues, duke fuqizuar Komisionin Evropian për të aplikuar tregti, investime ose kufizime të tjera për çdo vend jashtë BE-së që ndërhyn në mënyrë të padrejtë në zgjedhjet e politikave të bllokut ose shteteve të tij anëtare.
BE-ja është partneri më i qëndrueshëm dhe afatgjatë i Greqisë, mbi aleancat e rastësishme rajonale, disa prej të cilave mund të rezultojnë jetëshkurtra. Forcimi i autonomisë strategjike të BE-së (gjithashtu një prioritet i Francës, aleatit më të ngushtë të Greqisë pas marrëveshjes dypalëshe të mbrojtjes) është qartësisht në interesin e Greqisë. Në të njëjtën kohë, Greqia ndan pragmatizmin e Evropës (të vjetër) në refuzimin e logjikës së konfrontimeve të luftës së ftohtë. Mësimet e historisë nuk kanë qenë të lira për Kontinentin e Vjetër.
George Pagoulatos është profesor i politikës dhe ekonomisë evropiane në Universitetin e Ekonomisë dhe Biznesit të Athinës dhe drejtor i përgjithshëm i Fondacionit Helen për Politikën Evropiane dhe të Jashtme (ELIAMEP).
Burimi: Gazeta greke Kathimerini
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
