Shpejtësia e rikthimit ekonomik nga recesioni i madh i vitit 2020 ka befasuar shumë parashikues. Prodhimi në 38 vendet kryesisht të pasura të OECD-së së bashku ndoshta ka tejkaluar nivelin e tij para krizës disa muaj më parë. Norma mesatare e papunësisë në të gjithë klubin, në 5.7%, është në përputhje me mesataren e pasluftës. Të ardhurat agregate të familjeve, të përshtatura për inflacionin, janë mbi nivelin e parakrizës. Pamja e përgjithshme ka qenë jashtëzakonisht beninje, edhe pse disa variante të koronavirusit u shfaqën gjatë vitit. Por fsheh dallime të thella poshtë. Pandemia ka krijuar fitues dhe humbës dhe shpërndarja mes tyre ka të ngjarë të vazhdojë në vitin 2022.
Për të vlerësuar këto dallime, The Economist ka mbledhur të dhëna për pesë tregues ekonomikë dhe financiarë, PBB, të ardhurat e familjeve, performancën e tregut të aksioneve, shpenzimet kapitale dhe borxhin e qeverisë, për 23 vende të pasura. Ne kemi renditur çdo ekonomi sipas performancës së tyre për secilin tregues, duke krijuar një tabelë të përgjithshme të ligës. Disa vende mbeten në gropa ekonomike, ndërsa të tjerat po ecin më mirë se sa para pandemisë në pothuajse çdo masë. Danimarka, Norvegjia dhe Suedia janë të gjitha afër majës, dhe ekonomia amerikane gjithashtu ka performuar mjaft mirë. Megjithatë, shumë vende të mëdha evropiane, duke përfshirë Britaninë, Gjermaninë dhe Italinë, kanë dalë më keq. Spanja ka bërë më të keqen nga të gjitha.
Ndryshimi në prodhimin e përgjithshëm që nga fundi i 2019 ofron një pamje të shëndetit ekonomik. Disa vende dukeshin gjithmonë të prekshme ndaj ndalimeve të udhëtimit dhe një kolapsi në shpenzimet e shërbimeve, veçanërisht ato në Evropën Jugore, të cilat varen shumë nga turizmi. Vende të tjera, përfshirë Belgjikën dhe Britaninë, pësuan nivele të larta të infeksioneve dhe vdekjeve nga Covid-19, të cilat nga ana e tyre kufizuan shpenzimet e konsumatorëve.
Të dhënat granulare ndihmojnë në plotësimin e figurës. Ndryshimi në të ardhurat e familjes jep një kuptim se sa mirë kanë bërë familjet, pasi përfshin jo vetëm të ardhurat nga punësimi, por edhe ndihmat nga qeveritë. Masa jonë është në terma realë, e cila përshtatet me fuqinë blerëse të reduktuar si rezultat i rritjeve të fundit të inflacionit.
Në disa vende, veçanërisht ato ku ndikimi i virusit ishte relativisht i lehtë, tregjet e punës nuk pësuan shumë, duke i lejuar njerëzit të vazhdojnë të fitojnë. Shkalla e papunësisë në Japoni mezi është ulur që nga fillimi i pandemisë. Në të kundërt, norma e Spanjës u rrit me tre pikë përqindjeje midis shkurtit dhe gushtit 2020.
Disa qeveri më shumë sesa kompensojnë të ardhurat e humbura të njerëzve nga puna duke u dërguar atyre shuma të mëdha parash. Kjo ishte strategjia e Amerikës: megjithëse papunësia u rrit ndërsa ekonomia u bllokua, familjet morën më shumë se 2 trilion dollarë transferta qeveritare këtë vit dhe të kaluar, në formën e përfitimeve të papunësisë dhe çeqeve stimuluese. Kanadaja bëri diçka të ngjashme. Megjithatë, vende të tjera, si Balltiku, e përqendruan fuqinë e tyre fiskale në mbrojtjen e fluksit të parave të firmave ose në zgjerimin e kapacitetit të kujdesit shëndetësor. Austria dhe Spanja nuk dukej se nuk ruanin vendet e punës dhe as kompensonin humbësit: në të dy vendet të ardhurat reale të familjeve janë ende rreth 6% nën nivelin e tyre para pandemisë.
Po kompanitë? Performanca e bursës lë të kuptohet për shëndetin e tyre, si dhe për atraktivitetin e një vendi për investitorët e huaj. Çmimet e aksioneve në Britani janë pak më të ulëta sot sesa në prag të pandemisë, një reflektim, ndoshta, i pasigurisë së shkaktuar nga Brexit. Britania gjithashtu pret më pak kompani në sektorët me rritje më të lartë që kanë përfituar nga adoptimi i teknologjisë së shkaktuar nga pandemia dhe nga normat më të ulëta të interesit. Amerika, e cila ka më shumë firma të tilla, ka parë një rritje të tregut të aksioneve. Por nuk ka asgjë në bursat e Evropës veriore, ku çmimet janë rritur. Tre nga dhjetë firmat më të mëdha sipas kapitalizimit të tregut në tregun danez janë në kujdesin shëndetësor, aksione të përshtatshme për t’u mbajtur në një pandemi.
Shpenzimet kapitale, masa jonë e katërt, ofron një matës të optimizmit të bizneseve për të ardhmen. Disa vende janë në mes të një bumi kapitali: në Amerikë, për shembull, sipërmarrësit po dallojnë mundësitë e krijuara nga pandemia dhe kompanitë po shpenzojnë shumë për teknologjitë që e bëjnë punën nga shtëpia më efikase. Në tetor Goldman Sachs, një bankë, parashikoi që kompanitë e S&P 500 do të shpenzonin 18% më shumë për kapitalin dhe kërkimin dhe zhvillimin në vitin 2022 sesa në 2019. Investimet në disa vende të tjera, nga ana tjetër, janë më të qetë. Norvegjia ka parë shkurtime në kapitalin e naftës dhe gazit.
Treguesi ynë i fundit është borxhi publik. E njëjta gjë, një rritje e madhe e borxhit të qeverisë është më e keqe se ajo e vogël, pasi mund të tregojë rritje potencialisht më të mëdha të taksave dhe shkurtime të shpenzimeve në të ardhmen. Jo çdo vend ka grumbulluar borxhe të mëdha gjatë pandemisë, edhe nëse Amerika, Britania, Kanadaja dhe të tjerët sigurisht që kanë. Borxhi publik suedez është rritur me vetëm gjashtë pikë përqindjeje si pjesë e PBB-së. Ky është një reflektim, ndoshta, i faktit që vendi shmangi kryesisht bllokimet e rrepta, duke kërkuar më pak mbështetje fiskale.
Rimëkëmbja ekonomike do të vazhdojë në vitin 2022 (megjithëse përhapja e variantit Omicron ka bërë që parashikuesit të zvogëlojnë shpejtësinë e tij të pritshme). Pamja e përgjithshme ndoshta do të maskojë përsëri variacionin e gjerë. OECD pret që disa nga performuesit më të këqij të fillojnë të arrijnë: Italia, për shembull, parashikohet të rritet me 4.6% në 2022, mbi ritmin mesatar për klubin prej 3.9%.
Por të vonuarit kanë një rrugë të gjatë për të bërë. Deri në fund të vitit të ardhshëm, OECD pret që PBB-ja e kombinuar e tre vendeve tona të renditura më të larta të jetë 5% më e lartë se niveli i tij para pandemisë. Prodhimi për tre performuesit më të këqij, ndërkohë, pritet të jetë vetëm 1% më i lartë se sa ishte përpara Covid-19. Efektet e pabarabarta të pandemisë, me fjalë të tjera, do të qëndrojnë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga The Economist
