Si një ekonomist i shkëlqyer, Mario Draghi e njeh teorinë e të dytit më të mirë.
Ai do të qëndronte si kryeministër i Italisë për pesë vitet e plota të planit kombëtar të rimëkëmbjes dhe elasticitetit të investimeve publike kryesisht të financuara nga BE dhe reformave që ai ka zbatuar që kur mori detyrën në shkurt.
Por nëse rezultati i përsosur është i paarritshëm, është e drejtë të shkoni për zgjidhjen më të mirë jo perfekte. Kjo është që Draghi të zgjidhet si president i republikës nga parlamenti italian në fund të janarit dhe më pas të mbikëqyrë çështjet si kreu i shtetit për shtatë vitet e ardhshme.
Ky opsion është i dyti më i mirë, sepse një ide e mëtejshme e shumëpërfolur – e qëndrimit të Draghit si kryeministër deri në vitin 2023, kur duhet të mbahen zgjedhjet e ardhshme të përgjithshme – është një iluzion.
Përparimi i tij i konsiderueshëm gjatë 10 muajve të tij në detyrë ka varur nga një armëpushim midis grupit të gjerë të partive në koalicionin e tij, me vetëm Vëllezërit e Italisë të ekstremit të djathtë në opozitë.
Pas janarit, armëpushimi mund të zgjasë më së shumti për gjashtë muaj të tjerë përpara se të fillojë ethet zgjedhore.
Gjashtë muaj me duart e tij në një timon gjithnjë e më të lëkundur kundrejt shtatë viteve si një polic trafiku i ekzaltuar: kjo është zgjedhja e vërtetë me të cilën përballet Draghi, i cili ende nuk ka konfirmuar se është i gatshëm të jetë president, dhe parlamentarët e Italisë.
Sergio Mattarella, kreu i shtetit në pension, ka përjashtuar në mënyrë të përsëritur mundësinë për të shërbyer një pjesë të një mandati të dytë.
Por edhe nëse ai do të ishte i bindës, kjo vetëm do ta shtynte çështjen dhe do të rriste rrezikun që dikush tjetër përveç Draghit të zgjidhej përfundimisht për ta pasuar atë.
Kjo nuk është mënyra ideale për të rigjallëruar një vend që ka stagnuar për pjesën më të madhe të 30 viteve që kur Draghi, si drejtor i përgjithshëm i Thesarit, ndihmoi të largonte Italinë nga një krizë e borxhit publik të vitit 1992.
Një përpjekje për reformën e teksteve shkollore do të kërkonte 10 vjet në detyrë, të ndihmuar nga një bazë e qëndrueshme politike.
Në botën reale, gjithmonë të paqëndrueshme të politikës italiane, qeveria e Draghit ka arritur tashmë shumë. Plani për të shpenzuar 191.5 miliardë euro para nga Fondi i Gjeneratës së ardhshme të BE-së, plus 30.6 miliardë euro nga fondet e veta të Italisë, ka fituar vlerësime.
Investimet e saj në infrastrukturë, tranzicioni i energjisë dhe dixhitalizimi synojnë të plotësojnë kriteret që vetë Draghi vendosi në gusht 2020, ndërsa një qytetar privat, kur tha se borxhi publik shtesë mund të justifikohej vetëm nëse qëndronte për të rritur potencialin produktiv të ekonomisë.
Vështirësia është se për ta bërë këtë kërkon jo vetëm që paratë të shpenzohen mirë.
Ai gjithashtu duhet të shoqërohet me reforma të thella dhe të qëndrueshme në administratën publike, drejtësinë dhe sistemin tatimor. Investitorët privatë duhet të besojnë se ndryshime të tilla janë të përhershme.
Një rrezik i lartë është se ky shpërthim i investimeve publike do t’i blejë Italisë disa vite të mira, pas të cilave ajo do të ngecë përsëri.
Disa nga ato reforma kanë filluar, me një sërë ligjesh të miratuara këtë vit.
Por Italia nuk ka vuajtur kurrë mungesën e ligjeve të reja. Ajo që ka munguar ka qenë zbatimi i qëndrueshëm dhe koherent i reformave.
Disa muaj të tjerë të Draghit si kryeministër do të ishin të dobishëm për këtë, por jo transformues.
Ajo që duhet është që ekuilibri në politikën italiane të zhvendoset drejt pranimit dhe zbatimit afatgjatë të reformave të tilla, në mënyrë që ato të mund të durojnë përmes qeverive të njëpasnjëshme.
Kjo është një urdhër i gjatë, por kushtet e rrepta të vendosura nga Komisioni Evropian për çdo këst të fondeve të BE-së do t’i japin një shans.
Megjithatë, edhe më mirë do të ishte që kushtet e debatit publik të rivendoseshin, në një mënyrë të qëndrueshme dhe koherente, nga një kryetar shteti i mbajtur me respekt të lartë brenda dhe jashtë vendit. Me fjalë të tjera, nga Presidenti Draghi.
Për dekada, presidenca e Italisë ishte margjinale dhe kryesisht ceremoniale në funksion. Por ndërsa partitë politike janë fragmentuar në kohët e fundit, presidentët kanë përdorur fuqitë e kufizuara të rolit – shpërndarjen e parlamentit, emërimin e kryeministrave, miratimin e kabineteve – në mënyrë gjithnjë e më efektive.
Dy të fundit, Giorgio Napolitano dhe Mattarella, kanë vepruar si një përzierje e karriges joekzekutive dhe papës laike.
Nëse ai ngjitet në Quirinale në shkurt, ka të ngjarë të mbetet mbështetje e mjaftueshme në parlament për formimin e një qeverie të re, të përkohshme, ndoshta nën një nga ministrat e tij aktualë jopolitikë: atë që politikanët e quajnë guverno fotocopia, aq e afërt me atë të Draghit.
Do të ishte e dobët dhe ndoshta e paaftë për të miratuar shumë ligje të reja. Por mund të kryejë një punë të rëndësishme të komunikimit publik duke bërë më shumë nga puna e detajuar e nevojshme për të shpenzuar paratë e BE-së.
Atëherë gjithçka do të mund të vihej në rrezik, të mbikëqyrura nga Presidenti Draghi.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Gjithçka që duhet”, edhe për Italinë?
