Ata që janë të zhgënjyer nga rezultatet jo përfundimtare të takimit të ndryshimeve klimatike COP26, samiti virtual i fundit i presidentit amerikan Joe Biden dhe presidentit kinez Xi Jinping, ose përpjekjet për të arritur barazinë e vaksinës COVID-19 duhet të zgjohen për botën në të cilën jetojmë. Në rrethanat aktuale, qeverisja globale është e garantuar që do të zhgënjejë.
Në një raport të ri, unë dhe kolegët e mi në Komisionin Global për Politikat Post-Pandemike ia atribuojmë këto vështirësi faktit se ne jemi në kontrollin e jo një, por katër krizave.
E vetmja rrugë përpara është njohja e lidhjeve midis shëndetit publik planetar, ndryshimeve klimatike, rënies së besimit publik dhe legjitimitetit demokratik dhe paqëndrueshmërisë gjeopolitike. Këto çështje janë të ndërlidhura. Trajtimi i tyre si domene të veçanta nuk do të na çojë askund.
Problemet mjedisore rrisin gjasat që sëmundjet zoonotike të përhapen te njerëzit dhe të shndërrohen në pandemi. Stresi social, politik dhe ekonomik nga një pandemi më pas nxisin qëndrime dhe sjellje që minojnë solidaritetin social, duke e bërë më të vështirë për qeveritë të sigurojnë blerjen e publikut për masa të forta dekarbonizimi.
Në vendet dhe sistemet politike ku besimi tek institucionet dhe autoriteti i ekspertizës është minuar nga trashëgimia e krizës financiare të vitit 2008 dhe rritja e mediave sociale, përballja me krizat e reja mbetet një luftë e vështirë.
Ky përshkrim është veçanërisht i përshtatshëm për Shtetet e Bashkuara, vendin në të cilin kaq shumë kërkojnë udhëheqje. Kriza e besimit ka dobësuar SHBA-në si brenda ashtu edhe në skenën botërore, duke kontribuar në përkeqësimin e marrëdhënieve midis Perëndimit dhe Kinës. Duke ndjekur logjikën e reagimeve, tensionet mbi pandeminë dhe ndryshimet klimatike kanë kontribuar në krizën më të madhe gjeopolitike në botë.
Megjithatë, pa angazhimin dhe mirëkuptimin e ndërsjellë SHBA-Kinë, mund të arrihet pak përparim thelbësor qoftë kundër pandemisë, qoftë kundër ndryshimit të klimës.
Dinamika të ngjashme janë të dukshme në dështimin për të ofruar një furnizim të mjaftueshëm të vaksinave në vendet më të varfra, një realitet që u bë i dukshëm nga shfaqja e variantit të ri Omicron në Afrikën jugore. Sipas numërimit mbrapsht të vaksinimit të Komisionit Global, Azia, Evropa dhe SHBA janë në rrugën e duhur për të vaksinuar 80% të popullsisë së tyre deri në mars-maj 2022, ndërsa shumica e vendeve afrikane nuk do të kenë arritur atë pikë deri në mes të 2025.
Bashkëpunimi kino-amerikan mund të mbyllë këtë hendek, duke pasur parasysh burimet e pakrahasueshme kapitale dhe logjistike të dy vendeve, dhe gjithashtu mund të përballet me shpejtësi me krizën e afërt të borxhit sovran që ka të ngjarë të godasë vendet me të ardhura të ulëta dhe më pas pjesën tjetër të botës në vitin 2022. Për fat të keq, nuk ka asnjë perspektivë për marrëveshje të tilla së shpejti.
Është një pamje e zymtë, që nuk paralajmëron fatkeqësi të afërt, por më tepër zhgënjim dhe cenueshmëri të vazhdueshme. Për të përballuar këtë situatë, ne duhet të zhvillojmë strategji të reja të bazuara në katër parime kryesore.
Parimi i parë – dhe detyra më imediate – është që të vaksinohen të gjitha popullatat, në mënyrë që të mund të përshpejtojmë kalimin nga një pandemi në një çështje endemike më të menaxhueshme të shëndetit publik. Pavarësisht nëse veprojnë vetëm ose në grup, të gjitha vendet duhet t’i japin përparësinë më të lartë dërgimit të vaksinave në Afrikë dhe rajone të tjera të mbetura. Eliminimi i pasigurive të nxitura nga pandemia mund të jetë gjithashtu mënyra më e sigurt për të krijuar besim dhe pranim publik për masat e qëndrueshme klimatike dhe politika të tjera të nevojshme, por të kushtueshme “të rindërtuara më të mira”.
Parimi i dytë (dhe afatgjatë) është të pranohet se rivaliteti SHBA-Kinë luan një rol qendror në çështjet globale. As ky rivalitet dhe as rëndësia e vazhdueshme e asnjërit prej vendeve nuk mund të shmangen. Prandaj, detyra më urgjente është të përcaktohet një axhendë dhe të krijohet një mekanizëm që dy superfuqitë të konsultohen me njëra-tjetrën dhe të bashkëpunojnë për sfidat globale, edhe pse ato vazhdojnë të konkurrojnë në fusha të tjera.
Parimi i tretë është se kriza e besimit dhe legjitimitetit në Perëndim duhet të merret më seriozisht. Rritja e cenueshmërisë së demokracive perëndimore ndaj politikave ekstremiste përbën një rrezik jo vetëm për ato vende, por edhe për stabilitetin dhe sigurinë globale. Këtu, detyrat më urgjente janë përditësimi i rregullave dhe institucioneve demokratike për shekullin e njëzet e një; rregullojnë mediat sociale për t’i bërë ato platforma më të përgjegjshme; rindezja e qytetarisë nëpërmjet formave të reja të pjesëmarrjes; dhe zgjerimin e investimeve për të siguruar barazi më të madhe të trajtimit dhe mundësive.
Parimi i katërt është pragmatik. Ashtu si me vaksinat, vendet nuk mund të ulen dhe të presin qeverisjen e duhur globale për të ofruar zgjidhje. Në vijim të sukseseve të partneriteteve publike-private që dhanë vaksina të sigurta dhe shumë efektive në kohë rekord, përballja me krizat e sotme të ndërlidhura kërkon koalicione të të gatshëm për të adresuar problemet e përbashkëta pa kufij.
Fusha të tjera që mund të përfitojnë nga bashkëpunimi intensiv i shumë vendeve përfshijnë teknologjinë për identifikimin dhe monitorimin e patogjenëve të rinj.
Krizat tona të ndërlidhura kërkojnë një përgjigje të ndërlidhur dhe të bashkërenduar. Nëse kjo rezulton e pamundur, ne nuk duhet të habitemi nëse vendet vendosin të ndjekin mjetet më pak konsensuale vetë.
Burimi: Project Syndicate
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
