Stjuardesa e Lufthansa-s në fluturimin nga Londra në Mynih më dha një çokollatë shumë të vogël, të mbështjellë me të verdhë: racionin e zakonshëm. Kur ajo pa se po punoja përmes një dokumenti të gjatë gjerman, më dha një tjetër, duke thirrur “Sie sind so fleissig!” (“Ti je shumë punëtor!”) I shpjegova se kjo ishte në fakt marrëveshja e koalicionit prej 177 faqesh midis tre partive që formonin qeverinë e saj të re. E emocionuar, më dha pa fund çokollatë.
Disa ditë më vonë, ia paraqita një të tillë një ministri kyç në qeverinë “semaforike” të socialdemokratëve, të gjelbërve dhe demokratëve të lirë që zyrtarisht mori detyrën në Berlin të mërkurën.
Kërkohet pak çokollatë. Duke pasur parasysh vështirësinë e arritjes së bazës së përbashkët midis tre partive, marrëveshja e koalicionit është jashtëzakonisht koherente, thelbësore dhe ambicioze. Disa pjesë të tij janë madje të shkruara mirë, me retorikë frymëzuese të kancelarit të madh të Ostpolitikës së Gjermanisë Perëndimore, Willy Brandt.
Ashtu siç i ka hije një demokracie më të respektuar tashmë se ajo e SHBA-së, ajo propozon një përzierje të vazhdimësisë dhe ndryshimit. Megjithatë, qeveria e kryesuar nga kancelari Olaf Scholz përballet me sfida të mëdha që në ditën e saj të parë.
Si shpesh më parë në historinë gjermane, shumë prej tyre shtrihen në lindje. Ato janë pyetjet e reja lindore të Gjermanisë.
E para është brenda kufijve të saj, në ish-Gjermaninë Lindore. Në zgjedhjet e përgjithshme të shtatorit, afërsisht një e katërta e votave të hedhura në Saksoni dhe Turingi shkuan për Alternativën ksenofobike të ekstremit të djathtë për Gjermaninë (AfD). Vetëm këtë javë pati një demonstrim të stilit flashmob në Saksoni kundër vaksinimit të detyrueshëm, i organizuar nga aktivistët e ekstremit të djathtë. Psikologjia sociale e këtyre dy shteteve të Gjermanisë Lindore ka më shumë të përbashkëta me pjesët e tjera të Evropës Qendrore postkomuniste, si Polonia dhe Hungaria, sesa me, të themi, Hamburgun apo Shtutgartin. Axhenda e Scholz-it për “respektin” për ata që ndihen të injoruar ose të pa respektuar ka një rëndësi të veçantë këtu.
Pyetja e dytë e re lindore e Gjermanisë ka të bëjë me erozionin e demokracisë dhe sundimit të ligjit në Poloni dhe Hungari. Prania ekonomike e Gjermanisë në këto vende është e madhe. Nën kancelaren Angela Merkel, Berlini ka qenë kryesisht përgjegjës për një qëndrim shumë të butë të BE-së ndaj sundimtarëve të tyre populiste.
Marrëveshja e koalicionit është shumë e fortë për nevojën për më shumë unitet evropian dhe respekt për sundimin e ligjit. A do të vazhdojë qeveria e re, duke u bërë një avokate vendimtare e veprimit gjithë-evropian për të rivendosur demokracinë në Hungari dhe sundimin e ligjit në Poloni?
Pyetja e tretë dhe e katërt lindore janë të ndërthurura. Ato kanë të bëjnë me tokat midis BE-së dhe Rusisë – Ukrainës dhe Bjellorusisë – dhe vetë Rusisë. Balanca midis marrëdhënieve me Rusinë dhe vendet e tjera të Evropës Qendrore dhe Lindore është një nga enigmat më të vjetra të politikës gjermane ndaj lindjes. 300 vitet e fundit kanë parë çdo variant të mundshëm, duke përfshirë më ekstremi. Shumë e kanë parë tubacionin e gazit Nord Stream 2, që lidh Rusinë drejtpërdrejt me Gjermaninë, si një shembull tjetër i Gjermanisë që i jep përparësi marrëdhënieve të saj me Moskën mbi interesat e tokave ndërmjet tyre.
Në këtë aspekt, marrëveshja e koalicionit është e jashtëzakonshme. Marrëdhëniet me Ukrainën dhe Bjellorusinë i vendos menjëherë pas atyre me SHBA-në dhe Britaninë e Madhe, dhe para kësaj me Rusinë.
Megjithatë, para se boja të jetë tharë, këto fjalë të bukura po vihen në provë. Vladimir Putin po grumbullon një forcë të madhe ushtarake në kufirin lindor të Ukrainës, duke kërkuar respekt për “vijën e kuqe” të tij që Ukraina nuk duhet të bashkohet me NATO-n dhe as të furnizohet ose të mbështetet ushtarakisht nga anëtarët e NATO-s. Inteligjenca amerikane thotë se kjo duket si një pushtim.
Sido që të jetë, kërkohet një parandalim i besueshëm.
A është kancelari Scholz i përgatitur t’i thotë qartë liderit rus, të paktën privatisht, se nëse Rusia do të pushtonte përsëri Ukrainën, gazsjellësi Nord Stream 2 do të bëhej “elefanti i bardhë më i madh” nënujor në botë?
Çështja ruse/ukrainase është më urgjente, por çështja e pestë lindore e Gjermanisë është më e madhja në planin afatgjatë: Kina. Nëse dëshironi, quani atë pyetje të Lindjes së Largët. Gjuha mbi Kinën në marrëveshjen e koalicionit është sërish mjaft e habitshme. Ai miraton formulën treshe të BE-së të “partneritetit, konkurrencës dhe rivalitetit sistemik”, duke përmendur shkeljet e të drejtave të njeriut në Xinjiang, shkatërrimin e “një vendi, dy sisteme” në Hong Kong dhe nevojën për koordinim transatlantik të politikës së Kinës. Ai këmbëngul se çdo ndryshim i status quo-së në ngushticën e Tajvanit mund të ndodhë vetëm në mënyrë paqësore dhe me marrëveshje të ndërsjellë.
Në këtë moment, Kina po bllokon të gjitha importet nga Lituania, për të ndëshkuar shtetin e vogël balltik të BE-së për lejimin e hapjes së një zyre përfaqësimi në Tajvan. Pekini madje po u bën presion kompanive shumëkombëshe që të heqin dorë nga furnizuesit e tyre lituanez. BE-ja supozohet të jetë një bllok i vetëm tregtar, duke folur me një zë. Komisioni Evropian po propozon një paketë të fortë masash pikërisht për të luftuar një bullizëm të tillë.
A është Gjermania gati të mbështesë një përgjigje të fortë të BE-së ndaj përpjekjes së Pekinit për të përçarë dhe sunduar brenda Evropës, apo është shumë e frikësuar nga dëmtimi i marrëdhënieve të saj ekonomike me Kinën?
Në përgjigjen e këtyre pyetjeve lindore, qeveria e re gjermane përballet me dy pengesa të mëdha të brendshme: biznesin gjerman, i cili në pjesën më të madhe thjesht dëshiron të vazhdojë të fitojë para në të gjitha këto vende, veçanërisht në Kinë, dhe opinioni publik gjerman, i cili për pjesën më të madhe një pjesë thjesht nuk është zgjuar se sa kërcënuese është bërë bota, veçanërisht në lindje.
Por të paktën në krye qëndron mirëkuptimi intelektual dhe qëllimi i shpallur politik. Nëse liderët e rinj të Gjermanisë arrijnë ekuilibrin e duhur në secilin rast, atëherë nuk duhet të vijë vetëm një çokollatë, por një kuti e madhe me çokollata më të mira belge.
Thimony Garton Ash
Burimi: The Guardian
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
