Industria ushtarake e Turqisë ka bërë përparim të konsiderueshëm në vitet e fundit dhe ka filluar të prodhojë në vend disa nga pajisjet e saj më kritike. Synimi është që të arrihet vetë-mjaftueshmëria sa më shpejt që të jetë e mundur dhe të përdoret ose eksportohet ky armatim si mjet ndikimi në skenën ndërkombëtare. Sado e kuptueshme të jetë, kjo politikë është e vështirë të menaxhohet në kohë të trazuara.
Për shkak se është një vend i NATO-s dhe për shkak se Rusia ka ndërtuar një marrëdhënie strategjike me Ankaranë që nga viti 2016 për të kundërshtuar NATO-n në mbrojtjen raketore, vendimet e Turqisë do të shikohen me kujdes në Moskë, Uashington dhe Bruksel nëse kriza Ukrainë-Rusi përshkallëzohet.
Ja pse. Së pari, Ukraina bleu drone të armatosur Bayraktar TB2 të prodhimit turk dhe i ka përdorur tashmë për të goditur forcat separatiste pro-ruse në Donbas. Kjo shkaktoi një reagim të ashpër nga Moska. Vazhdimi i shitjeve të tilla, duke përfshirë municionet dhe operacionet e mirëmbajtjes, tani krijon rrezik shtesë të sulmeve ruse kundër bazave ukrainase që operojnë dronët.
Nga ana tjetër, si një afirmim i mbështetjes së Turqisë për Ukrainën (duke plotësuar një dënim të gjatë të aneksimit të Krimesë nga Rusia), ky lloj bashkëpunimi ushtarak rrit pozitën e Turqisë si anëtare e NATO-s.
Së dyti, pjesëmarrja e mundshme e Turqisë në sanksionet e NATO-s kundër Rusisë do të ndikonte thellësisht në perceptimin e Kremlinit për pozicionimin e Ankarasë. Siç shihet në vendimet e tjera të NATO-s, Turqia natyrisht do të kishte të drejtën të kufizonte përfshirjen e saj në disa aspekte të regjimit të sanksioneve apo edhe të tërhiqej, por dëmi politik do të ishte ende i konsiderueshëm në sytë e Moskës dhe Uashingtonit.
Së treti, aktivitetet e SHBA-së dhe NATO-s në Detin e Zi dhe mbi Ukrainë do të intensifikohen për qëllime të inteligjencës dhe parandalimit, duke ngritur çështjen e pjesëmarrjes së Turqisë, për shembull, në operacionet e kombinuara të NATO-s në det ose në ajër.
A do t’i lejojë Ankaraja fregatat e saj apo cisternat ajrore të marrin pjesë në operacione të tilla?
Kjo pyetje pasqyron marrëdhënien e shumëanshme midis Turqisë dhe Rusisë – e përshkruar gjithashtu si një “kompleks pas de deux” – që mund të vuajë në mënyra të shumta nga një përkeqësim i krizës Ukrainë-Rusi.
Moska ka opsione: veprim kundër pajisjeve ushtarake të prodhimit turk të përdorura nga Ukraina; kundërsanksionet ekonomike ndaj Turqisë (turizmi rus dhe importet bujqësore u ndaluan gjatë krizave të kaluara); një qëndrim i ngurtësuar në Sirinë veriore kundër trupave turke dhe sirianëve të zhvendosur brenda kufirit turk.
Marrëdhëniet mashtruese me Kremlinin, Shtëpinë e Bardhë dhe NATO-n janë përshkruar me vend si “sfida më e madhe e Erdoganit ende” dhe ka nxitur disa oferta ndërmjetësimi.
Ankaraja ka bërë një zgjedhje politike për të arritur një ekuilibër të ri midis anëtarësimit të saj shtatëdhjetëvjeçar në Aleancën e Atlantikut të Veriut dhe lidhjeve të reja strategjike me Moskën.
Një konfrontim i hapur midis Rusisë dhe Ukrainës në mënyrë të pashmangshme do të vinte në pikëpyetje këtë politikë ribalancuese. Roli i synuar diplomatik i Ankarasë është në rrezik: pse Moska do ta pranonte rolin ndërmjetësues të Ankarasë nëse ushtria turke do të kontribuonte në operacionet e NATO-s, të themi, në Detin e Zi?
Për Kremlinin, ky ishte një ndryshim pozitiv i lojës në krahun e tij jugor, por tani po sheh dronët e prodhuar nga Turqia të përdoren kundër përfaqësuesve të tij në Donbas dhe së shpejti mund të shohë që Turqia të lidhet me sanksionet dhe operacionet e NATO-s.
Moska ndoshta do të trajtojë lëvizjet e Ankarasë në një kontekst të NATO-s, për shembull duke ushtruar presion kundër një pranie të shtuar detare turke në Detin e Zi. Ajo gjithashtu do të dëshirojë të vazhdojë marrëdhëniet e saj në mbrojtjen raketore.
Dhe mund të zgjedhë rritjen e bashkëpunimit në fushat ku të dy vendet janë konkurrentë të mundshëm – në Libi dhe vendet afrikane nën-Sahariane si Mali – në mënyrë që ta vendosë Turqinë në një trajektore anti-perëndimore kudo që të jetë e mundur.
Në sytë e aleatëve të NATO-s, Turqia ende ka nevojë të zgjidhë krizën e raketave S-400 dhe shihet se luan rolin e një aleati besnik në ngecjen mbi Ukrainën si një mjet për të ndrequr gardhet me Uashingtonin.
Në Turqi, përparimi i jashtëzakonshëm në teknologjinë e dronëve, me performanca të provuara luftarake në Libi, Siri, Azerbajxhan dhe Ukrainë, provon të jetë edhe një bekim politik dhe një mallkim. Ndërsa rrit pozitën e vendit në skenën ndërkombëtare, ajo tërheq kritika dhe nxit thirrje për një politikë të hartuar me kujdes.
Më thelbësisht, duke pasur parasysh situatën delikate ekonomike dhe politike, presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan ndoshta do të përdorë krizën Ukrainë-Rusi për të lavdëruar aftësitë e saj të shtuara ushtarake, marrëdhëniet e saj politike si me Perëndimin ashtu edhe me Rusinë, si dhe aftësitë e tij ndërmjetësuese. Përfitimet e mundshme të brendshme janë të lehta për t’u kuptuar, por rreziqet në skenën ndërkombëtare janë të mëdha.
Për Turqinë, arritja e një ekuilibri të ri midis Rusisë dhe Perëndimit vazhdon të jetë një akt delikat mashtrimi. Ukraina është tani një test kritik.
Burimi: Al Jazeera
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
