Këto ditë duket sikur jemi kthyer në kohën e liderit sovjetik Leonid Brezhnev. Duke skanuar kanalet televizive kombëtare të Rusisë, duket sikur jemi kthyer në vitet 1970. Retorika nxitëse e luftës është rikthyer dhe po kështu kritika kryesore ndaj Perëndimit.
Në 30-vjetorin e shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik, populli rus ushqehet me një dietë të shëndetshme nostalgjie për ditët e mira të rendit dhe stabilitetit shoqëror. Kthimi në të kaluarën duket se është edhe politika e jashtme të Moskës. Samiti SHBA-Rusi po cilësohet si një tipar i rregullt i marrëdhënieve, një rikthim në kulmin e Luftës së Ftohtë.
Më 30 dhjetor, presidenti amerikan Joe Biden dhe ai rus Vladimir Putin zhvilluan një telefonatë për të diskutuar tensionet rreth Ukrainës. Thuhet se secili prej tyre kishte paralajmëruar palën tjetër, por në përgjithësi toni ishte “konstruktiv”.
Shkëmbimi erdhi pas një takimi midis dy liderëve nëpërmjet një telefonatë më 7 dhjetor për të diskutuar një sërë çështjesh, përfshirë Ukrainën. Gjashtë muaj më parë ata zhvilluan një samit ballë për ballë në Gjenevë, i cili rezultoi me kthimin e ambasadorëve të SHBA-së dhe Rusisë në kryeqytetet përkatëse.
Komunikimi është intensifikuar edhe në nivele të ndryshme qeveritare. Në fillim të nëntorit, William Burns, drejtor i CIA-s dhe ish-ambasador në Rusi, udhëtoi për në Moskë, ku u takua me Putinin, sekretarin e Këshillit të Sigurimit të Rusisë, Nikolai Patrushev dhe shefin e Shërbimit të Inteligjencës së Jashtme Ruse, Sergei Naryshkin për të diskutuar tensionet me Ukrainën.
Këshilltari i Sigurisë Kombëtare i SHBA-së, Jake Sullivan, ka qenë gjithashtu në kontakt me ndihmësin e Putinit për politikën e jashtme, Yuriy Ushakov.
Për Kremlinin, të kesh vëmendjen e plotë të Bidenit është një sukses.
Është një shenjë e qartë se grumbullimi i trupave dhe kërcënimi për veprime ushtarake kundër Ukrainës funksionon. Gjatë gjashtë viteve të fundit, Moska është frustruar me bllokimin e konfliktit në Ukrainë. Marrëveshja Minsk II e krijuar në vitin 2015 me ndërmjetësimin e Francës dhe Gjermanisë nuk ka arritur t’i japë fund luftimeve.
Kievi dhe Moska po fajësojnë njëri-tjetrin për mungesën e progresit. Rusët pohojnë se Ukraina nuk e ka përmbushur zotimin e saj për të zbatuar ndryshimet kushtetuese që i japin autonomi të gjerë Republikave Popullore të vetëshpallura të Donetskut dhe Luhanskut, si një hap drejt riintegrimit të tyre. Ukrainasit, nga ana e tyre, po akuzojnë Rusinë se nuk po lejon qeverinë në Kiev të rivendosë kontrollin mbi kufirin ruso-ukrainas.
Për të kapërcyer bllokimin, Kremlini do të donte të miratonte një marrëveshje të re dhe ta bënte atë përmes SHBA-së, duke anashkaluar Parisin dhe Berlinin. Ideja është që presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy do të përballej me një fakt të kryer dhe se nuk do të kishte zgjidhje tjetër.
Më 17 dhjetor, ministria e jashtme ruse bëri dy propozime, një me SHBA-në dhe një me NATO-n. Ata parashtruan një kërkesë për Aleancën Atlantike që të anulojë premtimin e dhënë Ukrainës dhe Gjeorgjisë në prill 2008 se ata një ditë mund të bashkoheshin aleancës. Drafti kërkon gjithashtu që NATO të mos vendosë forca të mëdha luftarake për ti ardhur në ndihmë anëtarëve të saj lindorë, siç filloi të bënte pas aneksimit të Krimesë nga Rusia në vitin 2014.
Moska gjithashtu dëshiron që NATO të angazhohet që të mos vendosë raketa me rreze të mesme afër kufijve të saj. E fundit, por jo më pak e rëndësishme, propozimet bëjnë thirrje për t’i dhënë fund ndihmës ushtarake për Ukrainën, qoftë ajo e ofruar nga SHBA-ja ose nëpërmjet NATO-s, si dhe ndalimin e stërvitjeve të aleancës që përfshijnë vendet post-sovjetike.
Në thelb, Rusia dëshiron ta kthejë kohën pas në fund të viteve 1990, duke dëbuar Perëndimin nga Europa Lindore dhe duke çimentuar pozicionin e saj hegjemonik. Në ndjekjen e këtyre qëllimeve, Kremlini po përdor ndikimin e tij ushtarak. Sipas vlerësimeve, më shumë se 100,000 trupa ruse dhe armatime të rënda janë vendosur aktualisht pranë kufirit ruso-ukrainas, si dhe në gadishullin e aneksuar të Krimesë.
Një pjesë e mirë është vendosur që nga fillimi i vitit 2021. Prandaj, një operacion kundër Ukrainës nuk është jashtë diskutimeve, Putin mund të jetë duke luajtur bllof, por nëse vendos të pushtojë vendin fqinj, nuk do të ketë asnjë problem.
Përgjigja e SHBA-së dhe aleatëve të saj europianë ka qenë tërheqja e Rusisë në tryezën e bisedimeve për të zbutur tensionet. Pas kontaktit aktiv diplomatik nga administrata Biden, në fund të dhjetorit, ministri i jashtëm rus Sergej Lavrov njoftoi se bisedimet do të mbaheshin më 10 janar. Dy ditë më pas do të zhvillohet një takim Rusi-NATO. Edhe nëse pjesa më e madhe e propozimeve ruse nuk janë fillestare për Perëndimin, përfshirja në një proces diplomatik është më e preferueshme sesa dhuna.
Nëse gjithçka shkon mirë, mund të ketë edhe një përparim të kufizuar, veçanërisht në “dekonflikt” në zonat ku NATO dhe Rusia po përballen, si Deti i Zi dhe Baltik. Me kalimin e kohës, bisedimet mund të sjellin marrëveshje të pjesshme sigurie, të pranueshme për të dyja palët, si dhe për Ukraina dhe Gjeorgjia, të cilat, në kundërshtim me atë që beson Kremlini, kanë interesat dhe agjencinë e tyre.
Por për të qenë të sigurt, ka edhe shumë skepticizëm. Disa ekspertë sugjerojnë se publikimi i projekt-traktateve nga Rusia, përpara bisedimeve aktuale, është një dredhi e zgjuar për të minuar rrugën diplomatike dhe për të krijuar një pretekst për veprime ushtarake kundër Ukrainës.
Për të pasur sukses në këtë lojë, SHBA-të dhe aleatët e saj duhet të negociojnë me rusët. Ashtu si në kohën e Brezhnevit, ata duhet të pengojnë Moskën në mënyrë që të krijojnë hapësirë për negociata reale.
Kjo është arsyeja pse SHBA-ja po i komunikon Putinit gatishmërinë e saj për të të vendosur sërish sanksionet ekonomike – , sipas Bidenit në rast lufte.
Megjthatë, nuk është e qartë se deri në çfarë mase aleatët europianë do ta ndiqnin shembullin. Në Francë, presidenti Emmanuel Macron ka bërë thirrje për kujdes. Koalicioni i ri qeverisës i Gjermanisë midis të majtës, të Gjelbërve dhe liberalëve, mund të jetë në mëdyshje për këtë çështje, me kancelarin Olaf Scholz duke mbajtur një linjë djallëzore dhe ministren e Jashtme Annalena Baerbock që kërkon një përgjigje të ashpër.
Eshtë e panevojshme të thuhet se Rusia do të bëjë çmos për të shfrytëzuar çdo përçarje politike që mund të shfaqet brenda NATO-s. Deri tani strategjia e Putinit po jep rezultate. Moska ka bërë transaksione me Uashingtonin si një homolog i afërt gjeopolitik. Në një kohë kur SHBA-ja është e fiksuar në rritjen e Kinës, kjo nuk është diçka e vogël.
BRSS-ja e Brezhnevit mund të jetë zhdukur prej kohësh dhe Rusia e sotme mund të jetë një hije e zbehtë e paraardhësit të saj, por nga këndvështrimi i Kremlinit, ajo po bën çmos për të qëndruar në lojë.
