Me rolin e tij të thjeshtë, por vendimtar në sistemin financiar global, rrjeti ndërkombëtar i pagesave Swift është shfaqur dukshëm në diskutimet mbi sanksionet e mundshme ndaj Rusisë nëse do të pushtonte Ukrainën.
Kooperativa belge jofitimprurëse ofron shërbime të sigurta të mesazheve për pagesa në vlerë prej triliona dollarësh ndërmjet bankave. Ajo e ka gjetur veten vazhdimisht në qendër të vëmendjes gjatë krizave ndërkombëtare, veçanërisht tensionet mbi programin bërthamor të Iranit, kur në vitin 2012 dhe përsëri në 2018 u shty për të bllokuar bankat iraniane të shënjestruara nga sanksionet nga shërbimet e saj.
Aleatët perëndimorë tani po diskutojnë nëse Swift, Shoqëria për Telekomunikacionin Financiar Ndërbankar në mbarë botën, duhet të shtyhet për të ndërprerë aksesin e bankave ruse në rrjetet e saj nëse Vladimir Putin, presidenti i Rusisë, urdhëron një sulm ndaj Ukrainës. Por shumë zyrtarë dhe ekspertë argumentojnë se një veprim i tillë nuk do të ishte mënyra më efektive për të ushtruar presion mbi Moskën.
Pse është Swift kaq i rëndësishëm?
Swift operon një sistem mesazhesh për bankat në mbarë botën, duke transmetuar kërkesat për pagesa dhe duke mbajtur një regjistrim të tyre në serverët në Evropë dhe SHBA. Në pronësi të më shumë se 2,000 bankave dhe institucioneve financiare, ajo trajton 42 milionë mesazhe të tilla në ditë.
Megjithëse ekzistojnë shërbime të tjera të pagesave ndërkufitare, Swift luan një rol të madh. Ndërprerja nga Swift e disa bankave iraniane në vitin 2012 ishte një nga faktorët prapa një rënie të mprehtë të eksporteve të naftës të Iranit, të cilat ranë nga më shumë se 3 milion fuçi në ditë në 2011 në rreth 1 milion fuçi në ditë disa vite më vonë.
Politikanët amerikanë kërkuan që Rusia të shkëputej nga Swift pas aneksimit të Krimesë nga Moska në 2014, megjithëse ideja nuk u realizua kurrë. Alexei Kudrin, ish-ministri i financave i Rusisë, paralajmëroi në atë kohë se një veprim i tillë mund të shkaktojë tkurrje të prodhimit të brendshëm bruto deri në 5 për qind.
Rusia, e cila përbënte 1.5 për qind të totalit të transaksioneve në Swift në vitin 2020, ka zhvilluar vetë një sistem alternativ të mesazheve të quajtur SPFS, i cili trajton rreth një të pestën e pagesave të brendshme, por kjo mbetet më pak e aftë dhe më e kufizuar në shtrirje sesa Swift.
Sa ka gjasa që Rusia të shkëputet nga Swift?
Swift ka qenë pjesë e diskutimit midis aleatëve perëndimorë mbi sanksionet në përgjigje të ngritjes së trupave ruse në kufirin e Ukrainës.
BE, Britania dhe SHBA kanë rënë dakord për përdorimin e sanksioneve financiare, si pjesë e një pakete bazë që mund të përmirësohet ose zvogëlohet në varësi të shkallës së çdo sulmi rus në Ukrainë. Zyrtarët evropianë kanë theksuar se “gjithçka është në tryezë”, por përjashtimi nga Swift nuk shihet si sanksioni më i mundshëm në paketën bazë.
Swift tha se ishte “neutral” dhe se “çdo vendim për të vendosur sanksione ndaj vendeve ose subjekteve individuale varet vetëm nga organet kompetente qeveritare dhe ligjvënësit në fuqi”.
Gottfried Leibrandt, ish-shefi ekzekutiv i Swift, tha në një forum të Financial Times vitin e kaluar se megjithëse sistemi ishte teknikisht i pavarur, më shumë se 40 për qind e flukseve të tij të pagesave ishin në dollarë amerikanë dhe kështu Uashingtoni kishte fuqi efektive sanksionuese mbi të.
Një rrugë më e mundshme janë sanksionet ndaj bankave ruse dhe aftësia e tyre për të kthyer rubla në monedhë të fortë. BE po bashkërendon gjithashtu me vende të treta si Zvicra për të siguruar që sanksionet të mos rezultojnë vetëm në devijimin e transaksioneve financiare ruse diku tjetër.
Disa ekspertë argumentojnë se Swift merr më shumë vëmendje sesa meriton kur bëhet fjalë për sanksionet. Shkëputja e bankave ruse nga Swift do t’u jepte atyre një “problem të rëndësishëm operacional”, por nuk do t’i pengonte në vetvete që të merren me homologët amerikanë ose evropianë, tha Nicolas Véron i think-tank-it Bruegel.
Cilat janë alternativat për aleatët perëndimorë?
Synimi i drejtpërdrejtë i huadhënësve të rëndësishëm rusë do të kishte potencialisht një ndikim më të madh në Rusi sesa shkëputja e tyre nga Swift. Nëse bankat e mëdha si Sberbank ose VTB do të futeshin në listën e zezë nga SHBA, ato do të shkëputeshin efektivisht nga sistemi financiar global. Bankat gjetkë do të detyroheshin t’i shmangnin ato ose do të rrezikonin të bien në kundërshtim me autoritetet amerikane.
Edward Fishman, një bashkëpunëtor në Qendrën për një Siguri të Re Amerikane, një institut kërkimor, tha se çdo bankë e synuar do të përjetonte “çështje të rëndësishme likuiditeti” dhe “humbje dramatike të besimit”, që do të thotë se ato mund të kenë nevojë të shpëtohen nga Kremlini. Në të kundërt, vetëm shkurtimi i bankave nga Swift do të ishte një “dhimbje koke” dhe jo një kërcënim ekzistencial, tha ai.
Sanksionet që synojnë bankat ruse dhe degradimin e eksporteve nga sektori rus i naftës do të ishin mjetet më efektive, tha ai.
Dmitry Dolgin, kryeekonomist për Rusinë në bankën holandeze ING, tha se “të shkëputesh nga Swift nuk do të thotë ndalim i transaksioneve ndërkufitare”. Në vend të kësaj, ai besonte se potenciali i SHBA-së për të vendosur sanksione të rënda ndaj cilësdo prej tre bankave më të mëdha shtetërore ruse, Sberbank, VTB dhe Gazprombank, do të ishte “skenari më i rëndë” për shkak të rolit të tyre kyç në trajtimin e flukseve valutore.
Ai shtoi se bankat më të vogla mund t’i mbijetojnë sanksioneve amerikane, siç bëri Banka Rossiya në 2014 për shkak të mbështetjes nga Moska, e cila e bëri atë huadhënësin kryesor për Krimenë e aneksuar dhe për tregun me shumicë të energjisë elektrike të Rusisë.
A mund të paguajë Europa për gazin rus pa Swift?
Do të ishte më e vështirë. Politikanët rusë kanë paralajmëruar se pa pagesë, fluksi i gazit, nga i cili Europa varet për 40 për qind të furnizimeve dhe nafta do të ndaleshin shpejt. Kjo do të vinte në një kohë kur Evropa po përjeton çmime rekord të gazit dhe mungesë furnizimi, dhe me naftë mbi 90 dollarë për fuçi për herë të parë që nga viti 2014.
“Nëse Rusia shkëputet nga Swift, atëherë ne nuk do të marrim valutë [të huaj], por blerës”. . . nuk do të marrë mallrat tona, naftë, gaz, metale”, tha Nikolay Zhuravlev, nënkryetar i dhomës së lartë të parlamentit rus.
Një bankier i lartë evropian tha se një alternativë e mundshme do të ishte që Evropa të paguajë për gazin rus duke vendosur euro në një llogari ruajtjeje në një bankë evropiane në emër të furnizuesve rusë, për t’u aksesuar pasi të hiqen sanksionet. Kjo ishte e pamundur, megjithatë, duke pasur parasysh shumat e përfshira dhe rreziqet për furnitorët.
Daniel Tannebaum, një ish-zyrtar me Zyrën e SHBA-së për Kontrollin e Pasurive të Huaja, e cila administron sanksionet, dhe kreu i sanksioneve në konsulentin e menaxhimit Oliver Wyman, tha se frika e ndërprerjes së eksporteve të gazit, në veçanti, ndoshta do t’i detyronte SHBA-të dhe BE të vazhdojnë me kujdes. Shkëputja e bankave ruse nga Swift “do të ishte si përdorimi i një bazuka kur ndoshta një pushkë mund të ishte pothuajse po aq efektive”, tha ai.
“Është padyshim më mirë të caktohen një pjesë e vogël e institucioneve financiare specifike ruse në një mënyrë që në thelb i shkëput ato nga ekonomia globale,” shtoi ai. “Ju lini një numër institucionesh më të vogla për të lejuar financimin e tregtisë që nuk është ndaluar, me gjasë që të përfshijë eksportet e energjisë, duke kufizuar kështu çdo dëm të mundshëm ekonomik kolateral.”
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Financial Times
