Sindroma mielodisplastike (MDS) është një grup i rrallë i kancerit të gjakut që shkakton zhvillimin jonormal të qelizave të gjakut në palcën e eshtrave.
Tek njerëzit me MDS, palca e eshtrave prodhon shumë qeliza gjaku të papjekura ose me defekte që fshijnë qelizat e bardha të shëndetshme, qelizat e kuqe të gjakut dhe trombocitet.
Në të kaluarën, sindroma mielodisplastike quhej “pre-leuçemia” pasi MDS ndonjëherë zhvillohet në leuçemi mieloide akute. Megjithatë, shumica e njerëzve me MDS nuk zhvillojnë leuçemi, dhe ky term nuk përdoret më zakonisht.
Nëse nuk keni simptoma, mjeku mund të mos rekomandojë trajtim menjëherë dhe në vend të kësaj të sugjerojë monitorim të rregullt për të parë nëse gjendja përparon.
Pse njerëzit preken nga sindroma mielodisplastike?
Ende nuk dihet gjerësisht se çfarë e shkakton MDS, por mendohet se faktorët gjenetikë dhe ekspozimi ndaj kimikateve të caktuara mund të luajnë një rol.
Kur shkaku nuk dihet, quhet MDS idiopatike ose primare. Kur dyshohet për faktorë mjedisorë, quhet MDS dytësore.
*Faktorët gjenetikë
Anomalitë e ndryshme gjenetike mund të kontribuojnë në zhvillimin e MDS. Më shumë se 80 për qind e njerëzve me MDS kanë ndryshime në gjenet e tyre, të tilla si:
mungojnë kromozomet
kromozome shtesë
zhvendosjet, ku një kromozom thyhet dhe bashkohet me një kromozom tjetër
Studiuesit kanë identifikuar gjithashtu më shumë se 100 mutacione gjenetike te njerëzit me MDS. Identifikimi i këtyre mutacioneve të gjeneve ndonjëherë mund t’i ndihmojë mjekët të përcaktojnë këndvështrimin e personit. Për shembull, një mutacion në gjenin TP53 është i lidhur me një këndvështrim më të dobët krahasuar me mutacionet e tjera.
MDS zakonisht nuk lidhet me historinë familjare, por disa lloje të rralla duket se janë më të zakonshme në familje. MDS është më e zakonshme tek njerëzit me disa sindroma që ndodhin në familje, si p.sh.
Anemia Diamanti-Blackfan
dyskeratosis congenita
çrregullim familjar i trombociteve me prirje për malinje mieloide
Anemia Fanconi
neutropenia e rëndë kongjenitale
Sindroma Shëachman-Diamond
*Faktorët mjedisorë dhe faktorë të tjerë rreziku
MDS zakonisht diagnostikohet te njerëzit e moshës 65 vjeç e lart. Është më e zakonshme tek njerëzit mbi 80 vjeç.
Disa barna të kimioterapisë, të tilla si alkilatorët dhe frenuesit e topoizomerazës II, mund të kontribuojnë potencialisht në zhvillimin e MDS 2 deri në 7 vjet pas ekspozimit. Vetëm një përqindje e vogël e njerëzve që marrin kimioterapi zhvillojnë MDS.
Kushtet e mëposhtme gjithashtu rritin rrezikun e MDS:
- duke kombinuar kimioterapinë me terapinë me rrezatim
- marrja e dozave shumë të mëdha të kimioterapisë, si për shembull kur i nënshtrohet një transplanti të qelizave staminale
- ekspozimi ndaj dozave të larta të rrezatimit, të tilla si një reaktor bërthamor ose të mbijetuarit nga shpërthimi i bombës atomike
- Njerëzit me ekspozim afatgjatë ndaj disa kimikateve si benzeni mund të kenë gjithashtu një shans më të lartë për të zhvilluar MDS. Njerëzit në rrezik të ekspozimit ndaj benzenit përfshijnë ata që punojnë në industrinë e naftës, gomës dhe bujqësisë.
- Pirja e duhanit gjithashtu rrit rrezikun e zhvillimit të MDS. Burrat kanë më shumë gjasa të zhvillojnë MDS sesa gratë, ndoshta për shkak të gjasave më të larta të pirjes së duhanit ose ekspozimit ndaj kimikateve në vendin e punës.
- Studimet kanë treguar gjithashtu një lidhje midis MDS dhe sëmundjes autoimune. Kjo besohet të jetë për shkak të inflamacionit kronik që i shtyn qelizat imune të riprodhohen shumë shpesh.
A mund të kurohet sindroma mielodisplastike?
Një transplant i qelizave staminale zakonisht konsiderohet si kura e vetme e mundshme për MDS. Mjeku do të vlerësojë nëse përfitimet e një transplanti të qelizave staminale i tejkalojnë rreziqet, pasi ato kanë shumë rreziqe për disa pacientë.
Nëse nuk jeni një kandidat i mirë për një transplant të qelizave staminale, mjeku mund të rekomandojë trajtime të tjera për t’ju ndihmuar të menaxhoni simptomat dhe të minimizoni komplikimet.
Opsionet e trajtimit mund të përfshijnë:
Kimioterapia
transfuzionet e gjakut
faktorët e rritjes së qelizave të gjakut
medikamente për të shtypur sistemin imunitar
Shkalla e mbijetesës për MDS ndryshon në varësi të shëndetit të përgjithshëm dhe shumë faktorëve të tjerë. Edhe nëse MDS nuk mund të shërohet, mjeku mund të rekomandojë trajtimet më të mira dhe t’ju njoftojë për çdo provë klinike për të cilën mund të kualifikoheni.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A është transfuzioni i gjakut i sigurt për fëmijët?
