Nga Stephen S. Roach, Project Syndicate
Pikat e kthesës së historisë janë rrallë të dukshme. Por deklarata e përbashkët e 4 shkurtit e presidentit rus Vladimir Putin dhe presidentit kinez Xi Jinping teksa Lojërat Olimpike Dimërore u hapën në Pekin mund të jetë një përjashtim – duke sinjalizuar një pikë kthese të re në një Luftë të re të Ftohtë.
Triangulimi ishte loja strategjike vendimtare e Amerikës në Luftën e Parë të Ftohtë. Afrimi i Richard Nixon me Kinën, 50 vjet më parë këtë muaj, izoloi ish-Bashkimin Sovjetik në një kohë kur themeli i tij ekonomik po fillonte të shkërmoqej. Siç shprehet Henry Kissinger, “Afrimi kino-SHBA filloi si një aspekt taktik i Luftës së Ftohtë; ajo evoluoi atje ku u bë qendra e evolucionit të rendit të ri global.” U desh kohë që strategjia të kishte sukses. Por, 17 vjet më vonë, Muri i Berlinit u rrëzua dhe Bashkimi Sovjetik u shpërtheu.
Një marredhenie Kinë-Rusi mund të ndryshojë ekuilibrin global të fuqisë në një kohë kur Amerika është veçanërisht e prekshme.
Të dhëna të rëndësishme mund të gjenden në trekëndëshin e Luftës së Parë të Ftohtë. Të frikësuar nga kërcënimi ushtarak sovjetik, Shtetet e Bashkuara u kundërpërgjigjën duke përqafuar Kinën në një martesë ekonomike komoditeti.
Kini parasysh që partneriteti SHBA-Kinë, i cili fillimisht ofronte produkte të lira për konsumatorët amerikanë me presion të fortë, tani është shkatërruar nga një luftë tregtare dhe teknologjike.
Çështja është se një strategji e krahasueshme tani ka bashkuar Kinën dhe Rusinë.
Kjo “martesë e re” është e përshtatshme si në aspektin ekonomik ashtu edhe në atë gjeostrategjik.
Rusia ka gazin natyror që i nevojitet një Kine e uritur për energji, e varur nga qymyri dhe e ndotur. Dhe Kina, me kursimet e saj të tepërta, kapitalin e bollshëm të huaj dhe Iniciativën e saj Brez dhe Rrugë, i ofron Rusisë fuqi më të madhe për të mbështetur ambiciet e saj territoriale të mbuluara.
Këndi gjeostrategjik është po aq bindës. Me të drejtë apo pa të drejtë, si Xi ashtu edhe Putin janë të bindur se SHBA-ja kërkon të frenojë ngritjen e tyre gjoja paqësore. Kina vë në dukje jo vetëm tarifat e ish-presidentit amerikan Donald Trump dhe sanksionet ndaj kompanive të saj kryesore të teknologjisë, por edhe një Partneritet ambicioz Trans-Paqësor që përjashtoi Kinën (dhe që që atëherë është shndërruar në Marrëveshjen Gjithëpërfshirëse dhe Progresive për Partneritetin Trans-Paqësor).
Kohët e fundit, Australia, Mbretëria e Bashkuar dhe SHBA vendosën të ashtuquajturën marrëveshje trepalëshe të sigurisë AUKUS.
I frikësuar nga zgjerimi i NATO-s, Putin duket më se i gatshëm të mbajë peng Ukrainën dhe ta çojë Evropën në prag të një konflikti tjetër shkatërrues. Putini, i cili e ka përshkruar rënien e Bashkimit Sovjetik si “një katastrofë e madhe gjeopolitike e shekullit të njëzetë”, nuk do të donte asgjë më shumë se të kthente historinë. Megjithatë, kërcënimet e presidentit të SHBA Joe Biden mund ta kenë futur në qoshe Putinin, duke e lënë atë pa rrugëdalje për uljen e tensionit. Për autoritarët, imazhi është gjithçka.
Deklarata e përbashkët kino-ruse e 4 shkurtit lë pak dyshime se të dy liderët janë të bashkuar në pikëpamjen se Amerika përbën një kërcënim ekzistencial për ambiciet e tyre. Putini ishte i suksesshëm në shtyrjen e Xi-t të peshonte kundër zgjerimit të NATO-s. Dhe Xi zgjodhi Putinin për të nënshkruar një marrëveshje që i përshtatet modelit të tij, duke promovuar deklaratën e tyre të përbashkët si një tjetër nga deklaratat madhështore të politikës së “epokës së re” të Kinës.
Nuk mund të ketë dyshim se Kina dhe Rusia e shohin trekëndëshin si një lojë strategjike. Dhe, si më parë, ka arsye të mira për të besuar se fundi i lojës do të përcaktohet në arenën ekonomike.
Këtu është veçanërisht shqetësues krahasimi midis dy luftërave të ftohta. Nga viti 1947 deri në 1991, ekonomia amerikane ishte e ekuilibruar dhe e fortë. Në të kundërt, gjatë dekadës së kaluar, rritja reale e PBB-së (1.7%) dhe fitimet e produktivitetit (1.1%) ishin gjysma e normës mesatare të tyre gjatë asaj periudhe të mëparshme 44-vjeçare. Krahasimet e fundit janë edhe më të këqija .
Sot, një ekonomi më e dobët e SHBA-së po përballet me një Kinë në rritje, në kontrast me përplasjen e mëparshme midis një Amerikë të fortë dhe një Bashkimi Sovjetik të lëkundur. As ndikimi i Kinës nuk ka gjasa të zvogëlohet nga Rusia, një lojtar i vogël në ekonominë globale.
Në vitin 2021, PBB-ja kineze ishte gjashtë herë më e madhe se ajo e Rusisë dhe hendeku pritet të zgjerohet më tej në vitet e ardhshme.
Megjithatë, Putini i jep Xi-t pikërisht atë që dëshiron: një partner që mund të destabilizojë aleancën perëndimore dhe të devijojë fokusin strategjik të Amerikës larg strategjisë së saj të kontrollit të Kinës.
Në fund të vitit 2019, Kissinger paralajmëroi se SHBA dhe Kina ishin tashmë në “ultësirat e një lufte të re të ftohtë”.
Marredhenia Xi-Putin përforcon përfundimin se kjo luftë e ftohtë do të jetë shumë e ndryshme nga ajo e fundit. Mjerisht, Amerika duket se është në gjumë.
Stephen S. Roach, një anëtar i fakultetit në Universitetin e Yale dhe ish-kryetar i Morgan Stanley Asia, është autor i Unbalanced: The Codependency of America and China (Yale University Press, 2014).
Burimi: Project Syndicate
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Prit dhe shiko’, strategjia e suksesshme e Kinës
‘Makthi’ i Biden mund të jetë Kina
Aleanca Kinë-Rusi nuk do t’i rezistojë kohës
