Mbrojtja e pavarësisë së Ukrainës kundër agresionit të paprovokuar të Rusisë së Vladimir Putinit është kauza e përbashkët e demokracive perëndimore.
Për vendet evropiane, kjo përpjekje konsiston kryesisht në mbështetjen ushtarake për Ukrainën, ndihmën për refugjatët, sanksionet kundër Moskës dhe planet për të reduktuar varësinë e BE-së në energji nga Rusia.
Evropianët deri më tani kanë shfaqur qëndrueshmëri dhe shpejtësi të admirueshme në vendimmarrje – por ka një fushë, që prek çështjet e ndjeshme më afër shtëpisë, që kërkon vëmendje.
Lufta paraqet një mundësi për evropianët që të kthejnë një faqe të re duke zhvilluar një fushatë më të fuqishme në vendet e tyre kundër korrupsionit dhe abuzimit të shtetit të së drejtës. Ashtu si çdo program riarmatimi, ky do t’i bënte demokracitë e Evropës më elastike në atë që po formohet jo vetëm si një luftë mbi Ukrainën, por një garë afatgjatë me një Rusi anti-perëndimore. Kostot e rënda ekonomike të këtij konkursi janë tashmë të dukshme.
Aq më të rëndësishme, pra, janë hapat vendimtarë për të pastruar jetën publike – për të ilustruar me qartësi absolute se çfarë i dallon vlerat dhe sistemet e qeverisjes demokratike të Evropës nga autoritarizmi kleptokratik i Putinit.
Prokurorët publikë në Pragë synojnë të gjykojnë Andrej Babis, ish-kryeministrin çek. Në Bullgari, ish-kryeministri Bojko Borisov kaloi pothuajse një ditë në paraburgim policor si pjesë e një hetimi për shantazh të dyshuar. Borisov u lirua pa akuza dhe ai dhe Babis mohojnë akuzat.
Që kur u hap në qershor 2021, Zyra e Prokurorit Publik Evropian ka nisur 576 hetime për krimin ekonomik dhe financiar, kryesisht duke përfshirë subvencionet e BE-së dhe mashtrimin ndërkufitar të TVSH-së. Në shkurt, Gjykata Evropiane e Drejtësisë vendosi kundër Hungarisë dhe Polonisë se BE-ja mund të kushtëzojë disbursimin e fondeve .
Gjithashtu muajin e kaluar, komiteti i kontrollit të buxhetit të Parlamentit Evropian arriti në përfundimin se ndikimi i grupeve oligarkike të biznesit në BE kishte “arritur një përmasa të paprecedentë në disa vitet e fundit”.
Me një gjuhë të thjeshtë, BE-ja po bën njëfarë progresi në lidhje me korrupsionin dhe sundimin e ligjit, por mbetet shumë për të bërë. Nuk ka kohë më të mirë për të filluar se tani.
Ne mund të nxjerrim mësime nga fundi i viteve 1940 dhe 1950, kur lufta e ftohtë vendosi aleancën perëndimore kundër Bashkimit Sovjetik të Jozef Stalinit. Ndër faktorët vendimtarë për ruajtjen e paqes dhe lirisë në Evropën Perëndimore ishin krijimi i NATO-s, Plani Marshall i financuar nga SHBA dhe format e reja ambicioze të integrimit rajonal që kulmuan me Traktatin e Romës të vitit 1957, duke krijuar Komunitetin Ekonomik Evropian, më vonë BE.
Jo më pak e rëndësishme, pjesa më e madhe e Evropës Perëndimore ishte dukshëm një zonë e pluralizmit politik, lirive qytetare, reformave sociale dhe prosperitetit në rritje. Kontrasti me komunizmin stalinist dhe diktaturat njëpartiake të imponuara nga Kremlini në Evropën Lindore nuk mund të ishte më i madh. Vendet e Evropës Perëndimore sigurisht që nuk ishin perfekte në të gjitha aspektet, por ato mbronin dinjitetin e individit në një mënyrë që shumica e qytetarëve e kuptonin se ishte krejtësisht e ndryshme nga gjykimet dhe shtypjet e shfaqjes në lindje.
Tani lind shansi për të kombinuar mbrojtjen e Ukrainës me përmirësime në cilësinë e politikës, biznesit dhe administratës publike evropiane.
Shumë probleme të BE-së janë të lindura në vend. Por hapa të tillë do t’i bënin sistemet dhe shoqëritë politike evropiane më të forta për t’i rezistuar përpjekjeve të Rusisë për t’i ndarë, frikësuar dhe nënshtruar ato.
Përveç çrrënjosjes së korrupsionit, nevoja urgjente është të forcohen gjyqësorët. Natyrisht, polemika të tilla e vënë nën tendosje unitetin e BE-së. Por edhe pse Polonia, për shembull, meriton mbështetje materiale për pranimin e miliona refugjatëve ukrainas, BE-ja nuk duhet të pakësojë presionin e saj ndaj qeverisë në Varshavë për minimin e pavarësisë gjyqësore dhe sfidimin e supremacisë së ligjit evropian.
Për sa më të degraduar sundimin e ligjit në disa vende të BE-së, aq më e vështirë është të sigurohet funksionimi i qetë i tregut të vetëm, të parandalohet keqpërdorimi i burimeve të BE-së dhe të arrihet suksesi i fondit ambicioz të rimëkëmbjes së borxhit të bllokut.
Ruajtja e shtetit të së drejtës është e pandashme nga rritja e fuqisë dhe besueshmërisë së BE-së dhe ekspozimi i keqqeverisjes militariste ruse për atë që është.
Burimi: Financial Times
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
BBC: Si mori trajtë bota moderne me rënien e Murit të Berlinit
Çfarë dihet për krizën Ukrainë-Rusi
A do munden rusët t’i japin goditjen përfundimtare Putinit?
