Në vitin 2015, sezoni i parë i Occupied u transmetua në televizionin norvegjez.
Seriali përshkruan një pushtim rus të Norvegjisë, diçka që pranohet në heshtje nga BE dhe Shtetet e Bashkuara si një mënyrë për të rifilluar objektet e prodhimit të naftës që ishin mbyllur nga qeveria e gjelbër norvegjeze.
Synimi im për shfaqjen ishte të fokusohesha në dilemat morale me të cilat përballen njerëzit e zakonshëm në një situatë ekstreme – për të paralelizuar atë që prindërit dhe gjyshërit tanë përjetuan gjatë pushtimit gjerman të Norvegjisë midis 1940 dhe 1945.
Manovrimi midis një vendi më të vogël, një fqinji të fuqishëm dhe pjesa tjetër e vendeve në pushtet të botës, balancimi i parimeve politike kundër konsideratave ekonomike dhe sigurisë së tyre, ishte sfondi.
Mendova se do të ishte e qartë se qëllimi i botës imagjinare në “Occupied” nuk ishte të thoshte asgjë për Rusinë. Megjithatë, autoritetet ruse nuk e morën shumë mirë. Vyacheslav Pavlovsky, ambasadori në Norvegji, i tha agjencisë ruse të lajmeve Tass se “sigurisht është për të ardhur keq që në këtë vit, kur po festohet 70-vjetori i fitores në Luftën e Dytë Botërore, autorët me sa duket kanë harruar kontributin heroik. të ushtrisë sovjetike në çlirimin e Norvegjisë veriore nga pushtuesit nazistë dhe vendosi të frikësonte shikuesit norvegjezë me një kërcënim inekzistent nga lindja”.
Ndoshta kjo ndodhi sepse Rusia e kishte aneksuar Krimenë një vit më parë.
Ndoshta përgjigja është se në një epokë në të cilën e vërteta është zhvlerësuar nga lajmet e rreme, në të cilën liderët zgjidhen mbi një valë emocionesh dhe jo mbi meritat apo pikëpamjet e tyre politike, faktet nuk kanë më peshën që kishin dikur.
Duke shkruar për luftën e fundit të Rusisë në Ukrainë, një citim i përdorur shpesh vjen nga senatori amerikan Hiram Johnson, i cili tha në vitin 1917 se “viktima e parë, kur vjen lufta, është e vërteta”.
Përdoret, ndër të tjera, për t’u kujtuar gazetarëve se sa e pambrojtur është e vërteta kur dy palët luftojnë për dominimin e versionit të tyre të ngjarjeve.
Në vitin 1937, kur gjenerali fashist Franko bombardoi qytetin e Guernicës, duke masakruar popullsinë civile, shumë mund të dëshmonin për atë që ndodhi. Sapo imazhet e shkatërrimit dhe viktimave filluan të shfaqen, Franko dhe gjeneralët e tij kuptuan emocionet që do të ngjallnin si në Spanjë ashtu edhe jashtë saj, dhe pretenduan se republikanët kishin shkatërruar qytetin e tyre.
Për njëfarë kohe, ky version i ngjarjeve u besua – të paktën nga ata që donin ta besonin. Por republikanët kishin një tregimtar më të mirë në anën e tyre. Pablo Picasso u përgjigj me një nga pikturat e tij më të famshme, Guernica, e cila përshkruante ferrin në qytetin e vogël. Ajo vepër, e pikturuar nga dikush që jetonte në Paris dhe produkt i imagjinatës dhe përvojës së një artisti, hapi sytë e Evropës.
Nëse Guernica ishte njëkohësisht propagandë dhe kryevepër, e njëjta gjë mund të thuhet për filmin e Sergei Eisenstein Battleship Potemkin, i porositur nga autoritetet sovjetike për të festuar 20-vjetorin e revolucionit të 1905-ës.
Tanner Mirrlees, autor i Hearts and Mines: The US Empire’s Culture Industry, përshkruan mënyrën se si Zyra e Informacionit të Luftës në SHBA krijoi një divizion për të punuar me Hollywood gjatë Luftës së Dytë Botërore. Midis 1942 dhe 1945, Byroja shqyrtoi 1652 skenarë, duke rishikuar ose hequr çdo gjë që përshkruante SHBA-në në një mënyrë të pafavorshme, duke përfshirë materialin që i bënte amerikanët të dukeshin “të pavëmendshëm ndaj luftës ose kundër luftës”.
Filmat ishin, dhe mbeten, mjeti i përsosur për formimin e opinionit, tha Mirrlees, sepse shikimi i një filmi u ofron njerëzve një përvojë të përbashkët dhe galvanizuese. Hollywood tregtoi idealet ushtarake amerikane gjatë gjithë luftës së ftohtë dhe vazhdon ta bëjë këtë edhe tani.
Sot, e gjithë bota në thelb është ulur në të njëjtin kinema, duke parë ngjarjet që zhvillohen në Ukrainë.
Por ajo që po shohim – në mënyrë figurative – janë versione të dubluara, me titra në gjuhët tona.
Ekziston një betejë midis versioneve të ndryshme të historisë dhe më i miri do të dalë triumfues.
Prandaj, pyetja është se çfarë masash jemi të përgatitur të marrim për të fituar ato zemra dhe mendje, veçanërisht kur Vladimir Putin po përdor atë lloj censurimi dhe propagande që mendonim se ishte varrosur në të kaluarën.
Duket kontradiktore që një vend demokratik të hiqte dorë nga parimet si liria e fjalës dhe transparenca, edhe në një përpjekje për t’i mbrojtur përkohësisht këto liri.
Mund të shpresojmë që e vërteta do të fitojë.
Narrativa e Putinit rreth asaj se pse Rusia ka shkuar në luftë në Ukrainë po fiton terren me një shumicë rusësh pa akses në mediat sociale ose raportime të huaja.
Por brezi i ri në Rusi ka pikëpamje të ndryshme mbi atë që po ndodh. Numri i tyre është ende i vogël, por ata janë një grup i shkathët që do të bëhen vetë gazetarë, shkrimtarë dhe artistë, duke përdorur historitë si armë.
Ne ndjekim zhvillimet ushtarake, sanksionet dhe diplomacinë nga dita në ditë, por lufta për narrativën është lufta e gjatë.
Në fund të fundit, është një luftë që Putini do ta humbasë.
Sepse historitë më të vërteta – nëse jo më faktiket – janë më të mirat.
Jo Nesbø është një romancier, skenarist dhe muzikant norvegjez më i shitur.
Burimi: The Guardian
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Putin u befasua!”/ Pasojat e mundshme të sanksioneve perëndimore ndaj Rusisë
“The Times”: Dilema hamletiane e Zelenskyt
