Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, dukshëm i tronditur nga provat e mizorive të ushtrisë ruse kundër qytetarëve ukrainas në periferitë e çliruara së fundmi të Kievit, dënoi të dielën masakrën si gjenocid.
Administrata e Bidenit ka qenë më e kujdesshme: Të hënën, këshilltari për sigurinë kombëtare, Jake Sullivan tha: “Ne nuk kemi parë ende një nivel të privimit sistematik të jetës së popullit ukrainas që të rritet në nivelin e gjenocidit”. Ai premtoi se do të “vazhdojë të monitorojë” situatën.
Megjithatë gjenocidi po shpaloset para syve tanë.
I quajtur shpesh “krimi i krimeve”, gjenocidi konsiderohet si absoluti i sjelljes njerëzore.
Aktivistët dhe politikanët priren ta aplikojnë këtë etiketë për çdo gjë që u vjen keq, madje edhe për vaksinimin e fëmijëve kundër koronavirusit.
Kjo e degradon krimin, duke e ulur atë.
Si studiues i Holokaustit dhe pasardhës i të mbijetuarve të Holokaustit, jam i vetëdijshëm për nevojën për kujdes dhe në të kaluarën kam kritikuar qeveritë e shumë shteteve post-sovjetike – përfshirë Ukrainën, ku kam lindur – për keqpërdorimin e termit . Jo tani.
Ndryshe nga perceptimet popullore, të formuara nga Holokausti dhe Ruanda, kryerja e gjenocidit nuk kërkon një numër të madh viktimash.
Qëllimi dhe logjika e synimit janë çelësi. Konventa e OKB-së e 1948-ës për Parandalimin dhe Ndëshkimin e Krimit të Gjenocidit e përkufizon gjenocidin si “akte të kryera me qëllim për të shkatërruar, tërësisht ose pjesërisht, një grup kombëtar, etnik, racor ose fetar”.
Ky përkufizim nuk është pa të meta.
Një version i përditësuar mund të zgjerojë grupet e mbrojtura për të përfshirë ato të përcaktuara sipas gjinisë, moshës ose identitetit seksual. Dokumenti gjithashtu nuk përcakton, në numra apo përqindje absolute, kur vrasjet kalojnë kufirin në gjenocid; “Tërësisht ose pjesërisht” është e hapur për interpretim.
Dhe vërtetimi i qëllimit është i vështirë, veçanërisht nëse urdhrat jepeshin gojarisht ose ishin të kamufluara me zhargon burokratik.
Dhuna në Ukrainë nuk ka asnjë nga këto. Bucha, afër Kievit, është vetëm një qytet, por vrasjet e tmerrshme atje janë pjesë e një modeli më të gjerë.
Synimi i qëllimshëm i civilëve ukrainas, veçanërisht atyre që vetë-identifikohen si ukrainas, me bombardime, vrasje dhe rrëmbime janë regjistruar në pjesë të tjera të Ukrainës së pushtuar nga Rusia.
Sipas autoriteteve ukrainase, masakrat pranë Kievit janë “vetëm maja e ajsbergut” dhe në ditët në vijim, provat e mizorive të ngjashme të tmerrshme ka të ngjarë të shfaqen ndërsa më shumë zona janë çliruar.
Një masakër e izoluar lokale mund të etiketohet si krim lufte; një seri masakrash pasqyrojnë një fushatë që synon të shkatërrojë ukrainasit si një grup kombëtar, nëse jo tërësisht, atëherë sigurisht “pjesërisht”.
Megjithatë, vetëm masakrat janë të pamjaftueshme për të përmbushur kriteret e gjenocidit; kërkohet një qëllim për të shkatërruar një grup të mbrojtur. Retorika nxitëse e propagandës ruse dhe vetë presidenti rus Vladimir Putin duke hedhur poshtë vetë idenë e shtetësisë ukrainase nuk përbëjnë në vetvete provë të një qëllimi për të shkatërruar një grup kombëtar.
Përpjekja për të projektuar ndryshimin e regjimit në Kiev ose riorientimin e Ukrainës nga Perëndimi drejt Rusisë nuk do të përbënte gjenocid.
Pushtimi rus pothuajse me siguri fillimisht kishte për qëllim arritjen e këtyre qëllimeve.
Por kur ushtarët dhe udhëheqësit rusë zbuluan, për habinë e tyre, se qytetarët ukrainas nuk kishin dëshirë të çliroheshin nga zgjedha perëndimore dhe përkundrazi u kundërpërgjigjën ashpër, mendimi rus u zhvendos nga kolonial në gjenocid.
Megjithëse provat e këtij ndryshimi janë të shumta, një nga shembujt më të qartë është një artikull, i titulluar “Çfarë duhet të bëjë Rusia me Ukrainën”, i botuar më 3 prill nga media shtetërore ruse RIA Novosti. Duke i bërë jehonë argumenteve të bëra më herët nga Putini dhe udhëheqës të tjerë rusë, artikulli përshkruan një plan të qartë për të shkatërruar ukrainasit dhe vetë Ukrainën. Pas një fitoreje ruse, argumenton ai, Ukraina “është e pamundur si një shtet kombëtar” dhe vetë emri i saj “me gjasë nuk mund të mbahet”. Por një “pjesë e konsiderueshme e popullatës” është “edhe fajtore” dhe do të kërkonte “riedukim” dhe “shtypje ideologjike” që zgjasin “të paktën një brez” dhe “do të nënkuptonte në mënyrë të pashmangshme de-ukrainizimin”.
Është e vështirë të imagjinohet një shabllon më i zbatueshëm për të shkatërruar një grup kombëtar. Publikimi i tekstit në një platformë të madhe mediatike shtetërore do të ishte i pamundur pa miratimin e qartë nga lart.
Kombinimi i deklaratave zyrtare që i mohojnë Ukrainës dhe ukrainasve të drejtën për të ekzistuar, dhe provave në rritje për shënjestrimin e qëllimshëm, në shkallë të gjerë të civilëve ukrainas, lë pak vend për dyshim.
Pragu nga krimet e luftës në gjenocid është kapërcyer.
C Në terma afatgjatë, ai duhet të nxisë një qasje më gjithëpërfshirëse për mbledhjen e provave dhe mbajtjen e autorëve të përgjegjshëm, sipas linjës së Tribunaleve Penale Ndërkombëtare të krijuara për ish-Jugosllavinë dhe Ruandën.
Por në një afat më të shkurtër, pranimi se një gjenocid është duke u zhvilluar mund të ndryshojë perceptimet në Perëndim, duke inkurajuar sanksione shumë më të ashpra ndaj Rusisë dhe dërgesa më të avancuara të armëve në Ukrainë.
Populli ukrainas nuk mund të presë për “monitorimin” e provave të frikshme që shtohen nga dita në ditë.
Eugene Finkel është profesor i asociuar i çështjeve ndërkombëtare në Universitetin Johns Hopkins dhe autor i “Hebrenjtë e zakonshëm: Zgjedhja dhe mbijetesa gjatë Holokaustit”.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Cili është kriminel lufte dhe kush duhet të vendosë?
A është çmendur vërtet Vladimir Putin?
Analiza e BIRN: Si mundet Vladimir Putin?
