Zgjedhjet në Evropë këtë fundjavë të kaluar ishin shumë të rëndësishme për fuqinë e institucioneve dhe idealeve demokratike. Rizgjedhja e Emmanuel Macron si president i Francës përballë kandidates së përhershme të së djathtës ekstreme Marine Le Pen me të drejtë po diskutohet në mbarë botën.
Por rezultati i zgjedhjeve në Slloveni është në fakt gjëja më e mirë që i ka ndodhur demokracisë liberale në një kohë të gjatë.
Kryeministri me tre mandate Janez Jansa, lider i Partisë Demokratike Sllovene (SDS) populiste të krahut të djathtë, humbi ndaj partisë Lëvizja e Lirisë, e fokusuar në mjedis, e cila bëri fushatë për lëvizjen drejt energjisë së gjelbër, sundimit të ligjit, dhe një shoqërie të hapur.
Robert Golob, kryeministri i ardhshëm, premton ndryshim total nga mandati i tretë i Janshës, i cili ka pasqyruar shumë nga tendencat e ish-presidentit Donald Trump dhe të tjerëve autokratë.
Rezultati shënon një ndryshim të rëndësishëm.
Javën e kaluar, Freedom House publikoi raportin e tij vjetor “Kombet në Tranzit”, i cili studion shoqërinë civile dhe normat demokratike në 29 vende të Evropës Qendrore dhe Azisë Qendrore.
Sipas tij, asnjë vend nuk pati një rënie më të madhe të demokracisë së saj sesa Sllovenia.
Raporti thotë se qeveria e Jansas “mënjanoi parlamentin dhe ushtroi presion të konsiderueshëm politik dhe financiar mbi organizatat e shoqërisë civile, shërbimet e medias publike, gjyqësorin dhe Zyrën e Prokurorit Publik Evropian”. Ai shtoi: “Stili politik luftarak i Janshës shërben pjesërisht për të shpërqendruar qytetarët nga korrupsioni i dyshuar brenda qarqeve të SDS-së”.
Tani, teksa Hungaria dhe Polonia shkojnë drejt një humnere autoritare, Sllovenia e vogël ofron një arsye për shpresë.
Nuk dini shumë për Slloveninë? Ju falet. Me një popullsi prej pak më shumë se 2 milionë banorë, është një nga vendet më të vogla të Bashkimit Evropian, por një me një histori krenare.
Ishte republika e parë që pretendoi sovranitetin nga Jugosllavia komuniste në vitin 1991. Ndan kufijtë me Kroacinë, Hungarinë, Austrinë dhe Italinë, dhe ka një vijë bregdetare të shkurtër por spektakolare në detin Adriatik.
Është shumë e zakonshme që sllovenët të flasin disa gjuhë përveç gjuhës së tyre amtare, duke përfshirë italisht, anglisht, gjermanisht dhe serbo-kroatisht. Shumë nga gjeneratat e vjetra flasin gjithashtu rusisht, megjithëse Jugosllavia nuk ishte pjesë e Bashkimit Sovjetik.
E gjithë kjo është e rëndësishme tani, për një vend, zgjedhjet e së cilir mund të kishin shkuar shumë ndryshe.
Unë i di disa nga këto për shkak të përvojës sime me vendin. Familja e gjyshes sime nga nëna emigroi nga Sllovenia në Shtetet e Bashkuara në vitin 1910, por ata – dhe më pas dhe unë dhe nëna ime – kemi mbajtur lidhje të ngushta me miqtë dhe të afërmit atje. Unë kam udhëtuar rregullisht në Slloveni për një çerek shekulli. Në vizitën time të parë në mesin e viteve 1990 – përpara se të ishte anëtar i Bashkimit Evropian dhe më shumë se një dekadë përpara se të adoptonte euron si monedhën e saj – pashë një vend të ri, “të uritur” për rritje ekonomike.
Në udhëtimet e mëvonshme, pashë se si Sllovenia u transformua.
Lubjana, kryeqyteti, nuk ishte shumë i lehtë për t’u aksesuar. Qarku është tani një nga destinacionet më të bukura të Evropës, i njohur për natyrën, kulinarinë dhe një popullsi të qetë, të etur për të mirëpritur vizitorët.
E gjithë kjo e bëri atë që përjetova në vizitën time të fundit në 2019 mjaft shqetësuese. Për herë të parë në të gjitha vizitat e mia, hasa qëndrime nativiste të përziera me dezinformata dhe teori konspirative, atë hibrid të çuditshëm për të cilin kam dëgjuar shpesh por rrallëherë nga afër.
Qofshin referenca të rastësishme, por shpeshherë të përsëritura antisemite rreth dominimit hebre në ekonominë globale, ose mbështetje e fortë për murin kufitar të Trumpit, unë hasa pikëpamje që ishin në kundërshtim me frymën sllovene që kisha njohur. Këto nuk përfaqësonin shumicën e takimeve të mia, por ato ishin të mjaftueshme për të ngritur pyetje në mendjen time rreth asaj që po ndodhte në një vend që dukej se po shkonte në drejtimin e duhur.
Ngritja e Janshës dhe perceptimi se ai ishte afër marrjes së një mandati tjetër më bëri të shqetësohem se ditët më të mira të Sllovenisë ishin pas saj – se edhe ajo do t’i nënshtrohej resë së errët të autoritarizmit. Por më befasoi sërish.
Fitorja e Macron në Francë mund të ketë rikthyer një pjesë të besimit tonë në të ardhmen e botës së lirë në një kohë kur ne kemi shumë nevojë për të. Por më besoni kur them: Sllovenia është diçka edhe më e rëndësishme.
Kjo është edhe më e vërtetë tani që votoi kundër valës së iliberalizmit.
Nëse ju interesojnë demokracitë e tjera të brishta, ia vlen ta shikoni nga afër Slloveninë — madje edhe ta vizitoni për ta përjetuar vetë.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Kur do ta dominojnë femrat Parlamentin Europian?
