Vogëlushja po luan në oborrin e një shtëpie, në një fshat të qetë në Francë, duke parë milingonat përmes një mikroskopi nën syrin vigjilent të nënës dhe gjyshes së saj. Sasha Makoviy buzëqesh, por fytyra e saj merre tjetër pamje teksa kujton orët që pasuan pushtimin e Ukrainës, kur kishte frikë se mund të ndahej nga Vira, vajza e saj dyvjeçare. “Thjesht, kisha frikë se mos humbja Virën. E kam pritur ka shumë dhe vërtet doja ta edukoja siç jam rritur unë, me dashuri, libra dhe art.”
Ndërsa bombat binin mbi Kievi dhe përgatitej për të ikur nga kryeqyteti ukrainas, ajo shkroi të dhënat dhe numrin e kontaktit në shpinën e vajzës së vogël. Kur imazhi u publikua disa javë më vonë, pamjet bënë xhiron në rrjetet sociale, si një nga simbolet e panikut të shkaktuar nga vendimi i Presidentit Putin, për luftë. “Nuk kisha frikë nga vdekja, por nga mendimi se askush nuk mund ta rriste Virën, si unë”- tha 33-vjeçarja, e cila tashmë jeton në një shtëpi me qira në Lespignan, në afërsi të Béziers, në Francën jugore.
“Kisha vërtet shumë frikë, se Vira nuk do ta dinte kurrë se kush ishte dhe as origjinën e saj. Për ata që kanë humbur prindërit e tyre, për shëndetin e tyre mendor, është me të vërtetë e rëndësishme të dinë, se ju i keni dashur shumë.” – pohoi ajo.
Makoviy tha se ajo ishte më e përgatitur se shumë ukrainas për pushtimin. Ajo filloi të shqetësohej për qëllimet e Rusisë kur vizitoi Moskën disa vite më parë dhe dëgjoi një njoftim në metro, duke u thënë udhëtarëve: “Ju jeni në qytetin më të mirë në vendin më të mirë në botë”. Ajo tha: “’Radari im’ e mori atë menjëherë shprehje. Mendova: “Oh, kjo tingëllon pak naziste.” Makoviy, një mësuese arti dhe asistente galerie në Kiev, kishte udhëtuar në Evropë dhe kur agjencitë e inteligjencës amerikane dhe britanike filluan të paralajmëronin në nëntor se Rusia po planifikonte të pushtonte, ajo i kushtoi shumë vëmendje.
“Isha vërtet e shqetësuar,” tha ajo. Disa nga miqtë e saj menduan se ajo po sillej “histerike” kur ajo ndoqi këshillat zyrtare për të planifikuar për më të keqen, duke paketuar dokumente, ujë, ilaçe dhe furnizime të tjera thelbësore. Ajo ishte e bindur se ishte e nevojshme. “Një pjesë e informacionit ishte se ju duhen gërshërë për të hequr rrobat në rast lëndimi. Kjo më bëri të mendoj se rrobat mund të hiqen dhe pse shkrova në shpinë të Virës.”, shtoi ajo.
Kur pa imazhin në rrjetet sociale, ajo mendoi se shkrimi i saj i dorës ishte “i tmerrshëm” dhe një nga shifrat e numrit të telefonit ishte gabim.
Ajo tha se disa nga miqtë e saj që kishin folur për largimin nga Ukraina nëse ajo pushtohej, nuk kishin mundur të lëviznin kur ndodhi. “Ata ishin të ngrira,” tha ajo. “Miqtë e mi thoshin: ‘Është më mirë të qëndrojmë në shtëpi. Jemi të sigurt këtu.’ Por kjo sepse është e frikshme të largohesh kur nuk ke ku të shkosh. Duhet të jesh i guximshëm për ta bërë këtë.”
Makoviy nuk kishte dyshim se duhej të dilte jashtë. Ajo tha se babai i saj, një mësues që lexonte Pushkinin dhe Shekspirin, e rriti atë me idetë kundër luftës. “Kam lexuar shumë literaturë nga Lufta e Parë dhe e Dytë Botërore,” tha ajo.
Pas lindjes së Virës, ajo pësoi depresion pas lindjes dhe u vizitua te një terapist. Gjatë terapisë, ajo kishte shpjeguar se “frika ime më e madhe, ishte të humbas lirinë, të shkoja në një kamp përqendrimi. Tingëllon çmenduri në shekullin e 21-të, por kjo është ajo që po ndodh tani”.
Historia e saj familjare mund të shpjegojë frikën e saj. Gjatë epokës sovjetike, stërgjyshi i saj u burgos për tetë vjet për denoncimin e korrupsionit. Babai i saj e kaloi shërbimin dyvjeçar ushtarak, duke ndërtuar hekurudha në vitet 1980, pasi u kap duke blerë një vepër nga Aleksandër Sollzhenicin, autori disident.
Kur Kievi filloi të rezononte me “tinguj të fuqishëm, që nuk i kisha dëgjuar kurrë më parë, tinguj bombardimesh” dhe miqtë në qytete të tjera të Ukrainës iu përgjigjën postimit të saj në “Facebook”, për të thënë se po dëgjonin të njëjtën gjë, ajo iku me Virën në Vinnytsia, në jugperëndim të Kievit. Më pas, përtej kufirit për në Rumani, nga ku fluturan për në Bruksel, para se të niseshin për në Francë.
Një rrjet vullnetarësh u gjetën atyre shtëpinë në Lespignan. Makoviy tha se nëna e saj, Anna Klymenko, 57 vjeç, fillimisht donte të qëndronte në Kiev derisa një i afërm i tha: “Gjërat që ke, nuk kanë më shumë vlerë sesa jeta”.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“A e kuptoni George se Ukraina s’është as shtet, s’është asgjë!”
‘Cari’ që gremis Rusinë dhe po shkatërron Europën
“Diktatura e fundit në Evropë” nuk mund të lihet më në hije!
