Ngrirja e pjesës më të madhe të rezervave të huaja zyrtare të Rusisë ka bërë pashmangshmërisht disa që të parashikojnë rënien e afërt të “privilegjit të tepruar” të dollarit si monedha rezervë e zgjedhur në botë. Por ne nuk duhet të shkruajmë ende nekrologjinë e monedhës së gjelbër.
Në vetvete, sanksionimi i rezervave të Rusisë ka të ngjarë të përforcojë përparësinë e dollarit si shtylla kurrizore e sistemit të monedhës fiat. Vetëm nëse Shtetet e Bashkuara do të përdornin rregullisht sanksione të tilla financiare si një armë sulmuese të politikës së jashtme, mund të ndodhte një erozion më i shpejtë i statusit të dollarit.
Vërtetë, në katër vitet e fundit, një periudhë e shënuar nga një luftë tregtare SHBA-Kinë dhe nga pandemia Covid-19, dollari ka zënë vetëm 40% të akumulimit të rezervës së re, krahasuar me 23% për euron. Pjesa e rezervave të reja të renminbit kinez është rritur në 10%, ndërsa jenit japonez dhe paundi britanik gjithashtu kanë fituar terren.
Pavarësisht kësaj, nuk është aspak e qartë se besimi te dollari po pakësohet. Së pari, rritja e rezervës globale gjatë katër viteve të fundit ishte një pjesë e rritjes së shpejtë të parë në pesë vitet para dhe pas krizës globale financiare të vitit 2008, duke reflektuar zvogëlimin e zhbalancimeve globale. Pjesa e rezervave të dollarit ka rënë nga 73% në 2001 në 59% vitin e kaluar. Por pjesa më e madhe e kësaj rënie ndodhi në vitet 2000, kur rezervat u rritën me 8.1 trilion dollarë (krahasuar me 2.6 trilion dollarë në dekadën e fundit). Së dyti, ndarja e re e Fondit Monetar Ndërkombëtar vitin e kaluar prej 650 miliardë dollarësh në të drejta të veçanta tërheqjeje (SDR-të, aktivet rezervë të FMN-së) e shpenzoi artificialisht pjesën e dollarit në rritjen e rezervës globale gjatë pandemisë. SDR-të bazohen në një shportë monedhe në të cilën pjesa e dollarit është vetëm 42%, ndërsa ato të euros, renminbi, jen dhe paundit janë përkatësisht 31%, 11%, 8% dhe 8%. Meqenëse SDR-të grumbullohen kryesisht për ekonomitë e përparuara që nuk i përdorin kurrë ato, këto aksione në mënyrë efektive fryjnë aksionet e rezervave valutore jo-dollar. Së fundi, vendet me marrëdhënie të forta sigurie me SHBA-në, duke përfshirë shumicën dërrmuese të shteteve me rezervat më të mëdha të këmbimit valutor, zakonisht mbajnë një pjesë më të madhe se mesatarja e rezervave të tyre në dollarë. Për sa kohë që aleatët aziatikë dhe evropianë të Amerikës i konsiderojnë garancitë e sigurisë amerikane si të besueshme, këto vende kanë pak nxitje për t’u larguar nga dollari.
Ngrirja e rezervave nuk është e re, por masat kundër Rusisë shënojnë herën e parë që ato aplikohen në një vend të G20 me një shkallë të lartë të tregtisë globale dhe integrimit financiar. Për investitorët e huaj, ngrirjet e rezervave që synojnë të krijojnë një panik financiar përbëjnë një kërcënim ekzistencial, për sa i përket potencialit që kapitali të humbasë ose të bllokohet në tokë.
Fuqia e sanksioneve të vendosura ndaj rezervave të Rusisë nuk buronte vetëm nga veprimet e SHBA-së, por nga hapat e njëjtë të ndërmarrë nga Evropa dhe Japonia. Pjesëmarrja e tyre siguroi de fakto pothuajse unanimitet, sepse bankat kineze ngurruan të merreshin me Rusinë nga frika se mos sanksionoheshin nga ana tjetër. Por tani për tani, premiumi i rrezikut të sanksioneve në rezervat valutore zbatohet realisht vetëm për vendet me rrezik të lartë të masave të koordinuara globalisht, domethënë Kinën. Për shumicën dërrmuese të vendeve të tjera, rreziku i sanksioneve duhet të mbetet i ulët. Diversifikimi i rezervës do të vazhdojë të ketë kuptim, por ka të ngjarë të përfitojë monedhat e vendeve që konsiderohen si “sanksione të largëta”.
Dhe ndërsa lufta tregtare e SHBA-së me Kinën dhe ngrirja e rezervave të Rusisë kanë ngritur sërish frikën e një eksodi nga dollari, pyetja është “ku?” Efektet e forta të rrjetit mbështesin “privilegjin e tepruar” të dollarit dhe sanksionet ndaj Rusisë kanë përforcuar ndoshta statusin e tij spirancë. Duke pasur parasysh të gjitha gjërat, një ndarje e rezervës 60/40 midis dollarit dhe monedhave të tjera duket e përshtatshme.
Ndërsa renminbi duhet të vazhdojë të përfitojë nga lidhjet e forta tregtare të Kinës me vendet më të vogla dhe eksportuesit e mallrave, sfida e tij ndaj dollarit ka të ngjarë të vuajë nga pasiguria më e madhe në lidhje me sundimin e ligjit dhe primin e rrezikut të sanksioneve. Bankat më të mëdha qendrore mund të ngurrojnë të mbajnë renminbi për shkak të rrezikut të sanksioneve perëndimore dhe rrezikut përkatës që Kina do të detyrohet të rivendosë kontrollet e kapitalit ndaj të huajve. Prandaj, monedha kineze duhet të mbetet një pjesë e pjesshme e rezervave globale.
Pjesa e euros në rezervat globale duhet të rikuperohet nëse yield-et kthehen në territor pozitiv. Progresi i kohëve të fundit në reduktimin e rrezikut të një shpërbërjeje të eurozonës është parakusht si për norma më të larta ashtu edhe për një pjesë më të madhe në rezervat globale. Megjithatë, Evropa ende duhet të adresojë çështjet që e mbanin pjesën e rezervave të euros nën 30% përpara krizës së eurozonës: tregjet e brendshme të kapitalit të fragmentuar dhe mekanizmat e meta kundërciklike të stabilizimit.
Vendet e tjera kanë një vlerë të diversifikimit të rrezikut. Por ato janë si individualisht ashtu edhe kolektivisht shumë të vogla për të ofruar një alternativë të besueshme për SHBA-në, Kinën dhe Evropën si një destinacion rezervash.
Thënë kështu, mund të presim pasoja të vazhdueshme nga ngrirja e rezervave të Rusisë. Kina do të kërkojë të izolojë rezervat e saj ekzistuese nga sanksionet e mundshme. Eksportuesit e mallrave do të marrin në konsideratë se si të investojnë rezervat e sapokrijuara të këmbimit valutor që rrjedhin nga bumi aktual i mallrave. Dhe investitorët e huaj, si publikë ashtu edhe privatë, do të vlerësojnë dëmin e mundshëm kolateral nga sanksionet financiare që mund të ndikojnë në konvertueshmërinë e aktiveve renminbi në tokë.
Çfarë mund të prishë përfundimisht mbizotërimin e vazhdueshëm të dollarit? Nëse historia do të rimonte me përvojën e Mbretërisë së Bashkuar të një shekulli më parë, kjo do të përfshinte një kombinim të tejkalimit të sanksioneve financiare të SHBA, stagnim të mëtejshëm ekonomik në vend dhe një gërryerje të garancive të besueshme të sigurisë jashtë vendit. Një skenar i tillë duket më pak i largët se sa pesë vjet më parë. Por mos vini bast që kjo të ndodhë së shpejti.
/Përshtatur dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
