Ndërsa tregjet evropiane të energjisë po merren me pasojat e pushtimit rus të Ukrainës, Brukseli tani duket se e ka kuptuar se ka burime të gazit natyror dhe LNG të disponueshme në brigjet jugore të Mesdheut. Potenciali i Medinës Lindore, në të cilin Egjipti, Izraeli dhe potencialisht Qiproja, janë në procesin e krijimit të infrastrukturës kryesore eksportuese të LNG-së, është shfaqur papritmas në tavolinat e burokratëve dhe ekspertëve të Brukselit. Pas viteve të neglizhencës thuajse totale nga Evropa, e shkaktuar nga gazi natyror i lirë dhe një qëndrim anti-Kajro, Egjipti është kthyer në tablo.
Për të rritur marrëveshjet e mundshme të LNG-së ose gazit natyror midis Egjiptit (East Med) dhe partnerëve evropianë, Izraeli po rrit përpjekjet e tij për të furnizuar gjithashtu. Topi filloi të rrotullohej pasi Ministrja izraelite e Energjisë Karine Elharrar dhe komisioneri i BE-së për energjinë Kadri Simson u takuan në Paris në mars. Pas këtij takimi, një ekip BE-Izrael u krijua për të hartuar një kornizë politike në koordinim me egjiptianët për të mundësuar rrjedhjen e gazit në Evropë. Sipas burimeve izraelite, përfaqësuesit e BE-së treguan hapur se gazi Lindor Med do të nevojitet nëse BE-ja nuk është e gatshme të mundësojë më shumë prodhim të energjisë me qymyr. Të gjithë ranë dakord se asnjë furnizues tjetër afatshkurtër nuk ka në dispozicion për të kundërshtuar një bllokadë të mundshme të furnizimeve me gaz natyror rus.
Diskutimet BE-Izrael përfshijnë Egjiptin, pasi Kajro është e vetmja palë që ka aktualisht kapacitete të disponueshme eksporti. Izraeli dhe Brukseli bien dakord që eksportimi i gazit Lindor Med nëpërmjet termocentraleve të Egjiptit LNG në deltën e Nilit (Idku-Damietta) është i vetmi opsion i mundshëm për momentin. Asnjë jehonë nuk i është dhënë zhurmës ende të vazhdueshme rreth një tubacioni të mundshëm të gazit natyror në ujëra të thella për në Evropë.
Pas vitesh shmangie nga shumica, bazuar në çështjet e çmimit, kostos ose vëllimit, pozicioni strategjik i Egjiptit në tregjet e energjisë po njihet përsëri. Një tjetër ndryshim i madh, i parë nga partnerët e East Med, është ndryshimi dramatik i mendjes brenda Bashkimit Evropian. Para luftës në Ukrainë dhe krizës së kostos së jetesës, vendet evropiane po flisnin vetëm për heqjen e naftës, gazit dhe qymyrit nga përzierja e energjisë. Çmimet e larta të energjisë dhe furnizimi shumë i ngushtë mund të kenë shkaktuar një ndryshim të strategjisë në Bruksel.
Për disa vite, Izraeli është përpjekur të ketë akses në tregun evropian. Në vitin 2020, u nënshkrua marrëveshja e gazsjellësit në det të Lindjes Med, duke synuar një tubacion nga fushat e gazit në det të Izraelit drejt Greqisë. Ky projekt ishte i dënuar që në fillim, pasi kostot ishin shumë të larta, edhe në mjedisin e sotëm me çmime të larta. Një nga mbështetësit kryesorë, SHBA, ka tërhequr mbështetjen e saj që kur Presidenti Biden erdhi në pushtet. Interesi i brendshëm në Izrael për gazin në det u zbeh gjithashtu pasi qeveria e re ka qenë e kujdesshme për të dhënë licenca të reja. Në fund të fundit, janë marrëveshjet afatgjata ato që nevojiten për t’i bërë të realizueshme projektet e ardhshme. Për Izraelin, kërkesa evropiane për gaz është e rëndësishme, pasi jo vetëm që sjell të ardhura shtesë, por gjithashtu hap dyert në Bruksel. Politikanët izraelitë duhet të shikojnë të sigurojnë jo vetëm eksporte, por edhe furnizim të mjaftueshëm për vetë Izraelin për 30-40 vitet e ardhshme. Konsumi i gazit natyror në Izrael është rritur me rreth 1 miliard metra kub në vit. Në vitin 2019, Izraeli konsumoi rreth 11.25 miliardë metra kub. Aktualisht, Izraeli vlerësohet të ketë rreth 900 Bcm rezerva të vërtetuara.
Megjithatë, Brukseli po shtyn Izraelin dhe Egjiptin të furnizojnë vëllime shtesë. Fokusi i plotë është te kapaciteti i disponueshëm dhe zgjerimi i mundshëm i impianteve egjiptiane Damietta-Idku. Brukseli po përpiqet të joshë partitë e Medit Lindor duke ofruar rritje të bashkëpunimit dhe investimeve edhe në sektorin e energjisë së pastër.
Në një reagim për mediat egjiptiane, ministri egjiptian i Naftës dhe Burimeve Minerale Tarek El Molla tha se LNG egjiptian po plotëson tashmë një pjesë të kërkesës evropiane. Në një intervistë me Asharq Bloomberg, El Molla përsëriti se partnerët e East Med po kërkojnë të rrisin më tej furnizimin dhe kapacitetin. Furnizimi i mundshëm shtesë i gazit natyror për uzinat e LNG-së të Egjiptit mund të vijë gjithashtu nga Qipro. Kombi ishull pret të ndërtojë infrastrukturë në fushën e tij të gazit Aphrodite. Një tubacion i gazit natyror në Egjipt pritet të jetë në qarkullim deri në vitin 2025.
Për më tepër, El Molla tregoi se Egjipti eksporton rreth 1 Bcf gaz në ditë dhe pret që kjo shifër të rritet në 1.5 bcf në ditë deri në vitin 2024. Aktualisht, prodhimi total i gazit natyror në Egjipt është midis 6.6-6.7 Bcf në ditë. Fusha e Afërditës pritet të mbajë 4.5 Tcf gaz natyror, kryesisht për t’u transportuar në uzinat Idku dhe Damietta LNG në Egjipt.
Një gjë është e qartë, bazat e kërkesës janë të forta, çmimet janë shumë tërheqëse dhe kufizimet E&P janë të vogla. East-Med mund të jetë një nga opsionet për diversifikimin e furnizimeve me energji për BE-në, por sfidat gjeopolitike mbeten. Kritikat e vazhdueshme nga burokratët e Brukselit ose qeveritë përkatëse evropiane të qeverisë së Egjiptit, të udhëhequr nga presidenti Sisi, është një pengesë e mundshme për marrëveshjet shtesë të energjisë. Në një treg gjithnjë e më konkurrues të LNG-së, kombet evropiane nuk duhet të llogarisin në mbështetjen e pakushtëzuar të Egjiptit. Do të duhet më shumë se një udhëtim diplomatik në Kajro për të shëruar plagët e vjetra.
Pavarësisht këtyre sfidave gjeopolitike, një marrëdhënie e re shumëpalëshe energjetike është në horizont.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga OilPrice.com
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Nord Stream 2 dhe lufta gjeoenergjetike
Pasojat ekonomike të luftës, një dilemë për Perëndimin
