Gjysma e vendeve të Ballkanit Perëndimor, përkatësisht Bosnja dhe Hercegovina, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut, kanë ndërmarrë hapat e parë të prekshëm për të futur taksimin e dioksidit të karbonit (CO2), me qëllim përshpejtimin e dekarbonizimit, por edhe për të shmangur pagesën e karbonit të Bashkimit Evropian, tatimin mbi importet, të cilin blloku planifikon ta vendosë nga viti 2026. Shqipëria, Serbia dhe Kosova aktualisht janë prapa, la njoftuar Balkan Green Energy.
Ndërmarrja e energjisë Elektroprivreda Bosne i Hercegovine (EPBiH) prezantoi çmimet e brendshme të karbonit në janar 2021. Fondet ruhen në një rezervë të veçantë, i cili vitin e kaluar përmbante 10 milionë euro.
Senad Salkiq, drejtor për projektet kapitale të EPBiH, tha se paratë janë të destinuara vetëm për investime në burime të rinovueshme. Autoritetet e BiH kanë përgatitur një kuadër ligjor për futjen e një takse CO2 nga viti 2026, tha ai në një takim të quajtur CBAM – Splitting wedge apo katalizator për Komunitetin e Energjisë, organizuar nga Komuniteti i Energjisë.
Çmimi i brendshëm i CO2 u njoftua edhe nga njësia energjetike e Maqedonisë së Veriut Elektrani na Severna Makedonija (ESM) vitin e kaluar, ndërsa ministri i saj i Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor Naser Nuredini tha në takim se vendi do të prezantojë gjithashtu taksimin e CO2.
Pararendësi kryesor në rajon është Mali i Zi, i cili prezantoi taksimin e CO2 në vitin 2020 në përputhje me rregullat e ETS të BE-së.
Vendet e Ballkanit Perëndimor janë nën presion për të futur çmimin e karbonit, pjesërisht për shkak të Mekanizmit të Rregullimit të Kufirit të Karbonit (CBAM), të cilin BE planifikon ta përdorë nga viti 2026 për importet e çimentos, hekurit, çelikut, plehrave, aluminit dhe energjisë elektrike nga vendet pa taksë karboni.
Salkiq: Taksa kufitare e karbonit e BE-së do të ndikojë në të gjithë ekonominë e BiH
Senad Salkiç i EPBiH vuri në dukje se CBAM do të kishte një ndikim të madh në të gjithë ekonominë e BiH duke pasur parasysh se rreth 72% e eksporteve të saj përfundon në BE.
Salkiq shpjegoi se BiH nënshkroi një memorandum mirëkuptimi majin e kaluar mbi futjen e EU ETS si pjesë e Planit Kombëtar të Energjisë dhe Klimës (NECP) nga viti 2026. Synimi është të përdoret mekanizmi për të dekarbonizuar sektorin e energjisë dhe EPBiH, duke 2040. Ai shtoi se Këshilli i Ministrave i BiH kishte përgatitur një kuadër ligjor për çmimin e karbonit.
Sipas Salkić, taksimi i CO2 do të përmirësonte gjithashtu pozicionin e EPBiH në biznesin e eksportit të energjisë elektrike.
Salkiq theksoi se kompania prezantoi çmimin e brendshëm të CO2 nga janari 2021 dhe menjëherë krijoi një fond special, i cili arriti në rreth 10 milionë euro vitin e kaluar. Fondet janë lënë mënjanë vetëm për investime në burime të rinovueshme, shpjegoi ai dhe shtoi se rreth 95% e emetimeve të kompanisë u taksuan brenda vitit të kaluar.
Nuredini: Maqedonia e Veriut do ta sjellë çmimin e saj të karbonit në përputhje me ETS të BE-së deri në vitin 2030
Ministri i Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor i Maqedonisë së Veriut Naser Nuredini rikujtoi se kontributet e përcaktuara në nivel kombëtar (NDC) të vendit sipas Marrëveshjes së Parisit parashikojnë uljen e emetimeve me 51% deri në vitin 2030, ose 80% në krahasim me vitin 1990.
Maqedonia e Veriut po diversifikon burimet e saj të furnizimit, po investon në energji të rinovueshme, po përgatitet të ndërtojë një nga hidrocentralet më të mëdha në rajon dhe po krijon kushte që kompanitë private të investojnë në energjinë e gjelbër, tha Nuredini.
Ai vuri në dukje se Ballkani Perëndimor dhe BE-ja duhet të demonstrojnë mirëkuptim për CBAM.
Sipas ligjit të ri për ndryshimet klimatike që po hartohet, Maqedonia e Veriut synon të prezantojë çmimin e karbonit, fillimisht si zgjidhje kalimtare, dhe më pas ta harmonizojë atë me rregullat ETS të BE-së deri në vitin 2030, tha Nuredini.
Vlen të përmendet se Sekretariati i Komunitetit të Energjisë ka përgatitur një propozim për taksimin e CO2 në palët kontraktuese, i cili parashikon futjen e çmimit të brendshëm të karbonit menjëherë, zhvillimin e sistemeve kombëtare deri në vitin 2025, kombinimin e tyre në një sistem të vetëm rajonal deri në vitin 2030 dhe arritjen e çmimit të karbonit në BE deri 2040. Futja në faza e çmimit të karbonit do të përfshinte lejimet e lira të karbonit.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Greqia, një qëndër e re për naftën ruse
Shefi i Bankës Botërore paralajmëron për recesion global
